Epekto ng COVID-19 vaccine sa mga atleta, alamin!

ni Nympha Miano-Ang - @Life and Style | April 27, 2021

Sa laban ng buong mundo kontra sa COVID-19 pandemic, ang pokus ngayong 2021 ay hinggil sa estratehiya ng pagpapabakuna. Ang pinakamatagumpay na paggulong ng ilang mga bakuna at mga patunay ng bisa nito at maikliang termino ng kaligtasan sa pinalawak nang multinational trials kontra severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV2) ,may pangako itong makontrol ang pandemya.

Ayon sa panulat ng The Lancet, maraming bansa ang may kani-kanyang programa ng bakuna, inuuna ang health-care workers at vulnerable individuals lalo na ang matatanda at may malalang kondisyon sa kalusugan.

Sa daigdig ng sports, pinahinto ng COVID-19 ang mga normal na aktibidad ng palakasan, lahat postponed ang event, kabi-kabila ang kanselasyon ng national at international events. Iba't ibang pag-aaral noong 2020 ang ginawa hinggil sa pananalasa ng pandemya sa sports at habang pinaiigting ang pagkontrol ng impeksiyon at hindi magkahawahan sa SARS-CoV2, binigyang halaga ang pagbakuna sa individual athletes, sports teams at organisasyon. Kinokonsidera ng sport clinicians ang ilang mahalagang bagay kasama na ang epekto ng ehersisyo sa efficacy ng vaccines, mga potensiyal na side effects, tamang klase ng bakuna para sa atleta o team, mga ipinapayo hinggil sa timing ng vaccination at kung ang nabakunahan na ay hindi na mahahawaan pa.

Hindi na bago ang bakuna sa sporting community. Taun-taon, libu-libong atleta ang nakatatanggap ng influenza vaccination pero ngayon ay inaaral ang peligro at benepisyo ng bakuna ngayong pandemya.

Sa kabuuan ng populasyon epektibo sa marami ang vaccine, tumataas ang antibody titre ng tao, lalo sa indibidwal na nakapag-moderate exercise muna bago ang bakuna. Sa isang inanalisang pag-aaral hinggil sa regular na physical training ng elite athletes at iyong isinailalim sa vaccine-induced cellular at humoral immunity, ang dalawang grupo ay parehong tumaas ang vaccine-reactive CD4 T-cell levels, isang linggo matapos ang bakuna, higit na epektibo sa atleta kumpara sa ordinaryong nag-iingat sa kalusugan.

Kapareho rin nito ang paglakas ng na-neutralized na antibodies ng atleta, lalo kung masundan ng regular high frequency at intensity training.

Sa isa pang pag-aaral sa atleta, ang pag-aanalisa sa epekto ng influenza vaccination on antigen-specific T cell responses, ay ipinakitang walang pinagkaiba sa pagitan ng administration 2 at 24 h post training. Sa kabuuan, hindi nababawasan ang efficacy ng vaccination kapag nasundan ng physical training, higit pang iibayo ang bisa ng bakuna.

Nag-iiba ang detalye ng epekto ng COVID-19 vaccine sa general population base sa formulation ng iba't ibang bakuna. Sa ngayon, ang preliminary trial data ay may 1-3% lang na may adverse effect sa indibidwal. Ang malawakang local at systemic side effects matapos ang COVID-19 vaccination ay maaring maiulat sa late-phase trial data. Bagamat ang side effects ay generally mild ( na hindi apektado ang general activities sa mas batang indibidwal (iyong mababa sa edad 55 ) at mas iibayo sa sandaling makatanggap na ng second dose sa ilang bakuna. Isa sa most widely used COVID-19 vaccines, ang Pfizer/BioNTech (BNT162b2 mRNA Covid-19), na taglay ang local reactogenicity ay naranasan ng 83% ng mas batang indibidwal habang ang systemic reactogenicity, na may kasamang fatigue at sakit ng ulo ay naiulat lang sa 50% na indibidwal, kung saan may 25% ang kinakailangang bigyan ng anti-pyretic o analgesic medication.

