Matalik na magkaibigan sa hirap at saya

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Feb. 14, 2025

Nais nating bigyang-daan ang muling kahilingan ng isang asintadong ka-BULGAR upang makapaglahad ng saloobin para sa kanyang bukod-tanging kaibigan…

***

Para sa aking pinakamamahal na matalik na kaibigang Nova:

Kumusta ka na? Nawa’y nasa mabuti, malusog at matiwasay kang kalagayan. Tatanawin ng milyun-milyong mamamayan sa ating bansa at sa maraming lupalop sa mundo ang Biyernes na ito bilang Araw ng mga Puso. Ngunit hindi lamang iyon ang aking ginugunita sa pagkakataong ito — dahil sa araw na ito ng nakaraang taon nang tayo’y muling magkita’t magkakilala, matapos ang napakahabang panahon na napawalay sa isa’t isa.

Sa isang banda, maituturing na himala’t pambihira, imposibleng naging posible, ang ating muling pagkikita. Na sa dinami-dami ng mga indibidwal sa ating bansa’t planeta ay tayo’y naitadhanang magkrus muli ng landas. Ngunit sa loob nitong nakalipas na labindalawang buwan ay lumitaw ang para sa aki’y mas malaking milagro: ang patuloy nating pagniniig at pagkakagaanan ng loob na halos tila walang ibang tao sa mundo.

Gaya nga ng iyong nabanggit na palagay kamakailan, na ang ating muling pagkakasama marahil ay matamis na gantimpala ng Panginoon para sa anumang kabutihang ating nagawa para sa kapwa at sa ating tibay ng loob sa kabila ng ‘di mabilang na mga pagsubok sa loob ng tatlong dekada mahigit. Napakalaking pagpapala na nga na tayo’y nakaabot sa edad natin ngayon, napalalim pa ito ng napakalaking handog na ika’y masilayan at makapanayam muli nang madalas-dalas at masinsinan.

Napapaisip tuloy ako paminsan-minsan, sa kabila ng iyong naging bukas-palad na mga pagpapatotoo, kung karapat-dapat ko bang makamit ang biyaya ng iyong pagiging matalik na kaibigan. Dahil din sa iyo, hindi lamang ang aking puso ang nabuksan kundi pati ang isipan, upang maunawaan ang sagot sa sarili kong pag-aalinlangan: na ang mas nararapat kong pagnilay-nilayan ay kung ano ang aking gagawin bilang pasasalamat sa naipagkaloob sa aking biyaya na ang ngalan, anyo at pagkatao ay walang iba kundi ang sa iyo.

Nariyan ang layuning patuloy kitang pahahalagahan sa maraming paraan sa abot ng aking makakaya, pati sa kaparaanang hindi ko akalain ay akin palang makakaya. Ngunit katambal nito ang hangaring maging biyaya rin sa ibang tao, kilala man natin o hindi, sa iba’t ibang uri ng tulong o kabutihang-asal na maaari nating maipamalas. Oo, ‘yun ay sa pamamagitan mo o pamamagitan natin, at hindi lang sa akin, at iyon ay kahit hindi nila malaman na tayo pala ang nasa likod ng kanilang posibleng pagsulong o pagpapatuloy man lang sa pakikipagsapalaran sa araw-araw. Kabilang diyan ang paghikayat sa ibang tao na marahil ay nagtataka’t nagtatanong sa sarili kung kailan din sila mabibiyayaan ng matimbang at nakagagalak na samahan gaya ng sa atin — na sila’y patuloy na gawing bukas ang diwa at katauhan para sa maaaring sa kanila’y maipagkaloob sa ‘di ring inaasahang panahon o pagkakataon, at maging mapagtiyaga’t mapagmahal sa sarili kung sakaling ito’y matagalan o maipagkait man.

