top of page
Search

ni Chit Luna @News | Apr. 3, 2025


Photo File: 15 Year Anniversary ng Framework Convention on Tobacco Control ng World Health Organization celebration event sa Geneva Switzerland (5 March 2020.) Image Credit: Secretariat of the WHO FCTC


Hangad ng mga grupo ng mga konsyumer at eksperto sa harm reduction na makasama sa talakayan ng Framework Convention on Tobacco Control ng World Health Organization.


Sa ulat na “Rethinking Tobacco Control: 20 Harm-Reduction Lessons the FCTC Should Take Note Of,” sinabi ng World Vapers Alliance (WVA) na dapat isama ng WHO-FCTC ang civil society sa talakayan dahil makakapagbigay sila ng mahalagang karanasan at pananaw matapos ang 20 taon ng mabagal na pag-usad ng tobacco control.


Ang kanilang paglahok ay maaaring humantong sa mas epektibo at nakabatay sa ebidensya na mga estratehiya para mabawasan ang pinsalang nauugnay sa paninigarilyo at mapabuti ang pampublikong kalusugan, ayon sa WVA.


Sinabi ng WVA na dapat igalang ng WHO-FCTC ang karapatan ng nasa hustong gulang na pumili ng mas mainam na produkto para sa kanila.


Nais ng mga naninigarilyo at dating naninigarilyo na tratuhin bilang may kakayahang nasa hustong gulang na gumawa ng tamang pagpapasya, ayon sa WVA. Ang mga patakaran na gumagalang sa indibidwal na awtonomiya habang nagbibigay ng tumpak na impormasyon ay mas malamang na magtagumpay, dagdag nito.


Sinabi ng ulat na napakahalagang pagnilayan ang nagbabagong tanawin ng industriya ng tabako. Sinabi nito na dapat matanto ng WHO-FCTC na ang pagbabawal ay hindi epektibo. Binanggit nito ang kaso ng Australia, kung saan ang mahigpit na regulasyon sa vaping ay humantong sa isang malawak na black market at patuloy na pagtaas ng antas ng paninigarilyo.


Ayon sa WVA, ang pagtanggap sa harm reduction ay mas epektibo kaysa sa pagbabawal.

Sinuportahan ng Consumer Choice Philippines ang ulat, na nagsasabing may mga bagong teknolohiyang lumitaw para magbigay sa mga naninigarilyo ng mas mahusay na alternatibo sa mga sigarilyo.


Dapat dinggin ang mga mamimili at dapat igalang ng WHO-FCTC ang kanilang karapatan na magkaroon ng access sa mga produktong walang usok na nakakabawas sa kanilang pagkakalantad sa mga nakakapinsalang sangkap, ayon kay Adolph Ilas, chairman ng Consumer Choice Philippines.


Hindi nikotina ang problema, kundi ang usok mula sa mga produktong tabako na naglalaman ng mga nakakalason, sabi ni Ilas.


Binanggit din ng WVA ang tagumpay ng pagbabawas ng pinsala sa Sweden kung saan ang paggamit ng snus, nicotine pouch at vaping ay nagpababa sa antas ng paninigarilyo sa 5.6 porsiyento, kumpara sa average ng EU na 24 porsiyento.


Hiniling din ng WVA sa mga gumagawa ng patakaran na isaalang-alang ang buong spectrum ng mga devices sa pagbabawas ng pinsala, kabilang ang vaping na may iba't ibang lasa at nicotine pouch para mabigyan ang mga naninigarilyo ng posibleng pinakamahusay na pagkakataong huminto.


Maaaring mapabilis ang pagbaba ng antas ng paninigarilyo at makabuluhang bawasan ang pasanin ng mga sakit na nauugnay sa paninigarilyo, ayon dito.


Binanggit din ng WVA ang mga benepisyong pang-ekonomiya ng mga diskarte sa pagbabawas ng pinsala.


Ang mga alternatibong produkto ng nikotina ay maaaring gumanap ng isang kritikal na papel sa pagbabawas ng napakalaking pasanin sa kalusugan na dulot ng paninigarilyo.


Ang mga dating naninigarilyo na lumipat sa mga produktong pampabawas sa pinsala gaya ng e-cigarette, heated tobacco at nicotine pouch ay nakaranas ng mas magandang pakiramdam tulad ng paghinga, amoy, panlasa at pangkalahatang kalusugan, ayon sa ulat ng WVA.

Sinabi ng WVA na habang ang layunin na bawasan at tuluyang puksain ang paninigarilyo ay kapuri-puri, ang lipas at dogmatikong diskarte ng WHO FCTC sa pagkontrol sa tabako ay naging isang malaking balakid sa pag-unlad ng pampublikong kalusugan.


Hinimok ng WVA ang WHO-FCTC na isaalang-alang ang mga karanasang ito at isama ang harm reduction sa patakaran nito sa susunod na dekada.