Sa mga atleta, ang myalgia ay naiulat na nangyayari sa 21% ng mas bata sa unang bakuna, tataas ng 37% sa second vaccine. Wala namang naiulat na side effects sa epekto ng kanilang physical activity performance, ang impormasyon na ito ang mahalagang pinopokus.

Ang safety analysis sa iba pang main class at widely available vaccine na Oxford–AstraZeneca vaccine (ChAdOx1 nCoV-19), na may 50% ng nabakunahan ay may bahagyang sakit at pamamaga sa braso, mild to moderate severity, na sa iba pang kaso ay nagtatagal ng 4–5 days sa first-dose administration kahit nakakainom ng paracetamol. Ang fatigue at sakit ng ulo ay nararanasan ng 70% ng recipients sa post first-dose na may sakit ng masel at lagnat sa 60%, pero bihira itong mangyari matapos ang 2nd dose.

Ang mga side effects na ito sa ilang kaso ay isang linggong mararanasan ay mahalagang malaman ng atleta kung may nahaharap na training at kompetisyon. Kung hindi siya mapapasailalim muna sa high-quality pre-counselling information hinggil sa inaasahang side effects, puwedeng ire-sked ang 2nd dose ng pabakuna para sa overall efficacy sa katawan para hindi makasagabal sa timing ng kompetisyon.

Kaya mahalaga sa clinicians na maipaliwag ang isyu na ito at maingat na plano para mamonitor ang sintomas makaraang mabakunahan.

Mainam din na makonsidera ang pansamantalang pagbabawas sa training load sa unang 48–72 hours ng post vaccine injection, lalo na matapos ang second dose. Mahalaga iyan na ma-administer ng tama upang mabawasan ang local side effects (lalo nasa intramuscular administration), mainam na pagpili ng lugar na pagbabakunahan at pre-emptive use at availability ng anti-pyretics at simple analgesics.

Huwag basta lulusong.. Ang ligtas na paglangoy sa mga ilog

ni Nympha Miano-Ang - @Life and Style | April 26, 2021

Ang dami nang nasa probinsiya ngayon. Kaya naman nitong summer tiyak na ang mga nasa kabundukan ay naggagandahang ilog. At ang ilog ay walang limitasyon para sa marami na makapaligo o malanguyan pero kailangang manatiling ligtas ang bawat lalangoy dito hindi tulad ng swimming pools na ilang metro lang ang sakop nito at hindi dumadaloy ang tubig. Kaya kung tatandaan lang ang mga sumusunod na babala, at least mas mae-enjoy ng pagligo at hindi dumating sa trahedya.

1. PAGKALUNOD. Mabilis mangyari ang pagkalunod at maiiwasan ito kung may tamang mga pag-iingat na gagawin. Iwasan ang paglangoy sa mga ilog na may mabilis na daloy ng tubig dahil tiyak na matatangay ka. Maging alisto sa mas mabilis na current ng tubig sa ilalim ng ilog. Ang current na ito ang pinakamapanganib, dahil hindi mo nakikita o napapansin kapag nasa ibabaw ng tubig ng ilog. Huli mo nang malalaman kapag nariyang lumalangoy ka na. Minsan may mga senyales o babala para sabihin sa lahat na may nakatagong currents sa naturang ilog, hindi lamang sa mga liblib na lugar. Mahalaga rin na pansinin ang lahat ng mga kasamahan sa lahat ng oras habang nasa tubig lalo na ang mga bata.

2. TAMANG TEKNIK SA PAGLANGOY. Mahalagang malaman kung paano lumangoy nang tama para ma-enjoy ang aktibidad tulad ng paglangoy sa ilog. Dapat ay may malakas ka ring katawan habang kumakampay sa tubig at kayang lumangoy sa mas matagal na oras. Mag-aral lumangoy kung kailangan. Ang mga batang mas bata ng 10 ay dapat laging may suot na life jackets habang lumalangoy o malapit sa ilog, kahit pa ganoon sila kagaling na lumangoy.

3.ANG BUDDY-BUDDY SYSTEM. Ang hindi pagkakahiwalay na sistema ninyo ay mahalagang paraan para manatiling ligtas at kailangang responsable ka na obserbahan ang lahat ng mga kasama para magkatulungan ang bawat isa, magkaroon man ng problema. Lalo na sa mga bata.

