Karapatan ng bagong silang na sanggol

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | August 6, 2023

Sang-ayon sa batas, ang personalidad ng isang tao ay nagsisimula sa araw na ipinagdalang-tao siya ng kanyang ina. Para sa mga layuning sibil, ang isang fetus ay ipinagpapalagay na naisilang kung ito ay ipinanganak nang buhay sa oras na siya ay kumpletong nailabas sa sinapupunan ng kanyang ina. Ngunit, kapag ito ay naipanganak nang ito ay 7 buwan pa lamang, hindi ito maituturing na buhay kapag ito ay namatay sa loob ng 24 oras pagkatapos na nailabas mula sa sinapupunan ng kanyang ina.

Ang bawat sanggol na isinilang ay mayroong karapatan na mabigyan ng kanyang pangalan. Kung ang nasabing sanggol ay ipinanganak sa loob ng isang kasal, dadalhin ng nasabing sanggol ang apelyido ng kanyang ama. Ito ay sang-ayon sa probisyon ng Article 174 ng Family Code kung saan nakasaad na:

“Art. 174. Legitimate children shall have the right:

(1) To bear the surnames of the father and the mother, in conformity with the provisions of the Civil Code on Surnames;

(2) To receive support from their parents, their ascendants, and in proper cases, their brothers and sisters, in conformity with the provisions of this Code on Support;

(3) To be entitled to the legitimate and other successional rights granted to them by the Civil Code.”

Kung ang sanggol naman ay ipinanganak sa labas ng isang kasal, maaari niyang gamitin ang apelyido ng kanyang ina o ng kanyang ama kung papayagan ng huli ang paggamit nito ng kanyang apelyido, at kikilalanin niya ang nasabing sanggol sa pamamagitan ng pagpirma niya sa birth certificate ng bata o ng iba pang instrumento kung saan kinikilala niya ang pagiging ama sa nasabing sanggol. Ang karapatan ng isang sanggol na ipinanganak sa labas ng isang kasal na gamitin ang apelyido ng kanyang ama ay sang-ayon sa Republic Act No. (RA) 9255, kung saan nakasaad na:

“SECTION 1. Article 176 of Executive Order No. 209, otherwise known as the Family Code of the Philippines, is hereby amended to read as follows:

Article 176. Illegitimate children shall use the surname and shall be under the parental authority of their mother, and shall be entitled to support in conformity with this Code.

However, illegitimate children may use the surname of their father if their filiation has been expressly recognized by the father through the record of birth appearing in the civil register, or when an admission in a public document or private handwritten instrument is made by the father. Provided, the father has the right to institute an action before the regular courts to prove non-filiation during his lifetime. The legitime of each illegitimate child shall consist of one-half of the legitime of a legitimate child.”

Bukod sa karapatan ng bagong silang na sanggol ang magkaroon ng pangalan, karapatan din niya na mabigyan ng suporta sa kanyang mga pangangailangan bilang isang sanggol hanggang sa kanyang paglaki.

(Article 174(2), Family Code)

Karapatan din ng isang sanggol na dumaan sa National Newborn Screening System sang-ayon sa RA 9288. Isinasagawa ito matapos ang 24 oras at hindi lalampas sa 3 araw mula nang ang isang sanggol ay maipanganak ng kanyang nanay.

Obligasyon ng mga magulang ng bata at ng taong nagpaanak sa isang nanay na mapasiguruhan na maisasagawa ang newborn screening sa loob ng mga araw na nabanggit. Kapag ang mga magulang ay tumanggi sa pagsasagawa nito dahil sa ipinagbabawal ito ng kanilang relihiyon, sila ay magsasagawa ng kanilang Refusal Documentation at magiging kabahagi ito ng medical records ng bata. (Article III, Section 6, RA 9288)

Napasong education insurance, may 2 taon para i-reinstate

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | August 5, 2023

Dear Chief Acosta,

Ako ay kumuha ng isang education insurance plan para sa aking anak, mula sa isang pre-need company noong taong 2021. Tumupad ako sa pagbayad ng buwanang hulog o monthly premiums ng nasabing plan. Subalit, noong isang linggo ay nawalan ako ng trabaho, at sa kasalukuyan ay naghahanap pa rin ako ng bagong trabaho. Gusto kong malaman kung ano ang mangyayari sa kinuha kong education insurance plan kung sakaling mabigo akong bayaran ang mga susunod na monthly premiums nito, at mayroon ba akong iba pang rekurso? - Yana

Dear Yana,

Ang batas na sasaklaw patungkol sa iyong katanungan ay ang Republic Act No. 9829 (RA No. 9829) o mas kilala bilang “Pre-need Code of the Philippines.” Nakasaad sa Section 23 ng RA No. 9829 ang sumusunod na probisyon:

“Section 23. Default; Reinstatement Period. - The pre-need company must provide in all contracts issued to planholders a grace period of at least sixty (60) days within which to pay accrued installments, counted from the due date of the first unpaid installment. Nonpayment of a plan within the grace period shall render the plan a lapsed plan. Any payment by the planholder after the grace period shall be reimbursed forthwith, unless the planholder duly reinstates the plan. The planholder shall be allowed a period of not less than two (2) years from the lapse of the grace period or a longer period as provided in the contract within which to reinstate his plan. No cancellation of plans shall be made by the issuer during such period when reinstatement may be effected.

