Mga benepisyo para sa miyembro ng National Health Insurance Program

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney Pebrero 25, 2024

Ang Republic Act (R.A.) No. 7875 o ang National Health Insurance Act of 1995, na inamyendahan ng R.A. No. 9241 at R.A. No. 10606, ay ipinasa ng Kongreso upang bigyang- daan na makakuha ng serbisyong medikal ang mga tao sa abot-kayang halaga, lalung-lalo na sa mga kapuspalad nating kababayan. Ito ay batay sa polisiya ng estado na pagtibayin at ihatid sa mga mamamayan ang mga serbisyong medikal sa mababa at abot-kayang halaga sa pamamagitan ng pagtatag ng Philippine Health Insurance Corporation (PHIC) at National Health Insurance Program para sa lahat ng Pilipino.

Upang bigyang katuparan ang layuning ito ng estado, nagtalaga ang Kongreso sa National Insurance Act ng mga gabay para sa implementasyon at pagsasakatuparan ng programa. Ilan sa mga gabay na ito ang mga sumusunod:

1.Allocation of National Resources for Health. - Bibigyan ng gobyerno ng prayoridad ang kalusugan na isang istratehiya para magkaroon ng mas mabilis na paglago ng ekonomiya at maisaayos ang kalidad ng buhay.

2. Universality - Bibigyang prayoridad ng programa na mapagkalooban ang lahat ng mamamayan ng kahit man lang basic minimum package ng health insurance.

3.Equity - Ang programa ay dapat magbigay ng pantay-pantay na pangunahing benepisyo. Ang karapatan sa health care ay marapat idinidikta ng pangangailangang pangkalusugan ng isang mamamayan at hindi ng kanyang kakayahang magbayad.

4. Responsiveness - Ang programa ay dapat matugunan ang pangangailangang pangmedikal ng mga miyembro sa anumang estado o yugto ng kanilang buhay.

5.Compulsory Coverage - Ang lahat ng mga mamamayan ng Pilipinas ay kinakailangang ma-enrol sa National Health Insurance Program.

6. Care for the Indigent - Ang gobyerno ang may responsibilidad na bigyan ng basic package ng mga kailangang serbisyong medikal ng mga mahihirap na mamamayan sa pamamagitan ng pagbibigay ng premium subsidy o direktang pagbibigay ng kinakailangang serbisyo.

Ang tinatawag na benefit package ay iyong serbisyo na alay ng National Health Insurance Program para sa mga miyembro ng programa. Ang mga benefit package na ito ay ang mga sumusunod:

a) Inpatient hospital care:

1. Room & board;

2. Services of Health Care Professionals;

3. Diagnostic, laboratory and other medical examination services;

4. Use of surgical or medical equipment and facilities;

5. Prescription drug and biological, subject to the limitations set by law;

6. In-patient education packages;

b) Outpatient care:

1. Services of health professionals;

2. Diagnostic, laboratory, and other medical examinations services;

3. Personal preventive services; and

4. Prescription drugs and biological, subject to the limitations set by law.

c) Emergency and transfer services;

d) Such other health care services that the corporation and the DOH shall determine to be

appropriate and cost-effective.

Hindi kasama sa mga benepisyong makukuha sa programa ang non-prescription drugs; out- patient psychotherapy and counselling of mental disorders; drug and alcohol abuse or dependency treatment; cosmetic surgery; home and rehabilitation services; optometric services; normal obstetrical delivery; at cost-ineffective procedures na pagpapasyahan ng PHIC.

Para makakuha ng mga benepisyo mula sa National Health Insurance Program, ang isang miyembro ay marapat na nakapagbayad ng kanyang kontribusyon para sa 3 buwan sa loob ng 6 na buwan bago ang unang araw na gagamitin niya ang benepisyo. Subalit, ang mga retirees at pensioners ng SSS at GSIS, mga miyembro na umabot na sa kanilang pagreretiro at nakapagbayad ng 120 na buwanang kontribusyon at mga enrolled indigents ay hindi na kinakailangan pang magbayad ng kontribusyon upang makakuha ng benepisyong itinatakda ng National Health Insurance Program.

