top of page
Search

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | June 30, 2025



Photo BG: FP


Dear Doc Erwin, 


Ako ay isang manager sa isang pribadong company sa Quezon City. Dahil sa maraming face-to-face meetings sa aming opisina at mga zoom meetings ay madalas akong nakaupo sa maghapon. Ayon sa isang kaibigan ay maaaring makasama ang madalas at palagiang pag-upo sa aking kalusugan.


Nais ko sanang isangguni sa inyo ang payo na ito ng aking kaibigan. Makakasama ba ang palagiang pag-upo sa maghapon? Regular akong nag-e-exercise. Maraming salamat at nawa’y mabigyan n‘yo ng pansin ang aking liham at mga katanungan.  — Maria Imelda



Maraming salamat Maria Imelda sa iyong pagliham at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 


Ayon sa research article na isinulat nina Eric Shiroma at I-Min Lee, mga epidemiologists mula sa Harvard School of Public Health sa medical journal na Circulation noong August 17, 2010, ang physical activity ay nakakababa ng risk ng all-cause mortality, sakit sa puso, diabetes, stroke at ilang uri ng cancer. Ayon sa kanila ang mga physically active na indibidwal ay may 30% to 40% na risk reduction kung ikukumpara sa mga hindi physically active.


Inirerekomenda sa 2008 Physical Activity Guidelines for Americans ng federal government ng Amerika na magkaroon ng minimum na 150 minutes kada linggo na moderate intensity na aerobic physical activity o kaya ay 75 minutes na vigorous intensity aerobic physical activity. Ayon sa guidelines na nabanggit, may mga additional health benefits hanggang 300 minutes ng moderate intensity physical activity o kaya ay 150 minutes of vigorous intensity na physical activity. 


Ano kaya ang maaaring epekto sa ating kalusugan kung hindi natin maabot ang minimum na physical activity na kinakailangan? Ayon sa dalawang scientific articles na na-publish sa tanyag na medical journal na Lancet noong taong 2012, ang physical inactivity ay itinuturing na pang-apat na leading cause of death at estimated na 6 na porsyento ng sakit sa puso, 7 porsyento ng Type 2 diabetes, 10 porsyento ng breast cancer at colon cancer ay dahil sa physical inactivity.


Kung kayo ay regular na nag-e-exercise at nasusunod ninyo ang rekomendasyon sa nabanggit na 2008 Physical Activity Guidelines ay mas mababa ang risk ninyo na magkaroon ng mga sakit na nabanggit. Mas mababa rin ang risk ninyo sa all-cause mortality.


Ang madalas na pag-upo na inyong nabanggit ay kabilang sa tinatawag na sedentary behavior. Ito ay kakaibang konsepto sa physical inactivity. Ayon sa artikulong Compendium of Physical Activities na nailathala noong 2011, kasama ng mga sedentary behavior, bukod sa pag-upo, pag-recline at paghiga, ang panonood ng TV, pakikinig sa musika, pagbabasa at pagsusulat, pananahi, paglalaro ng video at computer games at pagsakay sa kotse.


Ang pag-upo ng matagal at kakulangan ng physical activity ay may mga kaukulang independent physiological effects at biological consequences, ayon sa mga scientist sa pangunguna ni Dr. Marc Hamilton ng Dalton Cardiovascular Research Center ng University of Missouri-Columbia sa Ohio, USA. Lumalabas sa mga makabagong pag-aaral na ang sedentary behavior katulad ng madalas na pag-upo na iyong binanggit ay maaaring makataas ng total cholesterol, triglycerides, at blood sugar level. Nagiging dahilan din ito ng paglaki ng tiyan o waist circumference.


Sa isang pag-aaral na isinagawa ng mga scientist mula sa Indiana University School of Medicine, ang matagalang pag-upo ay nagreresulta sa pagtaas ng cardiovascular disease risk factors. Ayon sa kanila, ang matagal na pag-upo (tatlong oras at higit pa) ay nagiging dahilan ng endothelial dysfunction na maaaring magresulta sa iba’t ibang uri ng sakit sa puso (cardiovascular diseases). Mababasa ang pag-aaral na ito sa Medicine & Science in Sports and Exercise na nailathala noong April 2015.