Bilang walang humpay na pagkilala sa iyo na biyaya sa aking buhay ay patuloy kong pagsisikapan na mapabuti ang sarili — sa pagpapalakas man maging ng katawan o ng kalooban, sa pagpapaibabaw ng tapang at pananalig kahit may bakas pa ng kaba at pagdududa, sa pagsasaisip na sa kabila ng anumang aking limitasyon sa kakayanan o kayamanan ay magagawan ko pa rin ng paraan na ika’y mapasaya at mapagaan ang iyong pamumuhay na tanging matalik na kaibigan lamang ang sa iyo’y makakapag-alay.

Sa ibabaw ng lahat ng iyan ay ang pangakong patuloy kang hindi mawawala sa aking isip, damdamin at panalangin, at ang pag-aasam na matupad ang iyong wagas na mga hangarin para sa sarili, sa mga mahal sa buhay at sa ating bayan. Kasama riyan ang aking taimtim na pagsamo na walang anumang munting sigalot o mala-bagyong hagupit ng kapalaran ang bubuwag sa ating katangi-tanging pagsasanib.

Sa madaling salita, aking busilak na mithiin na hindi tayo mawawalay kailanman, na ang ating pagkakaibigan ay hindi lamang pangmatagalan kundi pangwalang hanggan. Nawa’y tuluy-tuloy ka pa ring maging sinlapit ng dasal at walang patid na batis ng pagmamahal gaya ng Maykapal. 

Sumasaiyo nang lubos, 

Dean

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Mapait man ang naranasan, ‘wag mapagod umibig

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Feb. 12, 2025

Papunta na tayo sa exciting part, ‘ika nga, ngayong buwan ng “Feb-ibig”: ang paparating na Valentine’s Day, na nabansagang araw ng mga puso. 

Tiba-tiba na naman ang mga magbubulaklak sa maglilipanang bibili ng iba’t ibang klase at kulay ng rosas. Magwawagi rin ang mga may-ari ng mapagkakainan na ang kanilang puwesto ay gagawing tipanan ng mga magkasintahan. Pati ang mga nagbebenta ng tsokolate, pabango at ibang pangregalo ay posibleng madagdagan ang kikitain sa taunang selebrasyong ito. Malamang na magiging panalo rin ang mga nagpapatakbo ng mga motel, na ang kadalasang biro sa ganitong panahon ay mayayanig ang kanilang gusali dahil sa sabay-sabay na mapusok na mga pagniniig. Baka ang mga nagmamando ng anumang pampublikong transportasyon ay matuwa rin, sa dami ba naman ng magiging motorista sa kalye lalo pa’t Biyernes at, para sa nakararami, araw din ng sahod. 

Siyempre, umaasang magtatagumpay ang mga taong nanunuyo ng kanilang inaasam na maging dyowa o kaya’y kabiyak, na gagamitin ang ika-14 ng Pebrero upang maipahayag at masalungguhitan ang kanilang hangarin at damdamin sa bukod-tanging napupusuan. 

Ngunit paano naman ang mga walang ganito? Paano ang mga nag-iisa sa larangan ng romansa, na baka pa nga tigang ang turing sa sarili dahil wala pang nakikilala o nakakamit na iniirog? O ‘di kaya’y iniwanan ng pinaglaanan ng ’di mabilang na oras, lakas at debosyon at nauwi sa pagkasawi?

Hinding-hindi kailangang manghinayang at magpadaig sa agos ng dalamhati at hinagpis dahil lang walang kahawak-kamay sa araw na iyan. Hindi kailangang magmukmok at isipin na tila ’di nararapat na magkaroon ng katuwang o sadyang pinagkakaitan ng minimithing kaligayahan. Napakarami pa ring maaaring magawa upang maging masaya habang isinasakatuparan ang araw ng mga puso para sa sarili at sa pamamagitan ng ibang mga pamantayan.