4. MAGING ALISTO SA MGA LALANGUYANG LUGAR. Kailangang alisto kayo sa mas mapanganib o ligtas na lugar ng ilog. May mga parte ng tubig sa ilog na mapanganib at mayroong ligtas. Kung alam mong hindi ka ligtas sa lugar ay huwag nang magbakasakaling lumangoy.

5. ANG PELIGRO NG MGA MIKROBYO. Hindi gaya ng swimming pools, ang mga ilog ay hindi malinis at may dalang mga kontaminadong bacteria. Huwag iinumin ang tubig ilog at dapat sarado ang bibig habang lumalangoy. Tandaan na dapat ay magpahid pa rin ng sunscreen sa buong katawan para hindi masunog sa araw.

6 tips para 'di tamarin sa gawaing-bahay

ni Nympha Miano-Ang - @Life and Style | April 24, 2021

Nasa quarantine period tayo at marami ang work-from-home at marami rin ang napirmi na lamang sa bahay, nawalan ng trabaho o naging caretaker. Paano kung hindi mo nakasanayan ang maglinis ng bahay, naku napakahirap nitong gawin at napakaraming dapat ayusin, lalo na kung iniisip mo kung paano ka magsisimulang kumilos. Heto ang ilang tips para hindi ka tamarin at mamotiba na tumayo, gamitin ang mga kamay, paa at tuhod, anumang parte na kailangan ng katawan para matapos ang gawaing-bahay.

1. Ipasilip sa kapitbahay para makita ng iba at masaksihan nila kung paano ka maglinis ng iyong sariling mga kalat, iyan ay isang mainam na paraan para mamotiba ang sarili na maglinis ng bahay.

2. Tumingin sa mga larawan sa social media ng bahay na malinis at maayos, sa magasin, sa television home shows para mas mainspira ka na dapat magkaroon ka rin ng kaparis nilang bahay na masinop at organisado.

3. Humingi ng tulong sa kasambahay sa paglilinis. Ang magkaroon ng kasamang maglilinis ng bahay o ang may kasama sa bahay na masipag na maglinis ay nakahihikayat na maging masipag ka rin. Hindi lang sa nababawasan ang bigat ng iyong gawain sa paglilinis ng bahay, at least masaya kang may kasama kang naglilinis. Ang makita mong may katulong ka sa paglilinis ay isang mainam ding paraan upang kahit na mag-isa ka na lang na naglilinis ng bahay ay masasanay ka na sa ganitong gawain.

4. Isiping may malaking benepisyo ang paglilinis ng bahay dahil nae-ehersisyo rin ang iyong katawan.

5. Akala mo ang paglilinis ng bahay ay parang mahirap. Ang maganda ay hati-hatiin ang gawain sa buong maghapon. Magpahinga pagkaraan ng isang mabigat na ginawa at saka muling maglinis sa kabilang kuwarto matapos magpahinga. Kung hirap kang tapusin sa isang araw ang gawain, ipagpabukas na ang ibang gagawin. May iskedyul pa naman ng araw na maaaring maasikaso ang iba pang gawain. Kahit na umabot pa ng isang linggo bago matapos ang lahat ng gawaing bahay ay ayos lang, basta iskedyul na lamang ang trabaho.

6. Idiin sa sarili ‘Kaya Ko Ito’ attitude at kailangang magawa ko. Kung minsan kasi parang napapagod ka na kung iisipin pa lang na gawin at wala kang sigla para umpisahan. Sa halip na isiping para kang mahihirapan, palitan ang iniisip at gawin ito. Just do it ika nga. Ibigay mo na ang iyong lakas at tsansa para maging malinis at maayos ang loob ng bahay. Mas masarap kasi sa pakiramdam at maginhawang tingnan kapag nakita mong maayos na ang lahat. Kapag tapos ka na, makikita mo ang maayos na resulta. Matutuwa ka dahil nagawa mo nang tagumpay ang paglilinis at pag-oorganisa.