Bawal pamanahan ang huling nurse na nag-alaga

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | November 6, 2025

Dear Chief Acosta, 

Noong 2024, nalaman ko na ako ay may cancer. Nagpatuloy ang gamutan ko hanggang sa ako ay hindi na makaalis sa ospital dahil sa tuluy-tuloy na gamutan. Sa pananatili ko sa ospital ay may nurse na talagang lubos na nag-aalaga sa akin na nagngangalang Arianne. Sa kasamaang palad ay sinabihan ako na baka hindi na rin makaya ng gamutan ang sakit ko, at baka hindi na rin tumagal ang aking buhay. Dahil dito ay gusto ko sanang gumawa ng huling habilin. Dahil wala naman akong anak, nais ko sanang pamanahan si Nurse Arianne dahil siya ang nag-aalaga sa akin simula nang ako ay nai-confine sa ospital hanggang ngayon na ako ay nasa bingit na ng kamatayan. -- Kaila

---

Dear Kaila,

Ayon sa Article 842 ng New Civil Code of the Philippines, ang isang tao ay maaaring sumulat ng huling habilin at ibigay ang parte o kabuuan ng kanyang ari-arian, kung walang compulsory heir o mga tagapagmana na ayon sa mandato ng batas, sa sinumang tao na kanyang maibigan. 

Kung ang isang tao ay may mga compulsory heirs tulad ng anak, asawa, o kung walang anak ay may magulang pa, ang maaari lamang niyang ipamigay sa kanyang ari-arian ay parte lamang at hindi ang kabuuan nito, dahil sa mana na inireserba ng batas sa mga nasabing compulsory heirs. 

Ngunit sa ating batas, may mga tao na kahit na isinulat sa huling habilin ay hindi maaaring magmana sa taong namatay. Ito ay nakasaad sa Article 1027 ng New Civil Code of the Philippines: 

“Art. 1027. The following are incapable of succeeding:

(1) The priest who heard the confession of the testator during his last illness, or the minister of the gospel who extended spiritual aid to him during the same period;

(2) The relatives of such priest or minister of the gospel within the fourth degree, the church, order, chapter, community, organization, or institution to which such priest or minister may belong;

(3) A guardian with respect to testamentary dispositions given by a ward in his favor before the final accounts of the guardianship have been approved, even if the testator should die after the approval thereof; nevertheless, any provision made by the ward in favor of the guardian when the latter is his ascendant, descendant, brother, sister, or spouse, shall be valid;

(4) Any attesting witness to the execution of a will, the spouse, parents, or children, or any one claiming under such witness, spouse, parents, or children;

(5) Any physician, surgeon, nurse, health officer or druggist who took care of the testator during his last illness;

(6) Individuals, associations and corporations not permitted by law to inherit.” 

Ayon sa nabanggit na probisyon ng batas, kasama ang nurse na huling nag-alaga sa taong gumawa ng habilin sa mga hindi pinapayagang magmana sa ilalim ng batas mula sa taong namatay, kahit siya pa ay pinangalanan sa huling habilin. Ang probisyong ito ng batas ay naglalayon na maingatan ang karapatan ng taong gumagawa ng huling habilin, na hindi maimpluwensyahan ang kanyang kaisipan ng sinuman sa paggawa ng kanyang huling habilin. 

Sa iyong sitwasyon, sa paggawa mo ng huling habilin ay maaaring hindi kilalanin ng batas ang karapatan ni Arianne bilang iyong tagapagmana. Ito ay dahil siya ang nurse na nag-aalaga sa’yo sa iyong huling karamdaman o sakit. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Pampublikong daan, ‘di puwedeng rentahan o ibenta

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | November 5, 2025

Dear Chief Acosta, 

May gusto lang akong itanong patungkol sa paggamit bilang talipapa ng mga pampublikong kalsada rito sa aming lugar. Hindi na makadaan ang mga sasakyan sa mga kalsada rito sa amin sa dami ng mga nagtitinda ng isda, karne, gulay, at iba pa. Sa tuwing sila ay aming tatanungin ay kanilang sinasabi na hindi sila puwede mapaalis dahil nagbabayad sila ng renta sa munisipyo, sa bisa ng isang ordinansa na ipinasa ng aming lokal na pamahalaan. Puwede bang rentahan para maging talipapa o maliit na palengke ang mga pampublikong kalsada rito sa aming siyudad? – Ruffa