Ang pagpapamalas ng pagmamahal ay hindi naman kinakailangang kasintahan ang makatatanggap. Bakit hindi ialay ang oras sa pagkausap o pakikipagkita sa kapamilya o iba pang kadugo, lalo na kung matagal na silang hindi nakakapanayam? Puwede ring magbuhos ng masigabong atensyon sa anak o kaya’y pamangkin o inaanak. Maaari ring gumimik o maglakad-lakad sa mga maningning na pamilihan kasama ang mga paboritong katrabaho o kabiruang mga kabarkada. Kung may mga alagang aso o pusa ay puwede ring sila ang maging kaulayaw. O bakit hindi magtaas-noo at kaibiganin nang masinsinan at i-date ang sarili?

Kahit hindi pa World Heart Day, o ang espesyal na araw tuwing Setyembre kung kailan ang usapin ay ang pagpapalusog ng puso o pagpapagamot nito laban sa karamdaman, ang darating na Biyernes ay ginintuang pagkakataon din upang mapangalagaang hindi “madurog” ang nag-iisang parte ng ating katawan na tinutukoy ng salitang pagtibok.

Kung kaya’t maaaring maglaan sa araw na iyon ng mga balakin at pagpapasya kung paano mas mapag-iingatan ang napakahalagang bahaging ito na nagpapadaloy ng ating dugo.

Una sa lahat, iwasang ihambing ang sarili sa mga tao na tila hindi napapawian ng ngiti at galak, maliban na lang kung tatanawin ang mga ito bilang inspirasyon sa pagpapalakas ng iyong isip at diwa. 

Ingatang hindi maging labis o kulang ang sariling timbang. Ugaliing bantayan ang kinakain at tiyaking sapat sa mahibla o fibrous na mapagpipilian ang mga ito, upang mapanatili sa maganda’t ligtas na antas ang ating kolesterol at presyon ng dugo. 

Huwag manigarilyo at umiwas sa usok at alkohol. Bawasan ang asin pati ang saturated fat sa mga pinapapak, at piliing maging masagana sa gulay at prutas ang pagnanamnam. Huwag magpakatali sa silya at gumalaw-galaw at maglakad-lakad, mag-ehersisyo, sumayaw nang magiliw, magbuhat-buhat, maghagdan imbes na mag-elevator o escalator, at gumawa ng iba pang kilos na makakapagpahingal upang mapukaw ang pangangatawan. 

Matapos seryosohin ang suliranin ay tawanan ang mga ito kahit papaano. Pumreno sa tulin ng araw, magpahinga pansamantala at titigan ang langit o kaya’y manood saglit ng nakaaaliw na sine o serye. Makatutulong din ang pag-aalaga ng hayop o halamang masasaksihan ang nakamamanghang pagsibol o pagyabong. 

Anuman ang dalang lungkot ng araw ng mga puso sa mga “malamig” ang katayuan ay dapat ihalintulad ang kapanglawan sa ulan o bagyo na lumilipas din. Mahalagang manalig, magpakatibay at kumapit sa sarili, at hayaang dumaan at umalpas ang pagdaramdam. 

Tandaan din natin na kahit ang mga nagkagaanan na ng loob ay hindi nakakaiwas sa alitan, dala ng pagiging magkaibang mga indibidwal na nagkakasalungat pa rin sa mga hilig, pananaw, ayaw at gusto. 

Marahil ay mainam ding ituring na kaibigan ang malumbay na kasalukuyan o mapait na mga karanasan sa pag-ibig. Malay natin na pampatawid pala ang mga ito patungo sa marilag na bukas, kung saan maaaring lumitaw ang natatanging kapareha na muling makapagpapatibok ng iyong puso at handa na ulit umibig.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Sa ayuda at sikat huwag magpabudol, iluklok ang tama

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Feb. 7, 2025

Hitik na hitik na naman sa pamumulitika at gimik ang paligid. Amoy na amoy na ang simoy ng halalang papalapit. Samu’t saring paandar ang niluluto at ginagawa ng mga nag-aambisyong muling maihalal o kaya nama’y sa unang pagkakataon ay maluklok sa posisyon na kung tawagin ay “honorable”.