Limitasyon sa pagtataas ng upa

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney Pebrero 24, 2024

Dear Chief Acosta,

Ako at ang aking mga anak ay nangungupahan lamang ng maliit na tirahan nang may higit na sa isang taon. Ang aming upa ay P5,000.00 kada buwan. Kahit mabigat para sa akin ang halagang iyon ay tinanggap ko na rin dahil malapit naman ito sa paaralan ng aking mga anak at sa aking pinagtatrabahuan. Kamakailan ay nagkasakit umano ang may-ari ng bahay na inuupahan namin, kung kaya’t nagbigay siya sa kanyang anak ng Special Power of Attorney upang mangasiwa sa pangungulekta ng upa at upang magtaas diumano ng upa simula sa susunod na buwan. Magiging P5,350.00 na diumano ang aming buwanang upa.  Maaari ba akong hindi sumang-ayon sa ibinigay niyang halaga? Kahit na naiintindihan kong mayroong pangangailangan ang may-ari at ngayon pa lamang din naman siya magtataas ng upa, para kasi sa akin ay mabigat ang halagang iyon. Wala bang limitasyon ang kakayahan ng nagpapa-upa na magtaas ng upa. Sana ay malinawan ninyo ako. -- Doroteo

Dear Doroteo,

Mayroon tayong batas na nagreregula sa karapatan at obligasyon ng mga partido sa kasunduan ng pangungupahan ng tirahan, tulad na lamang ng Title VIII, Book IV ng New Civil Code of the Philippines at Republic Act (R.A.) No. 9653 o mas kilala bilang Rent Control Act of 2009.

Mula nang maaprubahan bilang batas ang R.A. No. 9653 noong Hulyo 14, 2009 ay naipabatid na ang kakayahan ng nagpapa-upa na magtaas ng halaga ng upa, bagaman mayroong limitasyon kaugnay rito. Malinaw na nakasaad sa Section 4 ng nasabing batas na:

“Section 4. Limit on Increases in Rent. - For a period of one (1) year from its effectivity, no increase shall be imposed upon the rent of any residential unit covered by this Act: Provided, That after such period until December 31, 2013, the rent of any residential unit covered by this Act shall not be increased by more than seven percent (7%) annually as long as the unit is occupied by the same lessee: Provided, further, That when the residential unit becomes vacant, the lessor may set the initial rent for the next lessee: Provided, however, That in the case of boarding houses, dormitories, rooms and bedspaces offered for rent to students, no increase in rental more than once per year shall be allowed.”

Ganunpaman, dahil sa paglipas ng panahon at patuloy na pagbabago sa iba’t ibang aspeto ng ating lipunan, partikular na sa pinansyal na kondisyon ng bawat mamamayan, nagkaroon din ng pagbabago sa limitasyon ng halaga na maaaring itaas ng nagpapa-upa.

Sa kasalukuyan, hindi hihigit sa apat na porsyento o 4% ng halaga ng buwanang upa ang maaaring itaas ng nagpapa-upa kung ang tirahang pinauupahan ay inookupahan pa rin ng parehong nangungupahan dito. Ito ay alinsunod sa Resolution No. 2023-03 na may petsang Oktubre 13, 2023 ng National Human Settlements Board (NHSB). Ang resolusyong ito ay nagsisilbing gabay ukol sa rent control mula Enero 1, 2024 hanggang Disyembre 31, 2024:

“WHEREFORE, pursuant to the foregoing, the National Human Settlements Board hereby RESOLVES, as it is RESOLVED, to continue the rental regulation for the period January 1, 2024 to December 31, 2024 under the same terms and conditions provided under NHSB Resolution No. 2022-01, that for as long as the unit is occupied by the same lessee, the rent of any residential unit shall not be increased by more than four percent (4%) for the monthly rental rates of P10,000.00 and below;

PROVIDED, that when the residential unit becomes vacant, the lessor may set the initial rent for the next lessee, provided that in case of boarding houses, dormitories, rooms, and bed spaces offered for rent to students, no increase in rent more than once a year shall be allowed;”

Sa sitwasyon na inilapit mo, maaaring magtaas ng upa ang may-ari ng bahay na inuupahan ninyo, subalit limitado ito sa 4% ng halaga ng buwanang upa ninyo. Kung ang inyong buwanang upa ay limang libong piso, dalawang daang piso lamang ang maaari nilang itaas o kabuuang limang libo at dalawang daang piso ang maximum na maaari nilang igiit sa napipintong pagtataas ng upa kung kayo ay patuloy pa ring mangungupahan sa nasabing tirahan.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Parusa sa paglabag sa Children’s Safety on Motorcycle Act