Within thirty (30) days from the expiration of the grace period and within thirty (30) days from the expiration of the reinstatement period, which is two (2) years from the lapse of the grace period, the pre-need company shall give written notice to the planholder that his plan will be cancelled if not reinstated within two (2) years. Failure to give either of the required notices shall preclude the pre-need company from treating the plans as cancelled.”

Alinsunod sa nabanggit na probisyon ng batas, marapat na nakapaloob sa inyong kontrata na kayo ay may 60 araw na grace period o palugit, mula sa itinakdang araw na dapat mabayaran ang anumang installment payment, upang bayaran ito. Kung ang nasabing grace period ay lumagpas na at hindi mo pa rin nabayaran ang napagkasunduang installment payment, ang iyong education insurance plan ay maaaring mapaso.

Gayunman, maaari mo pa namang i-reinstate ang iyong education insurance plan kung magiging maayos na ang iyong kabuhayan. Ayon sa batas, ang isang plan holder ay mayroong 2 taon mula sa pagkapaso ng kanyang grace period upang i-reinstate o ibalik ang anumang pre-need plan, liban na lamang kung ang plan issuer na nagkaloob ng pre-need plan ay nagbigay ng mas mahabang panahon kaugnay sa reinstatement.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.

Maraming salamat sa inyong patuloy na pagtitiwala.

First time na naghahanap ng trabaho, libre sa NBI, birth certificate, etc.

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | August 4, 2023

Dear Chief Acosta,

Kaga-graduate ko lang sa kolehiyo. Gusto kong agad-agad magkatrabaho para makatulong sa aking mga magulang. Kung kaya, nagsisimula na akong maghanda ng requirements na kakailanganin sa pag-a-apply sa trabaho. Malaking tulong sa akin kung makakatipid ako sa mga gastusin, lalo na at first time ko pa lang maghahanap ng trabaho. Gaano katotoo na maaari akong makapag-request ng mga dokumento na gagamitin ko sa pag-a-apply sa aking trabaho, tulad ng birth certificate at NBI clearance, nang libre? - Kyla

Dear Kyla,

Para sa iyong kaalaman, naisabatas ang Republic Act No. 11261 (RA No. 11261), o kilala bilang “First Time Jobseekers Assistance Act,” na naglalayon na maitaguyod ang pagkakapantay-pantay sa mga oportunidad sa trabaho para sa lahat, sa pamamagitan ng pagbibigay ng mas madaling access sa mga dokumento sa ganitong pagkakataon. Ang nasabing batas ay nagsasaad ng mga sumusunod:

“Section 3. Waiver of Fees and. Charges. - Subject to exceptions provided in Section 8 of this Act, all government agencies and instrumentalities, including government-owned and -controlled corporations (GOCCs), local government units (LGUs), and government hospitals shall not collect fees or charges from a first time jobseeker: Provided, That such fee or charge is paid in connection with the application for and the granting of licenses, proofs of identification, clearances, certificates or other documents usually required in the course of employment locally or abroad: Provided, further, That the benefit provided under this Act shall only be availed of once.

Section 4. Covered Governmental Transactions. - No fees and other charges shall be collected from first time jobseekers when obtaining the following, subject to the requirement in Section 5:

(a) Police clearance certificate;

(b) National Bureau of Investigation clearance;

(c) Barangay clearance;

(d) Medical certificate from a public hospital, provided that fees and charges collected for laboratory tests and other medical procedures required for the grant of a medical certificate shall not be free of charge;

(e) Birth Certificate;

(f) Marriage Certificate;

(g) Transcript of academic records issued by state colleges and universities;

(h) Tax Identification Number (TIN);

(i) Unified Multi-Purpose ID (UMID) card;

(j) Other documentary requirements issued by the government that may be required by employers from job applicants.”

Sa ilalim ng batas na ito, ang lahat ng mga ahensya at instrumentalidad ng gobyerno, kabilang ang mga government-owned and-controlled corporations (GOCCs), local government units (LGU), at ospital ng gobyerno ay hindi dapat mangolekta ng mga bayarin o singil mula sa mga first time na naghahanap ng trabaho, sa pagkuha nila ng mga dokumentong nabanggit sa itaas kung ang kanilang layunin ay may kaugnayan sa aplikasyon at pagkuha ng mga lisensya, mga patunay ng pagkakakilanlan, mga clearance, mga sertipiko o iba pang mga dokumento na karaniwang kinakailangan sa kurso ng trabaho sa lokal o sa ibang bansa. Kabilang dito ang birth certificate at NBI clearance na nais mong kunin at gamitin para sa paghahanap ng trabaho.

Upang mapakinabangan ang nasabing benepisyo, ang first time job seeker na tulad mo, ay dapat makapagpakita ng sertipikasyon mula sa barangay na nagsasaad na ang aplikante ay first time na naghahanap ng trabaho. Tandaan lamang na sa ilalim ng batas, ang benepisyong ito ay isang beses lamang magagamit. Kaya mainam na sulitin ito ng mga first time job seekers.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.

Maraming salamat sa inyong patuloy na pagtitiwala.