Karapatan ng mga minero na magretiro sa edad 50

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | November 16, 2025

Kinikilala ng Estado ang kahinaan ng mga minero dahil sa pagkakaroon ng hindi mabilang na mapaminsalang elemento sa kanilang propesyon na humahantong sa mas malubhang problema sa kalusugan, lalo na habang tumatanda ang mga indibidwal na ito, at kung paanong mas mapanganib ang mga pangyayari kumpara sa ordinaryong manggagawang malayo sa mga minahan. Nang dahil sa pagkilalang ito, ipinasa ang Republic Act (R.A.) No. 10757 na pinamagatang “An Act Reducing the Retirement Age of Surface Mine Workers From Sixty (60) to Fifty (50) years, Amending for the Purpose Article 302 of Presidential Decree No. 442, as amended, Otherwise Known as the “Labor Code of the Philippines”.

Sa pamamagitan nito ay idineklara ang patakaran ng Estado na pahusayin ang kapakanan ng mga manggagawa sa minahan, kapwa sa ibabaw at sa ilalim ng lupa, sa pamamagitan ng naaangkop na pagsasaayos ng kanilang edad ng pagreretiro.

Sa batas na ito ay pinababa ang edad na maaaring magretiro ang ating mga minero. Nakasaad sa Section 2 ng naturang batas ang mga sumusunod:

SECTION 2. Article 302 of Presidential Decree No. 442, as amended, otherwise known as the “Labor Code of the Philippines”, is hereby amended to read as follows:

“Article 302. Retirement. – Any employee may be retired upon reaching the retirement age established in the collective bargaining agreement or other applicable employment contract. xxx

“An underground or surface mining employee upon reaching the age of fifty (50) years or more, but not beyond sixty (60) years which is hereby declared the compulsory retirement age for both underground and surface mine workers, who has served at least five (5) years as underground or surface mine worker may retire and shall be entitled to all the retirement benefits provided for in this Article.

“For purposes of this Act, surface mine workers shall only include mill plant workers, electrical, mechanical and tailings pond personnel x x x.

Malinaw na nakasaad sa itaas na ang isang minero na nagtatrabaho sa ibabaw man o ilalim ng lupa, na nakapagtrabaho ng limang taon, ay maaaring magretiro kung kanyang nanaisin sa edad na singkwenta o 50-anyos. Ang kasama rito bilang minero sa ibabaw ng lupa ay iyong mga nasa klasipikasyon bilang mill plant workers, electrical, mechanical and tailing ponds personnel. 

Ang kuwalipikadong minero na magreretiro ay makatatanggap ng mga benepisyong nakasaad sa Article 302 ng Labor Code of the Philippines, katulad ng mga sumusunod:    

“Sa kaso ng pagreretiro, ang empleyado ay may karapatan na makatanggap ng mga benepisyo sa pagreretiro na maaaring nakuha niya sa ilalim ng mga umiiral na batas at anumang collective bargaining agreement at iba pang mga kasunduan: Sa kondisyon, na ang mga benepisyo sa pagreretiro ng isang empleyado sa ilalim ng anumang collective bargaining at iba pang mga kasunduan ay hindi dapat mas mababa kaysa sa ibinigay dito.”

“Kung walang plano sa pagreretiro o kasunduan na nagkakaloob ng mga benepisyo sa pagreretiro ng mga empleyado sa establisimyento, ang isang empleyado sa pag-abot ng edad na 60 taon o higit pa, ngunit hindi lalampas sa 65 taon na sa pamamagitan nito ay idineklara ang sapilitang edad ng pagreretiro, na nakapaglingkod nang hindi bababa sa limang taon sa nasabing establisimyento, ay maaaring magretiro at dapat na karapat-dapat na mabayaran ng hindi bababa sa isang buwan (1/2) buwang suweldo, para sa bawat taon ng serbisyo.”

“Maliban kung ang mga partido ay nagtadhana ng mas malawak na lakip sa matatanggap, ang terminong ‘isang kalahating (1/2) na buwang suweldo ay mangangahulugan ng 15 araw kasama ang isang-ikalabindalawang (1/12) ng 13th month pay at ang katumbas ng cash na hindi hihigit sa limang araw ng service incentive leave.”

Dahil sa kakulangan ng ebidensya… Itinurong salarin, pinawalang-sala; biktima, patuloy na dumadaing!

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Nov. 16, 2025

ISSUE #373

Noong gabi ng Nobyembre 28, 2020, sa tahimik na Purok Mahayag, Brgy. Upo, Maitum, Sarangani, nabasag ang katahimikan ng mga residente nang matagpuang duguan at malamig na bangkay si Dominic matapos siyang barilin. 

