Mushroom, pagkaing nagpapalakas ng immune system

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | Apr. 22, 2025

Dear Doc Erwin, 

Ako ay 22 years old at isang estudyante, may sakit na diabetes at ayon sa aking doktor ay considered na obese na ako. Sa aking pagbabasa tungkol sa aking health condition ay napag-alaman ko na dahil sa aking kalagayan maaaring mahina na ang aking immune system. Ito marahil ang dahilan kung bakit madalas akong magkaroon ng sakit, ubo at sipon.

Nais ko sanang malaman kung may mga natural na paraan, katulad ng pagkain, upang lumakas ang aking immune system. Makakatulong ba ang pagkain, kung mayroon man, upang lumakas muli ang aking immune system upang labanan ang sakit? May mga pag-aaral na ba na nagpapatunay na mabisa ang pagkain upang ituring ang mga ito na mga “immune boosters”? Sana ay masagot niyo ang aking mga katanungan. — Ronaldo 

---

Maraming salamat Ronaldo sa iyong pagliham at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 

Maraming uri ng sakit na nagmumula dahil sa kahinaan ng ating immune system. Ang ating immune system ay sandata ng ating katawan upang labanan ang mga sakit katulad ng infection at cancer.

Dahil sa ating mga kaalaman sa medical science sa role ng immune system upang labanan ang mga sakit, naka-develop ang mga dalubhasa ng tinatawag na “immunotherapies”  upang tulungan ang ating immune system upang hanapin at labanan ang cancer.

Ngunit kung ang ating immune system ay malakas, kayang labanan nito ang mga sakit at hindi na kinakailangan ang mga gamot. Ang immune system natin ang natural na panlaban o gamot natin kontra sa mga sakit. 

May mga infection na maaaring makapagpahina ng ating immune system. Ang human immunodeficiency virus (HIV), human papillomavirus (HPV), hepatitis B at hepatitis C infections ay mga halimbawa ng sakit na nagpapahina ng ating immune system. Dahil sa mga infections na nabanggit hindi nagagawang umatake ng ating immune cells upang labanan at ma-eliminate ang mga infected cells.

Bukod sa mga nabanggit na infections, mayroon ding iba pang mga health condition na nagpapahina ng immune system, katulad ng obesity at diabetes. Mga kondisyon na iyong nabanggit. 

Ayon kay Dr. William Li, isang kilalang dalubhasa sa mga pagkain na maaaring makatulong sa iba’t ibang uri ng sakit. Maaaring makatulong ang ilang pagkain upang lumakas ang immune system. Sa kanyang librong isinulat na may titulong “Eat to Beat Disease” ay binanggit ni Dr. Li ang mga pagkain na napatunayan sa mga scientific research na nagpapalakas ng immune system o mga tinatawag na “immune system boosters”.

Una sa mga binanggit ni Dr. Li ay ang mushrooms. Ayon kay Dr. Li, ang white button mushrooms ay may bioactives na immune system boosters. Isa rito ay ang beta-glucan, isang dietary fiber na nag-stimulate ng ating immune system. Sa isang pag-aaral ng mga dalubhasa ng University of Western Sydney tungkol sa epekto ng pagkain ng white button mushroom sa immune system, tumaas ng 55 percent at 58 percent ang Immunoglobulin A (IgA) antibody levels ng mga participants na kumain ng white button mushroom sa loob lamang ng isa at dalawang linggo ng pagkain ng mushroom. Nai-publish ang resulta ng pag-aaral na ito sa scientific journal na Nutrition noong taong 2012.  

Ayon kay Dr. Li sa iba pang mga pag-aaral, ang ibang uri ng mushrooms katulad ng shiitake, maitake, enoki, chanterelle at oyster mushrooms, napatunayan na ini-stimulate rin nito ang immune system. Makikita ang mga research na ito tungkol sa immune system boosting effects ng mushroom sa journals na International Immunopharmacology (2010 & 2016), Scientific Reports 6 (2016), Annals of Translational Medicine 2 (2014), at International Journal of Molecular Medicine 41 (2018).

