top of page
Search

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | November 18, 2025



Sabi ni Doc

Photo File


Dear Doc Erwin, 


Ako ay isang dating elementary school teacher at ngayon ay manggagawa sa isang government agency na tumutulong sa mahihirap. Kamakailan ay nalaman ko na ako ay may fatty liver. Walang inireseta sa ‘kin na gamot ang doktor ngunit pinayuhan ako na kumain ng balanced diet. Bagama’t bihira naman akong uminom ng alak, pinayuhan ako na iwasan ang pag-inom ng alak. Tinawag ng doktor na non-alcoholic fatty liver ang aking kalagayan.


Mataas daw ng kaunti ang aking blood sugar level at ang aking timbang ay nasa kategorya ng obese kaya’t pinayuhan din akong magbawas ng timbang at pinapaiwas din ako sa pagkain ng matatamis na pagkain. 


May nagpayo sa ‘kin na isang kamanggagawa na ang olive oil ay makakatulong sa aking fatty liver. Ayon sa kanya, ito ang ipinayo sa kanya ng kanyang doktor na dalubhasa sa alternative medicine bukod sa pagkain ng tama at katamtaman lamang.


Nais ko sanang malaman kung makakatulong ang olive oil sa aking fatty liver, at kung may mga pag-aaral na rito. May specific na uri ba ng olive oil na mabisa at maaari kong gamitin? Sana ay masagot ninyo ang aking mga katanungan.

Masugid akong tagasubaybay ng BULGAR at ng Sabi ni Doc column. -- Maria Fe



Maraming salamat Maria Fe sa iyong pagsulat at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 


Ang fatty liver ay nangyayari dahil sa naiipon na taba (fat) sa ating atay (liver). Kung umabot na sa 5 porsyento at pataas ng timbang ng ating liver ang naipon na taba, matatawag na itong “fatty liver”. Maaaring lumala ang fatty liver at mapunta ito sa liver metabolic dysfunction, inflammation, fibrosis at cirrhosis ng liver. 


Ayon kay Leoni et al (2018), dahil walang lisensyadong gamot para sa paggamot ng fatty liver, ang mga maysakit ay pinapayuhan na kumain ng healthy diet, mag-exercise at magbawas ng timbang.


Sa mga pag-aaral sa non-alcoholic fatty liver ay madalas itong nakikita sa mga taong obese at may diabetes. Dahil dito, maaaring ang iyong obesity at pagtaas ng iyong blood sugar ang dahilan ng iyong fatty liver. 


Sa pag-aaral ni Chalasani at kanyang mga kasamang dalubhasa noong 2018 at mga scientist sa pangunguna ni Romero-Gomez noong 2017 ang pagkain ng healthy diet ay makakatulong laban sa fatty liver.


Nabanggit sa itaas na kinakailangang kumain ng healthy diet ang indibidwal na may fatty liver. Ayon kina Berna at Romero-Gomez (2020), ang pagkain ng Mediterranean diet ang pinaka-effective na dietary option sa mga may fatty liver. Isa sa mga main component ng Mediterranean diet ay ang olive oil. Sinasabi ng mga dalubhasa na ang dietary fatty acid composition ng olive oil pati na ang mga bioactive compounds na sangkap nito katulad ng hytroxytyrosol na may anti-oxidant at anti-inflammatory effects ang dahilan kung bakit ito epektibo laban sa fatty liver disease.


Ayon sa pag-aaral nina Nigam et al noong 2014 at ng mga dalubhasa sa pangunguna ni Rezai noong 2019, nag-improve ang fatty liver ng mga indibidwal na kasama ang olive oil sa kanilang diet. 


Sa systematic review na isinagawa ng mga siyentipiko mula sa Wilmar Biotechnology Research and Development Center sa Shanghai, China, ang olive oil ay makakatulong laban sa fatty liver at nakakababa rin ng liver enzymes. Iminumungkahi nila ang paggamit ng extra-virgin olive oil dahil sa mataas ito sa monounsaturated fatty acids (MUFA) at mga bioactive polyphenols. Isinapubliko ang resulta ng pag-aaral na ito noong October 2023 sa Journal of Functional Foods.


Sumangguni sa iyong doktor kung paano maisasama sa iyong diet ang olive oil upang makatulong ito sa iyong sakit na fatty liver disease.


Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y ipagpatuloy ninyo ang pag-aalaga sa inyong kalusugan.



Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | October 3, 2025



Photo File



Dear Doc Erwin, 


Ako ay isang empleyado ng gobyerno, mahigit na 50 years old at may pamilya. Isa akong masugid na tagasubaybay ng Sabi ni Doc column at ng BULGAR newspaper.


Sa aking edad na ito ay may mga kaibigan ako at kakilala na nagkaroon na ng atake sa puso at na-stroke. Dahil dito ay nababahala ako sa aking kalusugan. Bagama’t maingat ako sa aking katawan at regular na nag-e-exercise, nais ko sanang makaiwas o kahit papaano ay mabawasan ang aking risk na magkaroon ng atake sa puso o ma-stroke.


Sa isang TV show ay napanood ko na maaaring makatulong ang Nattokinase bilang supplement upang makaiwas sa atake sa puso at stroke. May katotohanan ba ito? May mga pag-aaral ba na nagpakita ng bisa ng Nattokinase upang makaiwas sa atake sa puso o stroke? 


Sana ay matugunan ninyo ang aking mga katanungan. -- Anastacio



Maraming salamat Anastacio sa iyong pagsulat at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 


Ang Nattokinase ay isang uri ng protein enzyme na makikita sa pagkaing Natto sa bansang Japan. Ayon sa mga naunang pag-aaral ang Nattokinase ay may antihypertensive, lipid lowering, anti-platelet at neuroprotective effect. Bukod dito ayon sa isang scientific article na na-publish noong 2018 sa journal na Biomark Insights, ang Nattokinase ay may anti-atherosclerotic effect at isang promising alternative sa prevention at treatment ng mga iba’t ibang uri ng sakit sa puso. Naniniwala ang mga scientists na ang pagkain ng Natto ay may significant na contribution sa mahabang buhay ng mga Hapon at dahilan kung bakit mababa ang cardiovascular mortality sa Japanese population.


Ayon sa tatlong published na mga scientific studies may iba’t ibang mekanismo ang Nattokinase kung paano ito nakakatulong sa ating kalusugan sa pamamagitan ng pagbawas ng paglala ng atherosclerosis o pagbabara ng ugat. Sa isang randomized controlled trial na pag-aaral sa bansang Taiwan na nailathala sa Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition noong 2009, ang Nattokinase ay epektibo sa dose na 6,000 to 7,000 FU sa pagpapababa ng level ng cholesterol at pagliit ng bara sa ugat.


Sa isang pananaliksik na na-publish noong August 2022 sa journal ng Frontiers in Cardiovascular Medicine ay pinag-aralan ng mga dalubhasa kung epektibo ang Nattokinase laban sa pagbabara ng ugat (atherosclerosis) at pagpapababa ng lipids sa 1,062 study participants.

 

Ayon sa pag-aaral na nabanggit naging epektibo ang Nattokinase laban sa progression ng atherosclerosis at nagpababa ito ng lipid profile kasama ang cholesterol at triglycerides ng mga study participants. Nakatulong din ang pag-inom ng Vitamin K2 at aspirin dahil sa naobserbahang synergistic effect nito kasama ng Nattokinase.


Kung ninanais na uminom ng Nattokinase supplement ay makakabuti na kumonsulta sa inyong doktor kung paano ito maisasama sa inyong health regimen.


Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y ipagpatuloy ninyo ang pag-aalaga sa inyong kalusugan. 


Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | September 29, 2025



Photo File: BP



Dear Doc Erwin, 


Ako ay isang nurse sa isang pribadong ospital sa aming probinsya. Sa aking propesyon at sa aking pinapasukan ay marami akong nakita na mga pasyente na may sari-saring kidney disease. Marami rin ang mga pasyente na nagpapa-dialysis na dahil hindi na gumagana ang kanilang kidneys.


Madalas akong uminom ng pain reliever dahil sa aking madalas na sakit ng ulo at kirot na nararamdaman sa katawan. Dahil dito at sa maaaring masamang dulot ng madalas na pag-inom ng mga pain reliever, ako ay nag-aalala.


Sa aking pagbabasa ay aking nabasa ang tungkol sa magandang dulot ng Black Seed o Black Seed Oil. Ayon sa aking nabasa, maaaring mapanatili nito ang kalusugan ng kidney at mapigilan ang kidney injury dahil sa iba’t ibang kadahilanan.