 
 

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | Mar. 31, 2025




Dear Doc Erwin, 


Noong nakaraang biyahe ko sa bansang China ay pinainom ako ng isang tsaa na tinatawag nilang “Jiaogulan” tea. Ang sabi sa akin ay kilala ito sa ilang lugar sa China na maraming centenarians o mga taong may edad mahigit sa isang daan taon, bilang “Herb of Immortality”. 


Bumili ako ng Jiaogulan tea at inuwi ito sa Pilipinas. Araw-araw ay umiinom ako nito dahil ayon sa nakausap kong eksperto sa Chinese medicine, ito ay ginagamit na gamot sa hepatitis, diabetes at sakit sa puso. Mayroon din daw itong anti-cancer effect.


Nais ko sanang malaman kung ano ang Jiaogulan tea at may mga pag-aaral na ang mga scientist tungkol sa epekto ng Jiaogulan laban sa cancer. Maraming salamat at sana'y matugunan n'yo ang aking katanungan. Maria Christina



Maraming salamat Maria Christina sa iyong pagliham at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper.


Maraming salamat din sa iyong katanungan dahil ang Jiaogulan tea ay isa sa mga natural remedy na ginagamit ng mga doktor na bihasa sa Traditional Chinese Medicine o TCM na kinakailangang malaman ng publiko.


Ang halamang Jiaogulan na may scientific name na ‘Gynostema pentaphyllum’ ay tumutubo sa iba’t ibang bansa katulad ng China, India, Japan, Thailand, Malaysia at sa Pilipinas. Naging kilala ang Jiaogulan sa loob ng 500 taon na ginagamit bilang pagkain at supplemental food product. Ginagamit din ang tuyong dahon nito bilang tsaa (tea), at bilang health supplement sa mga inumin, biscuits, noodles, face washes at bath oils.


Batay sa isang toxicity studies na inilathala sa Journal of Ethnopharmacology noong 2013, ang halamang Jiaogulan ay kinokonsiderang safe at walang harmful effects na naiulat kahit sa mataas na dosage na 1000 milligrams per kilogram per day.


Ayon sa mga isinagawang analysis ng halamang Jiaogulan, marami itong mga bioactive components katulad ng saponin, flavonoids at sterols. Dahil sa mga sangkap nito na nabanggit, naniniwala ang mga scientist na epektibo ito sa iba’t ibang health conditions gaya ng obesity, hyperlipidemia, at inflammation. Ang Jiaogulan ay kasalukuyang ginagamit bilang gamot laban sa diabetes, hepatitis at cardiovascular diseases.


Tungkol sa iyong katanungan sa epekto ng Jiaogulan sa sakit na cancer, ayon sa pag-aaral ng mga scientist sa bansang Japan na nailathala noong November 1983, may tumor suppression activity ang Jiaogulan.


Sa isang review article na nailathala sa scientific journal na Chinese Medicine noong September 27, 2016, ang mga extracts mula sa halamang Jiaogulan ay may inhibitory activity o kayang pigilan nito ang pagdami ng cancer cells ayon sa mga laboratory at animal studies. Base naman sa mga clinical studies sa human subjects na binanggit sa review article na ito, ang Jiaogulan ay may potential curative effects laban sa cancer.


Anu-ano kaya ang pamamaraan kung paano nilalabanan ng Jiaogulan ang pagtubo at pagkalat ng cancer? Anong mekanismo kaya ang paraan nito upang pagalingin ang sakit na cancer? 


Ayon sa review article na nabanggit, naniniwala ang mga scientist na may sari-saring mechanisms of action ng paglaban sa cancer (anti-cancer activities) ang Jiaogulan katulad ng cell cycle arrest, apoptosis, inhibition of invasion and metastasis, inhibition of glycolysis at immunomodulating activities.


Sa isang pag-aaral ng isinagawa noong 1993 sa 59 na pasyente, mas mababa ang rate ng cancer relapse at rate ng metastasis sa mga pasyenteng nakatanggap ng Jiaogulan kumpara sa control group.


Ganito rin ang naging resulta ng isang five-year observational study na ginagamot gamit ang Jiaogulan. Bukod sa pagbaba ng cancer relapse at metastasis rates, bumaba rin ang mortality rates at lumakas ang immune system ng mga pasyente na pinainom ng Jiaogulan.


Sa isa pang pag-aaral na isinagawa at inilathala noong 2015, naging mas epektibo ang chemotherapy kasama ang Jiaogulan sa mga may advanced gastric cancer patients.


Consistent ang mga pag-aaral sa pagiging epektibo ng Jiaogulan laban sa cancer. Dahil sa mga nabanggit na studies, makakaasa tayo na patuloy na pag-aaralan ng mga scientist ang Jiaogulan bilang gamot laban sa iba’t ibang uri ng cancer.



Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | Mar. 24, 2025




Dear Doc Erwin, 


Ako ay isang college student sa isang private university. Graduating na ako sa taong ito. May mga health issue ako na kinakaharap, at ang isa rito ay ang aking obesity. Ilang taon na rin akong nagsisikap na mapababa ang aking timbang. Ayon sa aking doktor, sa pagbaba ng aking body weight ay bababa na rin ang aking blood pressure at ang aking blood sugar.