Ayon sa Mayo Clinic Health System ang pagsama ng iba’t ibang uri ng mushrooms sa ating kinakain ay makakababa ng 45 percent ng ating risk na magkaroon ng cancer. Batay sa mga dalubhasa sa Mayo Clinic, kinakailangan na kumain ng hindi bababa sa dalawang medium size na mushroom araw-araw. 

Samantala, ipagpapatuloy natin sa susunod na linggo ang ating pagtalakay sa mga pagkain na itinuturing na mga immune system boosters. 

Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Ashwagandha, mabisa kontra stress at anxiety

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | Apr. 16, 2025

Dear Doc Erwin, 

Ako ay isang government employee, edad na 35, may asawa at dalawang anak. Dahil sa araw-araw na pagbibiyahe, pagpasok sa trabaho at mga gawaing bahay ay nakakaranas ako ng stress at anxiety. Nahihirapan din akong makatulog sa gabi.

Sinubukan ko na magkonsulta sa doktor at ipinayo nito ang pag-inom ng pampatulog gabi-gabi. Nakatulong ito sa akin na mabawasan ang stress na nararamdaman ngunit patuloy pa rin ito at ang aking mga nararamdaman pati na ang araw-araw na anxiety.

Ipinayo sa akin ng aking kaibigan mula sa bansang India na ako ay uminom ng Ashwagandha supplement. Ayon sa kanya ito ay naging mabisa sa kanyang anxiety. Makakatulong din daw ito sa aking pagtulog. 

Nais ko sanang malaman kung ano ang Ashwagandha? May mga scientific studies na ba tungkol sa bisa nito sa stress at anxiety? Safe ba na ito ay inumin araw-araw? Maaari ba itong inumin kasama ang ibang gamot? Maraming salamat at sana ay masagot niyo ang aking mga katanungan. — Maria Christina 

---

Maraming salamat Maria Christina sa iyong pagliham at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 

Ang Ashwagandha ay isang halaman na tumutubo sa Africa, Asia, at Europa. Ito ay karaniwang tinatawag sa common Sanskrit na pangalan nitong “Ashwaganda” na ang ibig sabihin ay basang kabayo (wet horse) dahil sa natatanging amoy nito. Tinatawag din itong “winter cherry” o kaya ay “Indian ginseng”.

Sa bansang India, partikular sa kanilang tradisyonal na Ayurvedic medicine at sa Unani medicine systems ay ginagamit ang Ashwagandha bilang isang adaptogen. Ang adaptogen ay mga compounds o produkto na nakakatulong sa atin na labanan ang iba’t ibang bagay na nagiging dahilan ng stress. Ito ang rason kung bakit kilala ang Ashwagandha bilang panlaban sa stress at anxiety.

Ang Ashwagandha ay may scientific name na Withania somnifera. Ang ibig sabihin ng “somnifera” ay sleep-inducing, kaya ginagamit din itong pampatulog. 

Ang mga Ashwagandha supplements na available sa merkado ay mula sa ugat at dahon ng halamang ito.

Ngunit may basehan ba ang paggamit ng Ashwagandha na panlaban sa anxiety, stress at bilang pampatulog?

Sa isang systematic review ng pitong clinical trials ng Ashwagandha na nailathala sa Journal of Herbal Medicine noong taong 2021, lumabas na ang Ashwagandha ay “significantly reduced stress and anxiety levels”. 

Bukod sa pinababa nito ang stress at anxiety levels, pinababa rin nito ang sleeplessness at fatigue. At nang sukatin ang level ng cortisol, isang stress hormone, bumaba rin ito. May 491 na adult participants ang kalahok sa mga pag-aaral na kasama sa systematic review na ito. Ang epektibong dose ayon sa systematic review na ito ay 500 to 600 milligrams bawat araw.

Samantala, sa isa pang mas makabagong pag-aaral na inilathala naman sa Journal of Ayurveda and Integrative Medicine nitong taong 2022 na isinagawa sa estado ng Florida sa bansang Amerika kasama ang 60 adult participants, may positibong epekto ang Ashwagandha sa stress, anxiety, depression at food cravings. Bumaba rin ang cortisol level ng mga uminom ng Ashwagandha. Ang dose na ininom ng mga participant sa loob ng 30 araw ay 225 milligrams at 400 milligrams bawat araw.