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney Pebrero 23, 2024

Dear Chief Acosta,

Ang pamilya ko ay planong lumipat sa isang siyudad kung saan ako nakahanap ng trabaho.  Sakto sa buwan kung kailan magsisimula na rin ang pasukan sa mababang paaralan na lilipatan ng anak ko. Ang ginagamit lang naming sasakyan para ihatid sa paaralan ang aking anak ay ang aking motor. Pangamba ko ay baka mahuli kami ng mga traffic enforcer sa aming lugar dahil mahigpit daw sila sa pagpapatupad ng traffic rules lalo na sa mga may angkas sa motor.

Ano ba ang sinasabi ng batas tungkol dito? Gusto sana namin malaman kung ano ang batas tungkol sa pagsakay sa motor ng mga bata. Sana ay maliwanagan ninyo kami tungkol dito. Maraming salamat! -- Alex

Dear Alex,

Para sa iyong kaalaman, ang Republic Act No. 10666 (RA No. 10666) na tinatawag na Children’s Safety on Motorcycle Act of 2015, ang batas na may kinalaman sa iyong katanungan.  Ang batas na ito ay bahagi ng pagpapatupad ng patakaran ng Estado para sa mas ligtas na pagsakay ng mga bata sa mga tumatakbong motorsiklo sa mga lansangan. 

Nakasaad sa batas na ito ang ilang mga kondisyon upang makasakay ng tama ang mga bata sa motorsiklo. Ayon sa batas na ito:

Section 4. Prohibition. – It shall be unlawful for any person to drive a two (2)-wheeled motorcycle with a child on board on public roads where there is heavy volume of vehicles, there is a high density of fast moving vehicles or where a speed limit of more than 60/kph is imposed, unless:

(a) The child passenger can comfortably reach his/her feet on the standard foot peg of the motorcycle;

(b) The child’s arms can reach around and grasp the waist of the motorcycle rider; and

(c) The child is wearing a standard protective helmet referred to under Republic Act No. 10054, otherwise known the “Motorcycle Helmet Act of 2009.” (Sec. 4, RA 10666)

Ibig sabihin nito, ang mga motorsiklo na tumatakbo sa mga pampublikong kalsada na may mabigat na daloy at matulin na mga sasakyan ay hindi maaaring magsakay ng bata, kapag: ang paa ng angkas na bata ay hindi pa abot ang apakan ng motorsiklo; hindi pa kayang yapusin nang buo ng bata ang baywang ng drayber o nagpapatakbo ng motorsiklo; at kung wala itong suot na tamang helmet. Ang tanging pagkakataon na pwedeng mag-angkas ng bata sa kabila ng mga nabanggit na pagbabawal ay kung ang bata ay kinakailangang ibiyahe para sa agarang medikal na pansin o tulong. (Sec. 5, RA No. 10666)

Mahalaga na malaman ninyo ang parusa sa mga lalabag ng batas na ito. Itinatakda ng RA No. 10666 na ang mga lalabag dito ay pagmumultahin ng halagang P3,000 sa unang paglabag, P5,000 sa pangalawang paglabag, at P10,000 para sa pangatlo at mga susunod pang paglabag.  Bukod sa mga multang ito, ang lisensya ng nagmamaneho ng motorsiklo ay suspendido ng isang buwan matapos ang pangatlong paglabag at agaran namang mapapasawalang-bisa ang lisensya nito matapos ang higit pa sa tatlong paglabag. (Sec. 6, Id.)

Mula sa mga nabanggit na ito, makikita na ang mga nagpapatakbo ng motorsiklo ay kinakailangang sumunod sa mga alintuntunin ng batas hindi lang para makaiwas sa mabigat na parusa kung hindi para sa kapakanan at kaligtasan din ng mga bata at ng iba pang motorista.

Sana ay nabigyan kaliwanagan namin ang iyong katanungan. Tandaan na ang aming payo ay batay lamang sa iyong mga isinalaysay at ang aming pag-unawa rito. Ano mang pagbabago sa mga detalyeng ibinigay ay maaaring magbago rin sa aming payong legal.  

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.