33 taon ng pagpupugay sa mga mambabasa

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Dec. 4, 2024

Para saan nga ba ang pagdiriwang ng kaarawan? 

Ito ba ay para mapagmuning 12 buwan na ang lumipas sabay ang pangangatwirang may espesyal na karapatan ang nagdiriwang na magpakasasa sa pagpapak ng keyk at sorbetes na tila wala nang darating na bukas? O simpleng palusot rin ba ito upang magpakalasing kahit delikado sa atay o magbabad sa mikropono sa nakaririnding kantahang walang pakialam sa gusto nang matulog na mga kapitbahay? 

Sa mas magandang banda, kaugalian rin ng karamihan ang salubungin ang kanilang kaarawan ng pagdarasal o pagsimba o pagsamba sa tahanan ng kabanalan o simbahan kasama ang mga mahal sa buhay bilang pasasalamat sa Dakilang Maylikha sa hudyat ng panibagong taon ng kanilang buhay. 

Magsimba man o hindi, mauuwi’t mauuwi pa rin sa pagpapasalamat ang nagdiriwang ng kaarawan. Dala ito ng ulan ng kung hindi man regalo ay mga pagbati ng mga kapamilya, kaibigan, kaulayaw, at katrabaho sa maraming paraan, gaya ng tawag o text, komento o mensahe sa social media o pagkatok mismo sa tahanan. Kung sadyang mapalad, baka ma-shout out ka pa sa malawakang media. 

Hindi maikakailang ang kaarawan ay okasyon ng kasiyahan. Sa araw na ito ay maaaring gamitin ang birthday leave na pribilehiyo sa opisina o kaya ay magpapansit para sa mapangantiyaw na mga kasalamuha sa trabaho o paaralan o tahanan. Nakasanayan na ngang ang may kaarawan ay inaawitan hindi lamang ng pagbati kundi ng blowout, habang siya mismo ay binubusog ng mga ngiti at yakap ng mga kasamahang may kanya-kanyang sorpresa sa may kaarawan. Mainam din na kumuha ng maraming larawan ng naturang selebrasyon upang magsilbing mahuhugot na baon ng alaala sa hinaharap, lalo na sa panahon ng pagsubok kung kailan ang masasayang sandali ay sandalan ng katatagan at pananagumpay sa hamon ng kasalukuyan. 

Ngunit ang pinakamatimbang na halaga ng kaarawan ay ang okasyong ito ng malalim na pasasalamat — makapagpasalamat sa Dios, sa biyayang buhay at lahat ng tinamasa sa nagdaang mga taon, sa kasalukuyang dinadaluyan ng panibagong pangako, at sa bagong basbas ng hinaharap.  

Makapagpasalamat para sa patuloy na paghinga at kalakasan sa gitna ng pag-edad at iba’t ibang naranasang yugto ng buhay.  

Makapagpasalamat sa mga nakamit na kaginhawahan o tagumpay gaano man kaliit o kalaki lalo na kung hindi inaasahang dumating nang mas maaga o mas mabilis sa mga kagila-gilalas na paraan. 

Higit sa lahat, ang kaarawan ay pagkakataon upang maging mapagpasalamat hindi lamang sa mga natanggap na biyaya kundi lalo na sa pagiging daan upang mabiyayaan ang kapwa, pati ang mga natanggap na pagkakataong maging biyaya sa iba. 

Lumalabas tuloy na ang pagpreno — nang kahit mabilisan lamang — sa samu’t saring asikasuhin upang masulit ang kaarawan ay may kaloob na kahit ilang sandali upang mapagmasdan ang sariling kalagayan, masilayan ang inaasam na paroroonan at magnilay-nilay kung paano pa mapapalakas ang ating pagiging makabuluhan sa mundo at sa mga katuwang at kaagapay sa buhay. 

Naisasapuso’t diwa natin ang lahat ng ito, giliw na mambabasa, dahil kaarawan nitong Lunes ng ating paboritong pahayagan, ang BULGAR. Tatlong dekada’t tatlong taon nang patuloy sa walang patid na pagbabalita, pagbibigay impormasyon at pagbabahagi ng pananaw ang ating lubos na tinatangkilik na diyaryo. 

Marami mang pagbabago ang naranasan na’t mararanasan pa ng ating lipunan, marami mang nagbabadyang hamon sa industriya ng pamamahayag, hindi man laging maaliwalas ang panahon, walang humpay ang ating batikan at butihing peryodiko sa pagiging asintado sa paglalayong maging bukod-tanging boses ng masa at mata ng bayan. 

Biyayaan nawa ang ating pahayagan at ang kapita-pitagang pamilya Sison sa pangunguna ng ating minamahal na Ginang Leonida Bonifacio Sison, at lahat ng masisigasig na tauhan sa likod nito ng patuloy na lakas, talino, malasakit at kakayanang maging biyaya para sa taumbayan. 