Ganito rin ang naging resulta ng pag-aaral sa India, isang randomized double-blind placebo-controlled study, na may kalahok na 130 na lalaki at mga babae na may edad 20 hanggang 55. Bukod sa improvement sa stress levels, sleep quality at pagbaba ng cortisol (stress hormone) levels, nagkaroon din ng improvement sa psychological well-being, memory at focus ng mga study participants. Isinapubliko ang resulta ng pag-aaral na ito sa scientific journal na Evidence-based Complementary and Alternative Medicine noong taong 2021.

Sa isang clinical trial sa India kung saan masusing pinag-aralan ang epekto ng Ashwagandha sa iba’t ibang aspeto ng pagtulog, 72 porsyento ng mga uminom ng Ashwagandha ay nagkaroon ng improvement sa haba ng pagtulog. Nakatulog din agad ang mga uminom ng Ashwagandha, at nabawasan ang paggising sa magdamag. Na-publish ang resulta ng clinical trial na ito sa Sleep Medicine journal noong taong 2020.

Safe bang uminom ng Ashwagandha? Ayon sa Office of Dietary Supplements ng National Institutes of Health ng bansang Amerika, at mga nabanggit na pag-aaral at sa ibang safety studies, maaaring inumin ito hanggang tatlong buwan ng walang inaasahang masamang epekto sa katawan. Wala pang pag-aaral sa epekto nito kung iinumin ng pangmatagalan. 

Maaaring makaramdam ng mild side effects katulad ng discomfort sa tiyan, nausea, at antok. May ini-report na rin na maaaring magkaroon ng heart rate variability.

Kung ninanais na uminom ng Ashwagandha, mas makakabuti na kumonsulta sa inyong doktor, lalo na kung may iniinom na mga maintenance medications. Ang matagalang pag-inom nito ay maaaring may epekto sa ating atay (liver), thyroid, at sa mga indibidwal na may prostate cancer. Ang mga buntis at mga ina na nagbi-breastfeeding ay mabuting umiwas sa pag-inom ng Ashwagandha. 

Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Sucralose may risk sa kalusugan

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | Apr. 7, 2025

Dear Doc Erwin, 

Ako ay isang empleyado at part time graduate student sa isang private school. Obese ako at may dalawang taon na ginagamot ang aking high blood sugar. Mahilig ako sa mga matatamis na pagkain kaya para mabawasan ko ang intake ko ng carbohydrate at sugar ay gumagamit ako ng Sucralose, isang kilalang sugar substitute, sa aking inumin at pagkain.

May nagsabi sa akin na maaaring makasama sa akin ang paggamit ko nito. Hindi ko ito pinansin dahil wala naman akong nararamdamang masamang epekto sa paggamit ko nito sa loob ng dalawang taon. Umiinom ako matagal na ng mga sugar-free diet soft drinks na may halong Sucralose na pampatamis.

Nais ko sanang malaman kung ano ang Sucralose at may mga research studies na ba ang mga scientists tungkol sa epekto ng Sucralose sa ating katawan?

Sana ay matugunan n‘yo ang aking mga katanungan. Maraming salamat. — John Jake 

---

Maraming salamat John Jake sa iyong pagliham at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 

Mahalaga ang iyong katanungan dahil ang Sucralose ay isa sa mga malaganap na food additive sa buong mundo na inihahalo sa mga inumin at pagkain upang ito ay tumamis at mas lalong sumarap. Ginagamit itong pampatamis sa mga kilalang diet soft drinks.

Ayon sa mga pag-aaral, ang Sucralose ay kasalukuyang inihahalo sa mahigit na 4500 pagkain at inumin at pinaniniwalaan na higit pa itong lalakas sa merkado sa mga darating na panahon.

