Isang pelikula, sangkatutak na paalala

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | June 26, 2024

Sa panahong ito na makakapanood nang “libre” sa naglipanang mga video streaming site, bihirang dumugin ang isang pelikula sa ating mga sinehan at bihirang tumagal ito ng dalawa o tatlong linggo bago mawala. 

Ngunit heto ang Thai na pelikulang “Lang Mah, o How to Make Millions Before Grandma Dies” sa Ingles, na mahigit isang buwan nang mapapanood sa sinehan ng mga SM mall at tinatangkilik pa rin ng maraming mga manonood.

Ito ay kahit halos walang maingay o maugong na promosyon para sa “Grandma”, ’di gaya ng halos bawat produksyon ng Hollywood. Pruweba ito na, sa kabila ng matuling pag-usad ng makabagong teknolohiya na tila sabay na pinagbubuklod at pinaghihiwalay ang sangkatauhan, buhay na buhay ang tradisyon ng pagbali-balita o word of mouth. Patunay din ito na kung maganda at may saysay ang isang pelikula, paglalaanan ito ng oras at pondo ng mga mahilig mag-sine, kahit pa hindi mabilang ang mga alternatibong libangang maaari nilang tunghayan na lang sa Internet.

Simple ang kuwento, tema at maging ang produksyon ng “Grandma”. Ang kathang kuwento nito ay ukol sa isang walang hanapbuhay na binata na minarapat na alagaan ang kanyang maysakit na lola upang makatiyak na mapamamanahan siya nito ng kayamanan pagkapanaw. Ang bukod tangi sa pelikulang ito ay magigisnan sa ibang aspeto, gaya ng ‘di karaniwang pangunahing “tambalan” na maglola imbes na magdyowa, ng paglalarawan ng nakakapagod at nakakainip na karanasan ng marami na nag-aalaga’t sumusubaybay sa kanilang nakatatandang kapamilya, at ng pagsasalamin sa mga karanasan ng mga mamamayan na katiting o halos walang laman ang mga pitaka’t bulsa. 

Ang pinakabentahe ng “Grandma” ay ang pagpapaluha ng mga nakapanood na nito lalo na sa bandang huli, na mananamnam lamang kung hahayaan itong umusbong sa loob ng dalawang oras — para bang gaya ng matagal na pagtubo ng isang puno upang magkabunga ng matamis na prutas na kay sarap mapitas. Dagdag pa rito, sa gitna ng pagpapakita ng ilang mga detalye ng buhay ng mga halong Thai at Tsino, ay ang pagpapatotoo ng “Grandma” sa sariling paraan at istorya nito ng kasabihan na mas mabuti ang maging tagapagbigay kaysa maging tagatanggap -- na kahit abutin ng siyam-siyam ang pagtitiyaga, pagtitiis at pagsasakripisyo sa isang bagay ay mayroon at mayroon itong idudulot na nilaga.

Nakakapaisip din ang “Grandma” at ang paksa nito ng pagiging hindi makasarili, sa gitna ng manaka-nakang asal ng ilang pasaway na nakakaistorbo sa panonood sa sinehan. Nariyan ang mga paulit-ulit na tumitingin sa kanilang cellphone na walang pakialam kung makakasilaw ng katabi, ang pagbubulungan o pag-uusap na sumasapaw sa palitang-usap ng mga tauhan sa pinanonood, at ang maingay na pagdukot ng tsitsirya mula sa nalulukot na supot nito. Isipin naman natin na hindi lang tayo ang nasa sinehan na nagnanais maaliw ng nakatambad sa ating harapan.  

Sa bandang huli, may isa pang marikit na mensahe ang “Grandma”, sa kuwento man o sa pagkagawa nito, na huwag husgahan ang isang tao o bagay base sa kanyang anyo.

Maging ito man ay pelikulang payak at mahinahon lang ngunit may emosyonal palang pasabog, katuwang na akala mo’y hindi narinig ang iyong sinabi ngunit matalas pala ang mga tainga’t diwa, o masama’t masalimuot na panahon na may hinahatak palang maaliwalas na bukas.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Proseso sa pag-aprub at pag-deny ng late birth registration, dapat higpitan

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | June 21, 2024

Lumki ako sa siyudad, nag-aral sa isang pribadong paaralan mula elementarya hanggang high school. 