Maaari ba ninyo akong matulungan at mapayuhan tungkol sa Black Seed Oil? Makakatulong ba ito sa kalusugan ng aking kidney? May mga research studies na ba na nagpapatunay na maaaring makatulong ang Black Seed Oil na mapanatiling mabuti ang kidney health?

Sana ay matugunan ninyo ang aking mga katanungan. -- Maria Leida



Maraming salamat Maria Leida sa iyong pagsulat at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 

 

Maraming dalubhasa, ang katulad mo ay naniniwala na ang mga tao na may kidney disease ay patuloy na tumataas ang dami sa buong mundo. Ito ang ipinahayag ng mga scientist noong 2019 sa International Journal of Toxicology kung saan sabi nila na itinuturing na ang kidney disease bilang global health problem.


Maraming kadahilanan ang kidney disease. Ayon sa mga dalubhasa, maaari itong dahil sa inflammation, tubular injury o vascular damage. Ang mga ito ay posibleng dahil sa ating exposure sa iba’t ibang uri ng drugs, toxins at mga environmental chemicals.


Ayon sa isang scientific article sa International Journal of Molecular Science na na-publish noong August 2021, ang Nigella sativa o mas kilala sa tawag na Black Cumin ay isang sikat na spicy herb. Ang buto nito na tinatawag na Black Seed ay kilalang gamot sa iba’t ibang uri ng sakit kasama ang mga sakit na apektado ang ating mga kidney. Ang Thymoquinone ay ang main active component ng Black Seed at ng Black Seed Oil na nagpo-promote ng function ng ating iba’t ibang organs kasama na ang ating kidneys. 


Sa isang comprehensive review article noong 2021, ipinahayag ng mga scientist na ‘there is mounting evidence’ na ang Black Seed at ang major active component nito na Thymoquinone ‘can alleviate kidney complications’ dahil sa iba’t ibang uri ng stress factors katulad ng mga chemotherapeutic agents, metabolic deficits at mga environmental toxicants.


Ayon sa maraming mga preclinical studies, ang Black Seed at ang Thymoquinone ay nagpoprotekta laban sa kidney injuries na dulot ng ischemia, cancer drugs, mga analgesics (katulad ng paracetamol at aspirin), heavy metals, pesticide at iba pang mga chemical. May mga ebidensya rin na nagkakaroon ng clinical improvement ang mga pasyente na may chronic kidney disease na ginamot ng Black Seed o Black Seed Oil. Nakatulong din ang Black Seed sa mga pasyenteng may hypertension, sakit sa puso, at diabetes, bukod sa kidney disease.


Ang kidney-protective effects ng Black Cumin o Black Seed ay dahil sa anti-oxidant, anti-inflammatory, immunomodulatory, anti-apoptotic at anti-fibrotic properties nito at ng active component nito na Thymoquinone.


Sa isang systematic review at meta-analysis ng mga randomized-controlled clinical trials na nailathala sa journal na Pharmacological Research noong taong 2020 at isa pang pag-aaral na nailathala sa Saudi Journal of Kidney Diseases and Transplantation, ang Black Cumin o Black Seed ay nakatulong makapagpababa ng mga kidney function parameters katulad ng blood urea nitrogen (BUN), serum creatinine at total urinary protein. 


Sa isa pang randomized clinical trial, marami sa mga pasyenteng may kidney stones na uminom ng black seed capsules (500mg) twice a day sa loob ng 10 linggo ay iniihi o lumiit ang mga kidney stone nila.


Marami pa ang scientific studies na hindi natin nabanggit ngunit maliwanag sa mga pag-aaral na malaki ang maitutulong ng Black Cumin o Black Seed upang mapanatili ang kalusugan ng ating mga kidneys o maiwasan ang kidney disease.


Kung ninanais na uminom ng Black Seed Oil o isama ng regular sa pagkain ang Black Seed sumangguni sa inyong doktor. Tandaan natin na maaaring magkaroon ng allergic reaction sa Black Seed Oil at nararapat na uminom lamang ng tamang dose na recommended ng inyong doktor.


Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y ipagpatuloy ninyo ang pag-aalaga sa inyong kalusugan. 



Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 
RECOMMENDED
bottom of page