Ano nga ba ang Sucralose? Ang Sucralose ay hindi sinasadyang nadiskubre noong 1976 ni Shashikant Phadnis, isang estudyante na graduate ng King’s College sa bansang United Kingdom, habang nag-eksperimento kasama ang mga researcher ng Queen Elizabeth College ng University of London. Mula noon ay naging bantog na artificial sweetener ang Sucralose. Bukod sa 600 times na mas matamis kaysa asukal, may bacteriostatic effect din ito kaya’t  nakaka-prevent ng pagkasira ng ngipin ang Sucralose.

Noong 1998, na-classify ang Sucralose bilang safe product ng Joint Committee of Experts on Food Additives ng World Health Organization (WHO) at itinalaga sa 15 milligrams per kilogram body weight ang safe na acceptable daily intake nito. Sinabi rin ng FDA ng bansang Amerika na safe ang Sucralose sa mga bata at sa mga taong may sakit na diabetes. 

Ngunit nito lamang May 15, 2023 ay naglabas ng advisory ang WHO sa paggamit ng mga non-sugar sweeteners (kasama ang Sucralose). Inihayag ng WHO na walang clear consensus kung ang mga non-sugar sweeteners ay epektibo sa long-term weight control at kung may long-term health effects sa mga regular na gumagamit nito. 

Batay din sa advisory na ito na ayon sa mga observational studies ang matagalang paggamit ng mga non-sugar sweeteners ay nakakataba at maaaring tumaas ang risk na maging obese. Sinabi ng WHO sa advisory na ito na ang matagal na paggamit ng non-sugar sweeteners ay “associated with increased risk of type 2 diabetes, cardiovascular diseases (CVDs) and mortality”, ayon sa mga prospective cohort studies.

Sa pinakabagong research study na na-publish nito lamang March 26, 2025 sa scientific journal na Nature Metabolism, napag-alaman na may epekto ang Sucralose sa activity ng hypothalamus, isang parte ng ating utak (brain) na nagre-regulate ng ating ganang kumain (appetite) at ating body weight.

Sa pag-aaral na ito na pinangunahan ng mga scientist mula sa Keck School of Medicine sa University of Southern California, nakita ng mga researcher na ang Sucralose ay nakakapagpataas ng pakiramdam ng gutom (feelings of hunger). Tumataas din ang activity ng hypothalamus, dahilan kung bakit mas ginaganahan kumain, lalo na sa mga individual na obese. 

Kakaiba ang nabanggit sa itaas sa epekto ng asukal (sugar) dahil ang asukal ay nagti-trigger ng release ng mga hormones na nagpaparamdam sa atin ng pagkabusog. Dahil walang calories ang Sucralose, hindi ka makakaramdam ng pagkabusog at maaari pang maging dahilan ng “rebound overeating”.

Napatunayan na rin sa mga nakaraang pag-aaral na nakakaapekto ang Sucralose sa ating gut microbiome. Dahil 600 times na mas matamis ang Sucralose sa asukal (sugar), maaaring makaapekto sa ating panlasa ang paggamit ng Sucralose dahil tataas ang threshold ng ating panglasa sa matamis. 

May mga potential toxicities din ang Sucralose kung ito ay gagamitin sa baking at pagluluto dahil sa metabolites nito na chloropanols, dioxin-like polychlorinated bipenyls at polychlorinated aromatic hydrocarbons (PCAH). 

Ayon pa sa isang study na nailathala noong 2023 sa Journal of Toxicology and Environmental Health, ang metabolite ng Sucralose na sucralose-6-acetate ay genotoxic at maaaring maka-activate ng mga genes natin na makaka-increase ng inflammation, oxidative stress at pagkakaroon ng cancer. 

Kung gusto pang malaman ang mga epekto ng Sucralose sa ating katawan, basahin lamang ang research study na pinangunahan ni Dr. Jose Alfredo Aguayo-Guerrero ng Laboratory of Immunometabolism, Research Division, General Hospital of Mexico. Inilathala ang research study na ito sa scientific Journal na Life (Basel) noong February 29, 2024.

Dahil sa mga nabanggit, mas makakabuti sa’yong kalusugan ang paggamit ng natural sugar at honey sa iyong mga inumin at pagkain. Gamitin lamang ang mga ito in moderation.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com