Gayundin, patuloy nawang pukawin ang isip at puso ng ating mga mambabasa upang walang pag-aatubiling maging hulog ng langit para sa kapakanan ng mas nangangailangan o mga pinanlulumo ng panahon para sila'y makabangon. 

Maligayang ika-33 na taong anibersaryo, BULGAR! Mabuhay!

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Simulan ang pagbabago sa sarili

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Nov. 30, 2024

Laganap kamakailan sa marami-raming banyagang social media influencers ang bagu-bago pang ‘October theory’. Naipakilala ito sa TikTok noong Oktubre ng 2023 at nagmula sa ideya na ang huling 90 na araw ng taon ay pagkakataong maisakatuparan ang hindi pa naisagawang pansariling New Year’s resolution bago sumalubong muli ng bagong taon. 

Nauso ang naturang teorya lalo na sa Amerika dala ng panahon ng autumn sa pagkagat ng Oktubre, kung kailan nalalagas ang mga dahon mula sa mga puno, na hudyat din ng simula ng taglamig. Kumbaga, ang pagbabago ng kanilang klima at natural na tanawin ay nakapagbibigay ng inspirasyong magbago rin sa personal na mga kaugalian o gawain.

Bagama’t ngayon pa lang sumikat ang October theory, masasabing ilang taon na rin itong nasa kamalayan ng ilan. Nariyan, halimbawa, ang mga kuwardernong planner na, bukod sa karaniwang mga edisyon na ang mga pahina ay para sa 12 buwan ng bawat taon, may mga bersyon na ang espasyo ay para sa 16 hanggang 18 na buwan simula sa

Setyembre o Hulyo ng kasalukuyang taon.

Kasangkapan ang ganitong talaan upang makapagplano hindi lamang sa paparating na bagong taon kundi sa huling mga buwan bago pa man mag-Enero.Naaayon din ang konseptong ito sa likas na hilig ng tao na mag-procrastinate o ipagpaliban ang mabibigat na gawain o pangako, para sa sarili man o sa iba, hanggang sa magkulang na sa oras at maging masikip na ang mga araw.

Marahil ay matatagalan bago mauso rito sa atin ang nabanggit na teorya, sapagkat ang kadalasang pinagkakaabalahan natin tuwing Oktubre pati Nobyembre ay ang pagharap sa mga bagyo at pag-iwas sa pananalantang dulot ng mga ito. 

Ngunit may kabuluhan pa rin ang nasabing teorya dahil sa iminumungkahi nitong aral — na hindi kailangang hintayin ang pagsapit ng bagong taon upang magbagong buhay.

At hindi kailangang bongga o engrande ang aasikasuhing pagbabago bagkus ay kahit dahan-dahan lamang ang pag-usad habang inaasinta ang inaasam na pagpapabuti. 

Ngayon pa lang, halimbawa, unti-unti nang sanayin ang sarili na kumain lamang nang sapat upang sa pagdiriwang ng kahit ilan pang salu-salo o Noche Buena ay hindi madidismaya sa sariling timbang pagkalipas ng Pasko. 

Kung nais magpapawis nang masinsinan at mag-ehersisyo nang madalas, magsimula na ngayon imbes na hintayin pa ang unang linggo ng taon. Kung nais matuto ng matagal nang ninanais na libangan o uri ng palakasan, puwede namang bumangon at atupagin na. Kung nais maging kalma’t malumanay imbes na nagmumurang palaaway, unti-unti nang matutuhang magpigil imbes na magwala. Kung nais magbago ng hanapbuhay ngunit nag-aalangan dahil sa pag-aalala, pagnilay-nilayan at kumilos nang nararapat upang mapalagay imbes na patuloy na mabahala o maging balisa. Kung may natitipuhang tao na nais maging katuwang pero nahihiya, isiping wala namang mawawala kung sa wakas ay kausapin na ito at simulan man lang na makipagkaibigan.  

Sa gitna nito at sa pagmumuni-muni ukol sa mga nais matupad, hindi lamang mapapagaan ang diwa dahil hindi na ikukulong sa isipan ang ating mga balak, mauunawaan pa natin ang leksyon ng tanyag na dasal ng kahinahunan o serenity prayer: na matanggap nawa natin ang mga bagay na hindi na natin mababago, magkaroon tayo ng lakas na baguhin ang mga bagay na maaari pa nating baguhin, at dumaloy sa atin ang karunungan para mahimay at mapagbukod ang kaya pa nating mabago sa hindi na maaaring baguhin.

Ang bunga ng lahat ng ito: Lalo nating mauunawaan na kahit anong buwan, araw o saglit ay may dalang pagkakataon para magbago tungo sa ikabubuti. Hindi naman kailangang biglaan, mabilisan o sa isang magdamag lamang. Humugot tayo ng tapang at tiwala na tayo ay nananatiling may magagawa. 