Makikita natin sa mga binanggit na pag-aaral ang koneksyon ng matagal na pag-upo sa ating lipid profile, pagtaas ng blood sugar level at sa iba’t ibang uri ng sakit sa puso. Ayon kay Dr. Saurabh Thosar at iba pang dalubhasa mula sa Indiana University School of Public Health, maiiwasan ang mga masasamang epekto na ito ng matagalang pag-upo sa pamamagitan ng pagtayo at paglalakad, at iba pang light exercise kada isang oras. 


Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y patuloy na bumuti ang iyong kalusugan.



Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | June 9, 2025





Dear Doc Erwin, 


Tagasubaybay ako ng Sabi ni Doc column at ng BULGAR newspaper. Dahil sa inyong column ay nagkakaroon ako ng kaalaman sa mga makabagong research tungkol sa ating kalusugan. Ang inyong payo ay kakaiba dahil ito ay base sa mga pag-aaral ng mga dalubhasa sa iba't ibang bansa.


Nais ko sanang isangguni sa inyo ang tungkol sa advice na ibinigay sa akin ng aking guro sa physical education. Ayon sa kanya ang pag-e-exercise ng regular ay makakatulong upang bumaba ang risk na magkaroon ng cancer.


Bagama't narinig ko na ito na sinabi ng mga doktor, nais ko sanang malaman kung may mga scientific studies na isinagawa kung ito ay totoo at upang alamin ang mga mekanismo kung paano napapababa ng regular na exercise ang cancer risk.


Maraming salamat at sana'y matugunan niyo ang aking mga katanungan. —  Elisa



Maraming salamat Elisa sa iyong pagliham at pagiging tagasubaybay ng Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 


Isa sa mga pangunahing layunin ng Sabi ni Doc column ay ipaalam sa ating mga mambabasa ng BULGAR newspaper ang mga pinakabagong research studies tungkol sa kalusugan sa paraan na ito ay madaling maintindihan dahil madalas ay mahirap maunawaan ang scientific literature dahil sa malalim na terminolohiya at statistics na ginagamit sa pag-a-analyze ng mga data na nakukuha sa mga clinical trials. Kahit ang mga doktor ay nag-aaral din kung paano iintindihin at pag-aralan ang mga research studies na nailalathala sa mga medical at scientific journals.


Tungkol naman sa iyong katanungan sa epekto ng regular na exercise sa risk na magkaroon ng cancer ay totoo ang nasabi ng iyong teacher na bumababa ang cancer risk kung regular na mag-e-exercise at marami na ang mga pag-aaral na nagpapatunay nito. 


Kahit na sa mga nagkaroon na ng cancer at matapos ang kanilang pagpapagamot ay bumaba ang risk na muling magkaroon ng cancer kung mag-e-exercise ng regular. Ito ang resulta ng isang Phase 3 randomized trial study na na-publish nito lamang June 1, 2025 sa tanyag na The New England Journal of Medicine. Pinangunahan ni Dr. Kerry Courneya ng Faculty of Kinesiology, Sport and Recreation, College of Health Sciences, University of Alberta sa bansang Canada at ni Dr. Janette Vardy ng Faculty of Medicine and Health ng University of Sydney ng bansang Australia ang pag-aaral na ito.


Sa nabanggit na research study ay pinag-aralan ang epekto ng regular na exercise sa loob ng tatlong taon ang mga dating nagkaroon ng cancer at dumaan sa gamutan na operasyon (surgery), chemotherapy o radiation. Maaaring makapamili ng uri ng exercise ang mga participants katulad ng brisk walking ng 45 to 60 minutes ng tatlo hanggang apat na beses sa isang linggo. Ang mga regular na nag-exercise ay bumaba ng 28% porsyento ang risk na magkaroon muli ng cancer. Mas lalo pang bumaba ng 37% porsyento ang risk na mamatay sa anumang sakit ang mga indibidwal na regular na nag-e-exercise.


May pag-aaral na rin kung saan sinuri ng mga scientists ang iba't ibang mekanismo (molecular mechanisms) kung paano nagpababa ng cancer risk ang regular exercise. Ayon sa research na ito ang exercise ay maraming mekanismo kung paano nito pini-prevent ang cancer. Halimbawa, tumutulong ang exercise mag-regulate ng mga hormones katulad ng estrogen na dahilan ng breast at endometrial cancer. 


Ang pag-e-exercise ay nakakatulong upang mapanatili ang tamang timbang. Ang obesity ay risk factor sa breast cancer, bowel at prostate cancer. Ayon sa World Cancer Research Fund ang mga overweight at ang mga obese ay may increased risk sa 13 iba't ibang uri ng cancer.


