Mga hamon ng buhay, dapat laging paghandaan

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Oct. 11, 2024

Kabilang sa mga napag-uusapang pelikula ng 2024 ang “Rebel Ridge”. May isang buwan na nang maipalabas ito sa Netflix at bukod sa marami nang nakapanood nito ay umaapaw ang papuri rito bilang isa sa magagaling na mga sine ng taon.

Ayon sa mga nagiliw nito ay maganda nga’t mahusay ang pelikula. Simple man ang kuwento at hindi bago ang mga temang tinatalakay, may sapat na balanse ng aksyon at pagrespeto sa pag-iisip ng sinumang manonood. Kahit lagpas pa siya nang kaunti sa dalawang oras ay sakto pa rin sa pagpapalibang ng madla.

Isang halimbawa rin ang pelikulang ito ng pampapawi ng pagkauhaw na makamit ang hustisya laban sa mga korup at ganid, kahit man lang sa loob ng mundo na, sumasalamin man sa tunay na buhay, ay kathang-isip lamang.

Makatotohanan at hindi malayo sa realidad ng kasalukuyang mundo, at hindi sobrang galing o makapangyarihan ng bida nito o nuknukan ng hangal at sama ng mga kontrabida. Bagama’t tila mag-isa ang pangunahing tauhan laban sa marami, nakakamit pa rin siya ng katiting na suporta, na mistulang pahiwatig ng may-akda na hindi tayo tatagal sa buhay nang walang karamay. Isinasaad din na kahit napaliligiran ng ’di mabilang na mga kampon ng kasamaan ay may lilitaw at lilitaw na kakamping tutulong sa pagpapairal ng katinuan at kabutihan.

Lumalabas na hindi lang magandang pelikula ang “Rebel Ridge” dahil sa mga katangian nito, kundi dahil din sa isa pang nakapailalim na pahiwatig ng salaysay nito. Base sa mga pangyayari lalo na sa loob ng kanyang huling kalahating oras, iminumungkahi nito na mainam ang pagiging handa para sa pagkakataong mas kailanganin ang sarili — sariling lakas, sariling kakayanan, sariling karunungan — nang hindi mauwi sa pagkanganga sa gitna ng anumang kaguluhan. Naipamumukha ng karurukan ng pelikula na ang hindi handa ay hindi ligtas.

Nakakapapukaw tuloy ng ating isipan ang usaping ito, ukol sa mga mainam na maaari nating magawa sa tunay na buhay upang maging laging handa. 

Halimbawa, gaya ng naipamalas sa nasabing pelikula, mabuting matuto sa mga pamamaraang maipagtatanggol ang sarili sa sitwasyong kailangang sumangga ng masasamang loob.

Mas payak na paghahanda ang pagtatabi ng mga kandila at posporo upang magkaliwanag sa gitna ng biglaang kawalan ng kuryente sa gabi. Isama na ang paghahanda ng first aid kit at mga gamot para sa kagyat na pangangailangan ng lunas sa ordinaryong karamdaman.

Isama rin ang pagseselyado ng mga butas sa bubong bago pa muling bumagyo. Pati ang pagtatabi ng tubig kung sakaling manggulat na mawala ito mula sa ating mga gripo.

Maging ang pagtulog nang sapat, pag-eehersisyo at pagkain ng mga gulay at prutas ay pampalakas ng resistensiya bilang paghahanda para sa hamon ng bawat bukas.

Nariyan din ang simpleng paghahanda ng pambayad para sa pampublikong sasakyan bago pa sumakay. Pati ang pagsuot ng sinturong pangkaligtasan sa pampubliko o pribadong kotse ay paghahanda para makaiwas sa aksidente sa kabila ng sariling pag-iingat sa daan.

Magtabi, kahit paunti-unti, ng ipong salapi para may mahuhugot kung magkaroon ng ’di inaasahang pangangailangan. 

Maghanda rin ng pampagana, gaya ng pagkolekta ng masasayang alaala ukol sa pamilya’t hanapbuhay, upang may magigisnan tuwing magiging malungkot o hinihinaan ng loob.

Ultimo ang pagdarasal o simpleng pag-upo at pagbubulay-bulay ng ilang minuto pagkagising, na hindi muna dadamputin ang cellphone, ay paghahanda sa unti-unting pagtaas ng araw.

Alalahanin din natin na minsan ay sabay-sabay ang dating ng mga suliranin o maging ng mga biyaya, kaya’t sanaying kalmado ang sentido at huwag mabigla sa ganyang mga pagkakataon.