Tuwing bakasyon ay nasa probinsya kami ng aking kapatid kung saan madalas kaming naglalaro at kumakanta kahit sintunado kasama ang aming mga pinsan at kaibigan.

Marami akong kuwento at mga alaalang nakatanim sa aking puso tungkol sa aking kabataan. Kaya kong gunitain ang mga ito nang buong giliw at buong linaw.

Natatandaan ko ang mga taong aking nakilala at nakasalamuha noong aking kabataan. 

Sapagkat laking Maynila ako na may taglay na pagkamestisa, naranasan kong tila pagtuunan ng kakaibang pansin ng marami kong nadaanang kalalakihan sa aking paglalakad sa palengke sa aming probinsya sa aking pagbabakasyon noong panahong nagdadalaga na ako at natutong mag-ayos. 

Maraming nakakatuwa at nakakatawang mga alaala, gayundin ng ilang malulungkot, ang kaya kong isa-isang ibahagi sa inyo ng walang kagatul-gatol. 

Kaya naman nakaririmarim isipin kung papaanong walang maisalaysay na alaala ng kanyang kabataan si Bamban Mayor Alice Guo. Wala rin siyang halos masambit na mga nakasalamuha o nakilala noong siya ay bata pa. 

Maging ang titser niya sa home school na tanging sa kanya nakatutok ay hindi niya rin maalala ang pangalan at wala rin siyang kahit anong kuwentong maibulalas. Kamangha-mangha ang titser na ito, na karapat-dapat nating hanapin, sa kanyang nagawang pagpapagaling sa isang tulad ni Guo, na bihasang mag-Ingles, mag-Tagalog at mag-

Mandarin, bukod pa sa magaling sa negosyo simula noong siya ay bata pa. 

Sino ba namang hindi sasakluban ng panginginig at pangamba sa gitna ng posibilidad na ang isang tubong China ay maging mayor ng isang bayan ng Pilipinas? Ang kakila-kilabot na sitwasyong ito ang pumukaw sa matinding interes ng taumbayan, mula kabataan hanggang katandaan, para tumutok sa mga talakayan ukol kay Guo.  

Ang panimula ng pagdedeklara ng pagka-Pilipino ay ang katibayan ng kapanganakan o ang birth certificate na diumano’y taglay ni Guo.

Panahon na para agarang ipasa ang amyenda sa napakalumang batas na siyang basehan sa pagrerehistro ng mga kapanganakan, ang Act No. 3753 na nagkabisa noong 1931. Sa ilalim nito, ang parusa sa anumang maling deklarasyon sa aplikasyon para sa pagpaparehistro ng kapanganakan at iba pa ay isa hanggang anim na buwang pagkakakulong at multa na P200 lamang. Kapag hindi naman nai-report ang kapanganakan ng mga dapat mag-report nito ay mula P10 hanggang P200 rin lamang ang multa. Wala ring malinaw na probisyon ang batas para sa rehistro ng kapanganakan sa pamamagitan ng hilot o kamag-anak lamang ng nanganak.

Samantalang ang late birth registration ay ginagabayan ng administrative issuances ng Philippine Statistics Authority at ang proseso sa pag-apruba o pag-deny ng late registration ay hindi mahigpit. 

Asintaduhin ng Kongreso ang pagpasa sa kinakailangang batas para walang mga mapagpanggap ang makapagtahi-tahi ng kuwento upang sila ay kilalaning Pilipino ngunit ang puso naman ay hindi maka-Pilipino at ang lahi ay banyagang gustong mapagsamantalahan ang Pilipinas!

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Pagiging mapagbigay, nakapagpapagaan ng buhay

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | June 19, 2024

Naranasan n’yo na ba, giliw na mambabasa, na tila mas masarap ang pagkain kung ibinahagi mo ang kahit kapiraso nito sa iba? 