Bukod sa mga nabanggit na molecular mechanisms ng exercise laban sa cancer ay napapalakas din ng exercise ang ating immune system upang labanan ang cancer. Bumababa rin ang chronic inflammation, isang kilalang dahilan sa pagkakaroon ng cancer, sa ating katawan.


Napag-alaman din sa pag-aaral na nabanggit na naiimpluwensyahan ng exercise ang cancer cell metabolism kaya't maaari nitong pigilan ang paglaki ng cancer o pagkalat nito.


Mababasa ang mahalagang research study na ito sa scientific journal na Cancers (Basel), October 25, 2023 issue. Pinangunahan ni Dr. Maria Spanoudaki ng Department of Nutritional Sciences and Dietetics, School of Sciences ng International Hellenic University sa bansang Greece. Makikita niyo sa references ng study na ito ang maraming mga pag-aaral sa epekto ng exercise sa cancer risk. Ang lahat ng mga molecular mechanisms na nabanggit sa study na ito ay nagpapababa ng risk na magkaroon o magkaroon muli ng cancer.


Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa'y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan.


Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | June 2, 2025





Dear Doc Erwin, 


Masugid akong tagasubaybay ng Sabi ni Doc column at ng BULGAR newspaper.

Regular akong umiinom ng mga health supplements upang manatiling malusog ang aking pangangatawan at pag- iisip. Nais ko sanang malaman kung anong vitamin supplement ang maaaring makatulong upang humaba ang buhay. 


Ayon sa aking nabasang magazine ay mahalaga ang Vitamin D3 sa ating kalusugan at maaaring makatulong makaiwas sa maraming sakit. Makakatulong kaya ang Vitamin D3 upang humaba ang ating buhay? May research studies na o kaya na nagpapatunay nito?

Maraming salamat at sana'y matugunan niyo ang aking mga katanungan. — Eduardo



Maraming salamat Eduardo sa iyong pagliham at pagiging tagasubaybay ng Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. Maraming salamat din sa’yong katanungan dahil pagkakataon ito na maipahayag ang pinakabagong research study tungkol sa epekto ng pag-inom ng Vitamin D3 supplement sa paghaba ng buhay natin.


Nito lamang May 21, 2025 ay inilathala sa The American Journal of Clinical Nutrition, isang tanyag na scientific journal, ang resulta ng isang randomized controlled trial kung saan pinag-aralan ang epekto ng Vitamin D3 at ng Omega-3 supplementation sa haba ng telomere. 


Ang telomere ay mga specialized chromatin structures na nasa dulo ng ating mga chromosomes na nagpoprotekta sa integrity at stability nito. Naniniwala ang mga scientists na ang pag-iksi ng telomere habang tayo ay tumatanda ang dahilan ng chromosomal instability na nagiging rason ng iba't ibang uri ng chronic diseases, katulad ng cancer at mga cardiovascular diseases.


Naniniwala rin ang mga scientists na ang pag-iksi ng telomeres ang dahilan ng premature aging at mga age-related diseases kaya't kung mapipigilan o mapapabagal ang pag-iksi ng telomere ay pinaniniwalaan na magpapahaba ng buhay at madi-delay ang pagkakaroon ng mga age-related diseases.


Sa research na ito ay sinuri ng mga scientists mula sa Medical College of Georgia ng Augusta University sa bansang Amerika ang epekto ng Vitamin D3 at ng Omega-3 supplement sa haba ng telomere mula sa umpisa ng pag-inom ng supplement, hanggang sa dalawang taon at apat na taon na umiinom ng supplements na nabanggit. 


Ayon sa analysis ng data, nakita ng mga researchers sa pangunguna ni Dr. Haidong Zhu, na nabawasan ang pag-iksi ng telomere sa mga study participants na umiinom ng Vitamin D3 supplement. Patuloy naman na umiksi ang telomeres ng mga uminom ng Omega-3 supplement.


Ang daily dose ng Vitamin D3 supplement na ininom ng 1,031 study participants na kasama sa research na ito ay 2,000 IU per day. Nasa edad mula 50 years old pataas ang mga lumahok sa pag-aaral na ito.


Dahil sa pagbagal ng pag-iksi ng telomeres sa mga uminom ng Vitamin D3, naniniwala ang mga researchers na makakatulong ang Vitamin D3 supplementation upang mapabagal ang biological aging at ang pagkakaroon ng age-related diseases.


Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa'y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan.


Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 
RECOMMENDED
bottom of page