Pati ang pag-aasikaso ng mga gawaing ’di madali, kahit paunti-unti lamang, ay paghahanda upang hindi maipit sa kadulu-duluhan. Mas mainam pang maging pagong na tuluy-tuloy ang usad kaysa kuneho na papetiks-petiks hanggang sa huli na ang lahat.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Delicadeza sa pagtakbo sa halalan, naglahong parang bula

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Oct. 9, 2024

Nakakasulasok mamalas ang marami sa mga naghain ng kani-kanilang certificate of candidacy para makalahok bilang kandidato sa darating na eleksyon sa 2025. 

Naandiyan ang mga magpapamilya, magkakapatid at magkakamag-anak na hayagan at sabay-sabay pang naghain ng kanilang kandidatura. 

Nasaan na ba si Aling Delicadeza? Talaga bang siya ay nawala na ng lubos sa ating bansa kaya’t walang hiya-hiyang nagsulputan ang “Kamag-anak Inc.” na abot-tainga pa ang mga ngiti? 

Panahon na para gumising ang masang Pilipino at huwag hayaang gawing family affair ang eleksyon at pagsisilbi sa bayan. Lalong hindi rin dapat ihalal ang mga kandidatong alam naman nating gagawin lamang negosyo at kabuhayan ang diumano’y kanilang pagnanasang maglingkod sa bayan. Kawawang Pilipinas!

Akala naman ng mga tumatakbong magpapamilyang ito na kaya nilang utuin ang taumbayan na tila sa tingin nila ay hindi nag-iisip at palalampasin ang kanilang ‘kasalaulaan’. 

***

At para naman mabawasan ang ating pighati dahil sa mga kandidatong ito na naglipana sa ating paligid, pag-usapan natin ang tungkol sa isang nakapagpapangiting okasyon nitong nagdaang Biyernes.

Ang World Smile Day ay nakaugat kay Harvey Ball, ang Amerikanong lumikha ng ikonograpiyang smiley face o ang tanyag na bilog at dilaw na hugis na may payak na mukha’t mula sa magkabilang pisngi ang haba ng ngiti. 

Nilayong itatag ni Ginoong Ball ang naturang araw noong 1999 upang hindi tuluyang kumupas ang kahulugan ng kanyang obra sa gitna ng malawakang komersyalisadong paggamit niyon.

Marami nga namang pakinabang na pangkalusugan ang dulot ng pagngiti. Kabilang dito ay ang pagbuti ng ating pakiramdam o kondisyon, pantanggal ng stress at pagkabalisa, pag-iwas sa altapresyon at pananakit ng katawan, pampalakas ng resistensya at pampahaba ng buhay. Lalong malaking tulong ito sa ating relasyon o pakikitungo sa iba.

Kahit sinong ngingiti ay aamo’t magiging kaakit-akit sa paningin ng iba. Madadaig ng palangiti ang sinumang nuknukan ng alindog na palasimangot naman. Nakalakhan na rin natin ang paniniwalang mas marami raw sa ating kalamnan o muscles ang kumakayod tuwing nakasimangot kumpara sa tuwing nakangiti. 

Kaya ngitian ang suliranin — hindi man ito ang solusyon, mahalaga itong panimula upang matunton ang hinahanap na kalutasan.

Tila walang dahilan upang ngumiti? Isipin nating ang dalamhati ay damit na sa kalaunan, maaaring tanggalin at hindi pangmatagalang gayak. 

Makatutulong kung tatanungin sa sarili kung ang ating bawat aksyon o balakin ay makapagpapaganda o makakapalubha ng sitwasyon. 

Asintaduhin na ang bawat gawain ay makatutulong hindi lamang sa sarili kundi pati sa kapwa, na kahit ang tanging maipagkakaloob sa iba ay ngiting nagpapahiwatig ng pasasalamat. 

Ipamalas ang ating ngiti lalo na sa mga nagsisilbi: sa mga pagod ngunit kumakayod na serbidor sa mga kainan, tindahan at nagbebenta ng BULGAR, sa sikyo at tsuper, sa mga magulang, kapatid, anak, at katrabaho. 