Kung ngayon pa lang ay unti-unti nating mapaghandaan ang darating na taon o ang minimithing mas maaliwalas na bukas, mas magiging karapat-dapat tayong maipatotoo ang pagkamit nito.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Walang patumanggang pagputol ng mga puno, tigilan

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Nov. 27, 2024

Nariyan lamang ang mga puno sa ating mga gubat, lansangan at hardin. Hindi natin sila napapansin, ngunit sa kabila ng kanilang tahimik na pagtindig ay napakarami ng maipagsisigawang pakinabang ng mga puno para sa sangkatauhan at kapaligiran.  

Sa puntong pangkalikasan, ang bawat puno ay nakapagdaragdag ng oxygen sa mundo at nakapagpapabawas sa init ng panahon, nakapagpapalinis ng hangin, nagbibigay proteksyon laban sa ultraviolet o UV rays na masama sa ating balat, nakapagpapatipid sa ating bayarin kung malapit sa ating mga kasangkapang de-kuryente, at nakapipigil sa pagguho ng lupa. Kaya naman napakahalaga rin ng mga puno bilang pangontra sa patuloy na nakaaalarmang pagbabago sa klima o climate change.

Bukod pa riyan ay ang mga kabutihang pangkabuhayan na dulot ng mga puno, gaya ng pagbibigay sa atin ng pagkain o maaaning mga kagamitang panangkap o raw materials na pambuo ng bahay, halimbawa. Sa usaping kabahayan din, nagiging tahanan ang mga puno ng sari-saring ibon at iba pang mga nilalang. At sa puntong pantao’t panlipunan, nakatutulong ang mga puno na mapagaling o mapabuti ang ating pangangatawan mula ulo hanggang talampakan, nakapagpapagaan ng kalooban at nakapagbibigay kanlungan, pahinga o inspirasyon. Kung kaya’t hindi birong masabi na ang mga puno ay makatutulong makapagdulot ng ating inaasam na kagaanan.

Ngunit kahit matatag at matayog ang mga puno ay may hangganan din ang mga ito. Sa isang banda, natural lang na nagwawakas ang kanilang pagtubo’t paglago matapos ang maraming mga taon o dekada. Ngunit ang nakalulungkot at nakababahala ay ang makitil ang buhay ng anumang puno bago pa man ito umabot sa sukdulang katandaan. 

Lalo nating nauunawaan ito sa dami ng mga unos na nagsipagdaan at dadaan pa sa ating mga isla. Mga nakapipinsalang mga kasungitan ng panahon na, bukod pa sa grabeng mga pabaha, ay nakapagpatumba ng mga puno, gaya ng Bagyong Kristine nitong Oktubre sa kalakhang Maynila at ilang mga probinsya, at ng Bagyong Pepito nitong Nobyembre sa Catanduanes. Ngunit maituturing na mas malubhang trahedya ang malawakang pagtotroso o pagpuputol ng mga puno nang walang pakundangan.

Ang masahol pa rito ay hindi lamang nakapanlulumong tanawin ang nakalbong mga bulubundukin, nakapagpapadelikado pa ito sa mga tao’t tirahan na napagkakaitan ng panangga sa sama ng panahon. Wala pa riyan ang seryosong panganib na nararanasan ng mga tagakalinga ng kagubatan, sila na matapang ng hinahadlangan ang mga nais pumutol ng ’di mabilang na mga puno para lamang sa makasariling hangarin.

Sa gitna ng usaping ito, nakapagpapaisip na maaari nating maihambing sa mga puno ang ating mga sarili bilang mamamayan. Sa ating kani-kanyang mga paraan, ang bawat isa sa atin ay may naitutulong at may ’di-maikakailang kabutihang naidudulot sa ating kapwa, ilan man sila at kadugo o kaibigan man natin sila o hindi. Bilang mga Pilipino, mahaba ang ating pisi at makakaya ang iba’t ibang uri o antas ng kahirapan o pagsubok sa araw-araw. Ngunit, gaya ng mga puno, may hangganan din ang ating pasensya at, kung tayo ay patuloy na aabusuhin o pagsasamantalahan sa anumang kaparaanan, tayo rin ay bibigay, babagsak — mapupuno. 

Kaya’t habang hindi pa huli ang lahat, tratuhin nating panawagan ang munting sanaysay na ito sa lahat ng kinauukulan, sa pangangalaga man ng ating kalikasan o ng lipunan, na maging maalalahanin, mapagmalasakit at matino sa kanilang mga gawain at layunin, upang lalo pang mapaganda, mapabuti’t mapaaliwalas hindi lang ang ating kapaligiran kundi ang mismong sambayanan. 

Tigilan ang walang patumanggang pamumutol ng mga puno!

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.