---

Dear Ruffa,

Bago ang lahat, alamin muna natin ang konsepto ng tinatawag na “public dominion.” Nakasaad sa Article 420 ng New Civil Code na kabilang sa tinatawag na property of public dominion ang mga pag-aari ng Estado na ginagamit ng publiko, kasama ang mga kalsada o daan: 

“Article 420. The following things are property of public dominion:

1. Those intended for public use, such as roads, canals, rivers, torrents, ports and bridges constructed by the State, banks, shores, roadsteads, and others of similar character; x x x”

Samakatuwid, maliwanag na ang mga pampublikong kalsada o daan ay kasama sa tinatawag na property of public dominion. 

Ano ang implikasyon kung ang mga pampublikong kalsada o daan ay kabilang sa nasabing konsepto? Kung ang isang pag-aari ay pasok sa nasabing konsepto ng public dominion, hindi ito maaaring isailalim sa anumang bentahan o maging paksa ng isang kontrata, gaya ng pagrenta. Ipinaliwanag ng Korte Suprema sa kasong Francisco Dacanay vs. Mayor Macario Asistio (G.R. No. 93654, 06 May 1992), sa pamamagitan ni Kagalang-galang na Mahistrado Carolina C. Griño-Aquino: 

“There is no doubt that the disputed areas from which the private respondents' market stalls are sought to be evicted are public streets, as found by the trial court in Civil Case No. C-12921. A public street is property for public use hence outside the commerce of man (Arts. 420, 424, Civil Code). Being outside the commerce of man, it may not be the subject of lease or other contract.

As the stallholders pay fees to the City Government for the right to occupy portions of the public street, the City Government, contrary to law, has been leasing portions of the streets to them. Such leases or licenses are null and void for being contrary to law. The right of the public to use the city streets may not be bargained away through contract. The interests of a few should not prevail over the good of the greater number in the community whose health, peace, safety, good order and general welfare, the respondent city officials are under legal obligation to protect.”

Malinaw sa nasabing kaso na ipinawalang-bisa ng Korte Suprema ang kontrata ng pagrenta sa mga pampublikong daan para gamitin bilang talipapa o maliliit na palengke dahil ang nasabing pampublikong kalsada ay hindi maaaring maging paksa ng isang kontrata. 

Kaya naman, bagama’t mayroong ordinansang inilabas ang inyong lokal na pamahalaan kaugnay ng pagbibigay karapatan sa mga nagtitinda na gamitin ang pampublikong kalsada, maaaring ang nasabing ordinansa, maging ang mga kontratang nabuo dahil dito, ay mapawalang-bisa dahil sa taliwas at kontra ito sa nakasulat sa batas. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Obligasyon ng lolo at lola na magbigay ng suporta sa mga apo

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | November 4, 2025

Dear Chief Acosta,

Maaari ba akong humingi ng sustento sa lolo at lola ko sa ama? Kasal ang aking ina sa aking ama, subalit kami ay kanyang iniwan para sa ibang babae mahigit limang taon nang nakakaraan. Mula noon, palagi nang humihingi ng sustento ang aking ina sa aking ama dahil hindi sapat ang kanyang kinikita para sa aming pang-araw-araw na pangangailangan, ngunit ‘ni minsan ay hindi siya nagbibigay kahit na mayroon siyang maayos na trabaho. Noong ako ay tumuntong ng 18 taong gulang ay ako naman ang naglakas-loob na humingi ng tulong sa aking ama para sa pag-aaral namin ng kapatid ko, subalit hindi pa rin siya nagbibigay. Ang madalas ko na nababasa at naririnig na payo ay ang magsampa ng kaso. Ngunit sa totoo lamang, napakahirap para sa akin na gawin iyon sa ngayon dahil sa aking pag-aaral. Kung kaya’t nais ko sana na subukan na humingi naman ng sustento mula sa lolo at lola ko sa ama na mayroong matatag na negosyo. Ang lolo at lola ko sa ina ay pumanaw na, kung kaya’t wala na ring ibang maaasahan o matatakbuhan ang aking ina. Sana ay malinawan ninyo ako.