Kung magagawa ng bawat nilalang na maiwaksi ang pagiging makasarili at dalisay na makapagpangiti, lalo na dahil sa paggawa ng tama nang may ngiti, liliwanag hindi lamang ang ating pisikal na anyo kundi pagpapalain rin ang ating mga buhay at kinabukasan.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Pagmamalasakit at pagpapahalaga, ibigay sa mga guro

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Oct. 4, 2024

Itong Sabado ay World Teachers Day, na huling araw din ng nataguriang World Teachers Month. Nag-ugat ito sa pinagsanib na rekomendasyon noong 1966 ng International Labour Organization (ILO) at ng United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) ukol sa estado ng mga guro at ng kanilang mga karapatan at katungkulan, pati sa pagtakda ng mga pamantayan para sa iba’t ibang aspektong pangkaguruan.Ang mismong World Teachers Day ay unang ipinagdiwang noong 1994 ng UNESCO at ng Education International (EI).

Sa taong kasalukuyan, sa ika-30 pagdiriwang ng pandaigdigang araw ng mga guro, ang tema na idineklara ng UNESCO at EI ay ang pagpapahalaga sa boses ng mga guro patungo sa makabagong kontratang panlipunan ukol sa edukasyon. 

Nasa sa Kagawaran ng Edukasyon o Department of Education at sa Komisyon sa Mas Mataas na Edukasyon o Commission on Higher Education ang malawakang pagpapatupad ng naturang tema, na naglalayong mapalawig ang halaga ng ating mga guro’t propesor sa pamamagitan ng pagdinig sa mga kuru-kurong makapagpapabuti ng kanilang kalagayan at kakayanan. Makatutulong din ito sa mga kolehiyo, paaralan at pamantasan, sila na ikalawang tahanan hindi lamang ng mga estudyante kundi pati ng mga kawaning ang serbisyo ay para sa kapakanan ng daan-daan o libu-libong mag-aaral.

Napakarangal na propesyon ng pagtuturo. Matimyas bilang hanapbuhay at bokasyon, at walang maikukumpara sa mga guro sa pagiging madamayin at optimistiko para sa kabataan at sa kinabukasan. Pinahahalagahan pa nga nila ang pag-unlad ng mga mag-aaral kahit sila’y mapag-iwanan ng mga ito. Gumagastos pa ang mga titser ng sariling pera mula sa kanilang kakarampot na sahod at hindi ipinagdadamot ang oras, araw-gabi, lalo na sa paghahanda ng mga ituturo at pagmamarka ng tambak na mga sulatin at pagsusulit, pati sa mga gawaing sa kanila’y itinalaga kahit walang kinalaman sa pagtuturo.

Sa pagiging likas na mabuting tao ng mga guro, at bukod sa kani-kanya nilang kadalubhasaan, sila ay nakapagtuturo ng katatagan at integridad. Pundasyon ang mga ito sa pagpapatibay ng katauhan at katalinuhan ng mamamayan upang kanilang maunawaan at mapili ang wasto at nararapat — maging sa magiging liderato, personal na karera o katambal sa buhay.

Ipinalalabas ng dedikadong guro ang angking galing at lakas ng loob ng kanyang mga estudyante upang sila’y maging armado ng kaalaman at malinawan sa landas na dapat tahakin bilang bahagi ng lipunan. 

Sa mga estudyante, pagkakataon ang okasyong ito upang regaluhan ang inyong guro ng kahit maliit o payak na bagay, o kahit man lang sila’y ngitian at yakapin, bilang pagtanaw ng utang na loob sa kanilang sipag at sakripisyo. At sa bawat panahon sa loob ng silid-aralan, marapat na ibuhos ang atensyon sa kanila at iwaksi ang pagse-cellphone habang sila’y masigasig na nagtuturo.

Mas gawing masigasig ng gobyerno ang pag-aalaga sa ating mga guro, sa pamamagitan ng mga makatao’t makatarungang polisiya patungkol sa kanilang suweldo at trabaho. Mahalaga sila sa pagyabong ng kaisipan, na dapat suklian ng pagmamalasakit at pagpapahalaga. Bigyan rin ng sapat na insentibo ang mga nais maging tagapagturo. 

Ngayong World Teachers Day, taos-pusong pasasalamat sa kadakilaan ng mga gurong hindi ipinagkait ang kanilang sariling kapakanan para mapaglingkuran ang mga mag-aaral na kanila na ring itinuring na mga anak. Ang lawak at tayog ng narating ng mga sumailalim sa inyong maalab na pagtuturo ay salamin ng lalim ng inyong pagmamahal hindi lang sa amin kundi sa bayan.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.