Ayon sa mga ulat, binaril umano ang biktima ng hindi nakilalang salarin. Ngunit sa pag-usad ng imbestigasyon, lumitaw ang pangalan ng dalawang taong malapit sa kanya — si alyas “Joker” at si ka-Vina, isang babaeng matagal nang nakasama ni Dominic sa iisang bubong.

Kaugnay sa nabanggit, ang tanong ng bayan — sa pagitan ng pag-ibig at paninibugho, sino nga ba ang tapat at sino ang traydor?

Sa kasong People of the Philippines v. Moyong and Moda (Crim. Case No. 002235-21), Regional Trial Court, Branch 50, Alabel, Sarangani, sa panulat ni Hon. Judge Catherine A. Velasco-Supeda noong 29 Hunyo 2023, sinuri ng hukuman kung sapat ang ebidensya ng tagausig upang patunayan ang pagkakasala nina Joker at ka-Vina sa kasong murder.

Ayon sa Impormasyon na isinampa noong Pebrero 2021, bandang alas-10:00 ng gabi ng Nobyembre 28, 2020, sa Purok Mahayag, Brgy. Upo, Maitum, Sarangani, diumano ay magkasabwat sina Joker at ka-Vina sa pagpatay kay Dominic sa pamamagitan ng pamamaril, na may intensyong pumatay at sa paraang may pagtataksil (treachery) at malisyosong pagsasabwatan (conspiracy).

Sa isinampang kasong murder, kapwa itinuro ng tagausig sina Joker at ka-Vina bilang mga responsable sa pagkamatay ni Dominic. 

Gayunman, dahil nananatiling at large si Joker, tanging si ka-Vina ang humarap sa paglilitis upang harapin ang mabigat na paratang ng pakikipagsabwatan sa pagpatay.

Itinampok din sa record ng kaso na si ka-Vina ay kinakasama o live-in partner ni Dominic sa loob ng ilang taon, ngunit kalaunan ay nagkaroon umano ng ugnayang labas sa relasyon kay Joker. 

Hinggil dito, ito diumano ang naging mitsa ng alitan na humantong sa trahedya.

Sa paglilitis, inihain ng tagausig ang tanging testigo na si Richard, kapitbahay at diumano’y nakakita ng insidente. 

Ayon sa kanya, nakita niyang magkasama sina ka-Vina at Joker bago at matapos ang pamamaril. Ngunit malinaw sa kanyang salaysay na si Joker mismo ang bumaril sa biktima, habang si ka-Vina ay nasa tabi lamang.

Walang napatunayang kilos, pahayag, o anumang ugnayan na magpapakita na merong sabwatan o kasunduang pumatay sa pagitan nina Joker at ka-Vina.

Sa pagsusuri ng depensa na lumitaw noong cross-examination, lumabas din na may mga hindi pagkakatugma sa mga detalye ng nasabing testimonya — mga pagbabago sa pagkakalarawan ng pangyayari at sa posisyon ng mga taong sangkot, na nagdulot ng pagdududa sa katotohanan ng salaysay.

Dahil dito, matapos maisara ng tagausig ang kanilang panig, naghain ang akusadong si ka-Vina, sa tulong ng Public Attorney’s Office, sa pamamagitan ni Atty. Karl Benjamin R. Fajardo, ng Demurrer to Evidence alinsunod sa Section 23, Rule 119 ng Rules on Criminal Procedure.

Ipinunto ng depensa na ang tanging testigo ng tagausig ay hindi kapani-paniwala, at walang sapat na ebidensya upang patunayan ang pagkakasala o ang ugnayan ni ka-Vina sa krimen.

Matapos ang paglilitis, sinuri ng hukuman ang lahat ng ebidensya. Sa huli, pinawalang-sala si ka-Vina. Pinag-aralan ng hukuman ang kabuuang ebidensya ng tagausig at napag-alamang nabigo itong patunayan ang conspiracy na siyang buod ng akusasyon. 

Ang simpleng presensya ni ka-Vina sa lugar ng krimen ay hindi sapat upang ipalagay na siya ay kasabwat ni Joker o may iisang layuning pumatay.

Wala ring matibay na ebidensyang nagpapakita ng qualifying circumstances gaya ng treachery o evident premeditation upang maitaguyod ang murder. Dahil dito, hindi rin napatunayan nang lampas sa makatuwirang pagdududa ang mismong elemento ng nasabing krimen.

Tulad ng pinagtibay sa People v. Tumambing (659 Phil. 544 [2011], sa panulat ni Mahistrado Antonio M. Abad), “The successful prosecution of a criminal case rests heavily on the clear identification of the offender.”