-- Missy

---

Dear Missy,

Ang obligasyon ng pagsusuporta ay malinaw na itinakda sa ilalim ng Executive Order No. 209, as amended, o higit na kilala bilang “The Family Code of the Philippines”. Partikular na nakasaad sa Artikulo 194 at 195 ng nasabing batas:

“Art. 194. Support comprises everything indispensable for sustenance, dwelling, clothing, medical attendance, education and transportation, in keeping with the financial capacity of the family.

The education of the person entitled to be supported referred to in the preceding paragraph shall include his schooling or training for some profession, trade or vocation, even beyond the age of majority. Transportation shall include expenses in going to and from school, or to and from place of work.

Article 195. Subject to the provisions of the succeeding articles, the following are obliged to support each other to the whole extent set forth in the preceding article:

1. The spouses;

2. Legitimate ascendants and descendants;

3. Parents and their legitimate children and the legitimate and illegitimate children of the latter;

4. Parents and their illegitimate children and the legitimate and illegitimate children of the latter; and

5. Legitimate brothers and sisters, whether of full or half-blood.”

Mababanaag sa nabanggit na probisyon ng batas na maliban sa pang-araw-araw na pangangailangan, kabilang ang edukasyon o pag-aaral sa mga maaari na ihingi ng pinansyal na suporta. At hindi lamang ang mga magulang ang mayroong obligasyon na magbigay ng pinansyal na suporta sa kanilang anak. Ang mga nakatatanda o ascendants tulad ng mga lolo at lola ay mayroong obligasyon na magbigay ng suporta sa kanilang mga apo.

Subalit nais naming bigyang-diin na ang obligasyon ng pagbibigay ng suporta ng mga lolo at lola sa kanilang apo ay maaari lamang igiit sa oras na mapatunayan na hindi nagbibigay ng suporta o hindi sapat ang ibinibigay na suporta ng magulang ng huli. Ito ay sa kadahilanan na nililimita ng ating Family Code ang pananagutan ng pagbibigay ng suporta sa pinakamalapit na nakatatanda – ang magulang, kasunod lamang ang iba pang nakatatanda tulad ng mga lolo at lola, alinsunod sa Artikulo 199, Id:

“Article 199. Whenever two or more persons are obliged to give support, the liability shall devolve upon the following persons in the order herein provided:

1. The spouse;

2. The descendants in the nearest degree;

3. The ascendants in the nearest degree; and

4. The brothers and sisters.” 

Ipinaliwanag ng ating Korte Suprema, sa panulat ni Honorable Associate Justice Antonio T. Carpio sa kasong Spouses Prudencio and Filomena Lim vs. Ma. Cheryl S. Lim et al. (G.R. No. 163209, October 30, 2009):

“x x x Also, while parental authority under Title IX (and the correlative parental rights) pertains to parents, passing to ascendants only upon its termination or suspension, the obligation to provide legal support passes on to ascendants not only upon default of the parents but also for the latter’s inability to provide sufficient support. As we observed in another case raising the ancillary issue of an ascendant’s obligation to give support in light of the father’s sufficient means:

Professor Pineda is of the view that grandchildren cannot demand support directly from their grandparents if they have parents (ascendants of nearest degree) who are capable of supporting them. This is so because we have to follow the order of support under Art. 199. We agree with this view.x x x

x x x This inability of Edward and Cheryl to sufficiently provide for their children shifts a portion of their obligation to the ascendants in the nearest degree, both in the paternal (petitioners) and maternal lines, following the ordering in Article 199. To hold otherwise, and thus subscribe to petitioners’ theory, is to sanction the anomalous scenario of tolerating extreme material deprivation of children because of parental inability to give adequate support even if ascendants one degree removed are more than able to fill the void.

However, petitioners’ partial concurrent obligation extends only to their descendants as this word is commonly understood to refer to relatives, by blood of lower degree. As petitioners’ grandchildren by blood, only respondents Lester Edward, Candice Grace and Mariano III belong to this category. x x x”

Sa sitwasyon na iyong nabanggit, kung sadya na hindi nagbibigay ng sustento ang iyong ama sa kabila ng inyong paghingi nito at hindi rin sapat ang sahod ng inyong ina para sa pag-aaral ninyo ng iyong kapatid ay maaari kang humingi ng sustento mula sa iyong lolo at lola sa ama na mayroong matatag na negosyo.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.