Sa kapamilya man, kaibigan, kabarkada o sa estrangherong nangangailangan, nagbibigay tayo at hindi lamang ang sikmura ang nabubusog kundi maging ang puso at pagkatao. 

Hindi man pantay-pantay ang antas ng ating pamumuhay ay hindi naman nito dapat limitahan ang lalim at lawak ng ating kakayanang maging bukas-palad sa kapwa, ‘di ba?

Ultimo ang sanggol, na iiyak kung may aagaw ng kanyang pinapapak na gatas, ay nakapagpapabalon ng ligaya mula sa kanyang pagngiti at pagkislap ng mga mata sa kanyang nagmamasid na magulang o tagapag-alaga. 

Kahit ang batang paslit na may kagawiang ipagkait ang laruan o tsokolate sa kapatid o kalaro, ‘di maglalaon ay hindi rin mapipigilang magpahiram o magbigay kahit saglit o kaunti. 

Hindi likas sa bawat nilalang ang pagiging makasarili, na nagpapakitid sa pananaw, nagpapapayak sa buhay, nagsasaklob ng lungkot at panghihinayang sa mga nasayang na sandali upang dumamay sa kapwa.

Ang mga may adhikaing organisasyon o kumpanya, malaki man o munti, ay malalim ang kayang gawin, sa ngalan ng pagkakawanggawa, para agarang makatulong sa iba — gaya ng feeding program o donation drive — o hindi agarang madarama ang bunga, tulad ng pagtatanim ng puno o wastong paghihiwalay ng basurang nabubulok sa hindi. 

Pati ang tinatawag na crowdsourcing o pagbubuklod ng maraming tao, kahit online lamang at hindi kilala ang isa’t isa, upang makakalap ng kaalaman o makalikom ng pondo para makalutas ng suliranin o makatugon sa makabuluhang pangangailangan, ay nakaugat sa taglay nating pagiging mapagbigay.  

At ang tunay na nakamamangha, kahit hindi manghingi ng kapalit o maghanap ng pagkilala sa pagmamagandang-loob ay iinog at iinog ang alaala ng ipinamalas na kabutihan, at babalik at babalik sa nagbigay o kanyang mga inapo balang-araw ang itinanim sa kapwa. 

Tulad ng pagbibigay ng sariling dugo para makapagdugsong ng buhay ng iba ay may kaakibat na pakinabang maging sa kalusugan ng nagbigay nito. 

Gaya ng pagpapasaya sa ibang tao, na nakatutulong makapagpahaba ng buhay, hindi lamang ng pinapasaya kundi pati ng taong nagpapasaya — nakapagpapakawala sa loob ng ating katawan ng hormone na oxytocin na nakakapagpagaan at nakapagpapaaliwalas ng pakiramdam, at nakapagpapagiliw ng ating pakikisama sa kapwa — kapamilya man, kasamahan sa trabaho o organisasyong sinasalihan, kapitbahay o kasuwal na nakakasalamuha.  

Kung isasapuso ng bawat Pilipino ang pagiging mapagbigay, maiibsan ang pasanin at paghihirap ng ating mga kababayan. Sa walang humpay nating panawagan sa gobyerno para magpakamakatao, gayundin ang ating pagdulog sa bawat may pusong kababayan na buksan ang sariling balon ng kabutihan upang ito ay dumaloy sa ibang nangangailangan. 

Matamis ang buhay kung ito ay may kabuluhan. Hitik ang pag-asa kung may pagpapahalaga sa kapwa. Mabunga ang pagkatao kapag may paglalaan sa iba. Ang isang buto ng kabutihang itinanim ay umaalpas upang lumago at magkasanga-sanga hanggang sa mahitik sa bungang mapipitas at mapakikinabangan ng mas nakararami.  

Ang bawat isa sa atin, ikaw at ako, ay maraming maaaring maiambag sa lipunan at maitulong sa kapwa bukod sa salapi — oras, talento, lakas, karunungan at panalanging wagas. Piliin nating maging mapagbigay sa lahat ng oras. Kailangan tayo ng bayang Pilipinas.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.