Humingi ako ng advice sa isang nutritionist sa aming university kung anong mga pagkain ang makakatulong sa akin upang bumaba ang aking timbang. Isa sa mga ipinayo niya sa akin ang regular na pagkain ng mga food na mayaman sa lycopene katulad ng tomatoes (kamatis).


Nais ko sanang malaman kung may mga pag-aaral tungkol sa lycopene at paano ito makakababa ng aking timbang. Bukod dito, may iba pa bang health benefits ang lycopene? Maraming salamat po at sana'y matugunan nyo ang aking mga katanungan. — Edward 



Maraming salamat Edward sa iyong pagliham at pagiging tagasubaybay ng Sabi ni Doc at BULGAR newspaper.


Maraming salamat din sa’yong katanungan. Isa itong pagkakataon upang malaman ng ating mga kababayan ang kahalagahan ng tomato (kamatis) at sangkap nito na “lycopene” sa ating kalusugan.


Ang lycopene na galing sa kamatis ay isang natural antioxidant na maraming health benefits. Bukod sa magaling itong antioxidant ay pinapalakas din nito ang iba pang antioxidants katulad ng Vitamin E at Vitamin C. 


Sa mga nakaraang artikulo ng Sabi ni Doc ay nailahad na natin na ang mga antioxidants ay nakakatulong upang makaiwas tayo sa sakit sa puso (cardiovascular diseases), cancer, at metabolic diseases katulad diabetes. Nakakatulong din ang mga ito upang makaiwas sa mga neurodegenerative diseases katulad ng Alzheimer’s disease at ibang dahilan ng pagka-ulyanin (dementia).


Ayon sa isang artikulo na nailathala noong November 19, 2021 sa scientific journal na Oxidative Medicine and Cellular Longevity, ang lycopene ay nakakatulong upang maiwasan ang atherosclerosis dahil sa positibong epekto nito sa maraming factors na nagdudulot ng sakit na ito. Ang atherosclerosis ay nagiging dahilan ng pagbabara ng ating mga ugat (blood vessels) na sanhi ng atake sa puso (myocardial infarction) at stroke. 


Ayon sa Cleveland Clinic ng bansang Amerika, bumababa ang risk na magkaroon ng heart disease by 14 percent kung mataas ang blood level ng lycopene. Ito ay base sa isang review ng 25 clinical trials na nailathala sa Biology, isang kilalang research journal, noong February 4, 2022. 


Sa isa pang pag-aaral, ayon sa Cleveland Clinic, ay napatunayan na nakakababa ng LDL (bad cholesterol) level at nakakataas ng HDL (good cholesterol) level ang pag-inom ng tomato juice. Na-publish ang research na ito sa Food and Chemical Toxicology journal noong December 2014.


Ayon sa unang nabanggit na artikulo sa journal ng Oxidative Medicine and Cellular Longevity, ang lycopene ay napatunayan sa mga epidemiological studies na nagpoprotekta sa atin laban sa prostate at colorectal cancers. Napatunayan din sa mga tissue culture experiments na ini-inhibit ng lycopene ang paglaki at pagdami ng mga cancer cells. Namamatay din ang mga cancer cells dahil sa lycopene. Effective rin ang lycopene laban sa breast cancer dahil sa epekto nito sa insulin-like growth factor 1 receptor (IGF-1R), ayon sa isang pag-aaral na inilathala noong 2011 sa Free Radical Research journal.


Hindi natatapos sa mga nabanggit ang health benefits ng lycopene. Sa libro ni Dr. William Li, na may titulong Eat to Beat your Diet (2023) binanggit niya ang lycopene bilang isang “bioactive” na makikita hindi lamang sa kamatis. Mayroon ding lycopene ang watermelon, bayabas, papaya, persimmon, red bell pepper at pink grapefruit.


Ayon kay Dr. William Li, may pag-aaral na ang lycopene ay nilalabanan ang ating pagtaba (weight gain) sa pamamagitan ng pag-convert ng white fat na maging brown fat, at ina-activate ng lycopene ang thermogenesis ng brown fat. 


Pinipigilan din ng lycopene na bumuo ng mga bagong fat cells ang ating katawan. Ito ay ayon sa pag-aaral na nailathala noong 2019 sa Molecular Nutrition and Food Research. 


Dahil sa lycopene nababawasan din ang lamang liquid fat ng ating mga fat cells. Nagiging dahilan ito upang lumiit ang ating mga fat cells. Mababasa ang resulta ng pag-aaral na ito sa International Journal for Vitamin and Nutrition Research na nailathala noong taong 2021.


Bukod sa mga nabanggit na food sources ng lycopene, ang mga processed tomato products katulad ng tomato paste, ketchup, tomato juice at tomato soup ay mayroon ding lycopene. 


Tandaan natin na mas maraming lycopene ang naa-absorb ng ating katawan kung ang kamatis ay pinainitan o niluto muna bago kainin. Mas mataas din ang lycopene levels ng mga kamatis na itinanim sa farm lots kaysa sa mga kamatis na lumaki sa mga greenhouses.


Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan.


Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 
RECOMMENDED
bottom of page