Sa kasong ito, ang pagkakakilanlan ay nababalot ng alinlangan. Binigyang-diin ng hukuman ang prinsipyo sa Article III, Section 14(2) ng 1987 Konstitusyon: 

“In all criminal prosecutions, the accused shall be presumed innocent until the contrary is proved.”

At dahil nabigo ang estado na patunayan ang kasalanan nang lampas sa makatuwirang pagdududa, pinili ng hukuman ang landas ng katarungan — ang pagpapawalang-sala.

Ang kasong ito ay isa na namang paalala na ang hustisya ay hindi nasusukat sa sigaw ng paghihiganti o sa tsismis ng paligid, kundi sa bigat ng katibayan sa mata ng batas. Sa gitna ng pag-ibig at paninibugho, nanaig ang katotohanang walang dapat mabilanggo kung ang batayan ay duda. 

Habang nakalaya si ka-Vina mula sa bigat ng paratang, nananatili namang nakabukas ang kaso “without prejudice” sa pag-aresto at paglilitis kay Joker, na hanggang ngayon ay patuloy na pinaghahanap ng mga otoridad.

At sa katahimikan ng gabi sa Purok Mahayag, tila maririnig pa rin ang daing mula sa hukay — isang paalala na sa bawat paglaya ng walang sala, may nanatiling sugat na naghihintay ng hustisyang ganap. Ang hustisyang ganap ang katarungang hanap.

Parusa sa illegal possession of firearms

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | November 15, 2025

Dear Chief Acosta,

Totoo ba na kapag nahulihan ka ng mahabang baril na walang kaukulang rehistro o lisensya ay awtomatikong maituturing na illegal possession of firearms?

-- Caseykalamdag

---

Dear Caseykalamdag,

Para sa iyong kaalaman, ang pagdadala ng mahabang baril na walang kaukulang rehistro o lisensya ay kalimitang maituturing na Illegal Possession of Firearms. Ito ay labag sa probisyon ng Seksyon 28, Artikulo IV ng Republic Act No. 10591, na nag-amyenda sa Presidential Decree 1866 at nagsasaad na: 

“The unlawful acquisition, possession of firearms and ammunition shall be penalized as follows: xxx

1. The penalty of reclusion temporal to reclusion perpetua shall be imposed if three (3) or more small arms or Class-A light weapons are unlawfully acquired or possessed by any person;

2. The penalty of prision mayor in its maximum period shall be imposed upon any person who shall unlawfully acquire or possess a Class-A light weapon;

3. The penalty of reclusion perpetua shall be imposed upon any person who shall, unlawfully acquire or possess a Class-B light weapon;

May dalawang elemento ang Illegal Possession of Firearms at ang mga ito ay nabanggit sa kasong Togado vs. People of the Philippines, G.R. No. 260973, Agosto 6, 2024, sa panulat ni Kagalang-galang na Mahistrado Marvic M.V. F. Leonen:

“(a) the existence of the subject firearm; and 

(b) the fact that the accused who possessed or owned the same does not have the corresponding license for it.”

Sa unang tingin, ang kawalan ng lisensya ng baril ay agad na magreresulta sa krimeng Illegal Possession of Firearm. Gayon pa man, sa kasong Untalan vs. People of the Philippines, G.R. No. 263099, February 17, 2025, ipinaliwanag ng Korte Suprema, sa pamamagitan ni Kagalang-galang na Mahistrado Amy C. Lazaro-Javier, na mayroon pa ring depensa na maaaring gamitin ang isang taong inakusahan ng Illegal Possession of Firearm:

“In the present case, a distinction should he made between criminal intent and intent to possess. While mere possession without criminal intent is sufficient to convict a person for illegal possession of a firearm, it must still be shown that there was animus possidendi or an intent to possess on the part of the accused. x x x Hence, the kind of possession punishable under P.D. No. 1866 is one where the accused possessed a firearm either physically or constructively with animus possidendi or intention to possess the same”.

Para sagutin ang iyong katanungan, kinakailangan pa rin na mapatunayan ang animus possidendi (intent to possess) sa parte ng akusado sa kasong Illegal Possession of Firearm. Ang animus possidendi ay ang intensyon ng akusado na magmay-ari, magdala, o magkaroon ng mahabang baril. Ito ay sa kadahilanang ang possession na pinarurusahan sa Presidential Decree No. 1866 ay ang pisikal at konstraktibong pagmamay-ari, pagdadala o pagkakaroon ng baril na may kasamang hangarin o intensyon (animus possidendi o intent to possess) na magdala o magmay-ari nito.

Samakatuwid, hindi awtomatikong may paglabag sa Republic Act No. 10591 (illegal possession) kung hindi mapatunayan na ang akusado ay may intensyon na magdala o magmay-ari ng baril na hindi rehistrado o lisensyado.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.