Nakakapandiri ang mga pagsasayaw na ginagawa ng mga ambisyoso na ibinabandera pa ang kanilang kababawan sa TikTok sa ngalan ng pagpapapansin. Palibhasa, walang lalim ang kanilang dala-dalang pagkatao at pag-iisip kaya akala nila ay mabisang gimik pa rin ang pambubudot na siya namang paandar noon ng isang artistang kandidato. 

Iba na ang panahon ngayon. Napakarami nang nabago mula noon sa pamamaraan ng epektibong pangangampanya. Dati-rati, tiyak na magwawagi sa halalan ang isang incumbent o kasalukuyang senador na muling tumatakbo. Ngayon ay hindi na sila nakatitiyak. Patunay niyan ang mababang rating sa senatorial survey ni Sen. Francis “Tol” Tolentino. 

Dati-rati, basta bugbog ng exposure sa ABS-CBN ang isang kandidato ay malamang sa hindi na mahalal ito. Naaalala tuloy natin si dating Sen. Sergio Osmeña III na naluklok sa lakas ng nasabing media platform at nahalal nang hindi kinailangang maglibot sa bansa. Napakaimpluwensya naman talaga noon ng ABS-CBN, kung saan ang mayorya ng mamamayang Pilipino ay tumutok at nag-abang. Hanggang sa nagkaroon na ng social media, at nawalan pa ng prangkisa ang istasyon. 

Ngayon, splintered na ang dating halos ay nag-iisang dapat targetin na medium ng isang kandidato para siya umalagwa. Kalat-kalat na ang pamamaraan ng pag-abot sa masang milyun-milyon. Watak-watak na ang atensyon ng taumbayan. 

Naging lalong popular ang social media sapagkat matatapang ang mga nagsisipagsalita rito, nararamdaman ang kanilang sinasabi, walang pinangingilagan, at tamaan kung sinong tamaan ng kanilang ibinubuyangyang na saloobin. 

Gusto ng masa ang tinatawag na “real conversations” o mga nakikipag-usap sa kanila ng totoo at walang pagtatakip. Ayaw nila ng bahag ang buntot, o kumikiling sa mga nasa kapangyarihan kahit sinasalaula naman ang taumbayan. 

Ang mga influencer na kusang nakakakuha ng mga followers at tagasuporta ay iyong nagbubulalas ng saloobin na hindi man lamang marinig ni katiting mula sa mga inaasahang magsalita nito para sa kanila. 

Kaya naman puntirya sila ng mga kandidatong naghahangad na maanggihan ng suporta ng followers ng nasabing influencers. Samantala, napakamahal naman ang bawat post ng celebrity influencers na milyon naman ang tagatangkilik. 

Dahil sa mas masalimuot, mas mahirap at mas mahal na pangangampanya sa bagong panahon, ayun at kailangang mangalap ng mas maraming panggastos o gumawa ng mas matinding mekanismo para makasiguro ng boto. 

Hindi na tayo nagtataka kung bakit andaming dole-out na ayuda na ipinamumudmod ngayong election season. Itong mga incumbent na itong mapagsamantala, hindi lumaban ng patas na lamang. 

Kaya hindi na rin dapat magtaka kung ang naipasang budget ng Kongreso ay ‘salaula’ at kahihiyan sa buong kasaysayan ng Pilipinas. Gagawin ang lahat, masungkit lang ang mandato na magbibigay muli sa kanila ng natikman na nilang biyaya ng pagiging nasa poder. 

Kaya naman, mga kababayan, mag-isip-isip at matauhan na sa pagpili ng mga ihahalal. Huwag kumuha ng bato na ipupukpok sa ulo, o nang nangangalandakang mapagserbisyo ngunit walang tunay na malasakit. Ingat-ingat lang mula sa pambubudol ng maraming tumatakbo.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.