Health

Epekto ng pagpupuyat sa mga atleta at kalusugan

BULGAR
3 days ago

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | November 24, 2025

Photo File

Dear Doc Erwin,

Tagasubaybay ako ng Sabi ni Doc column at ng BULGAR newspaper.

Ako ay isang varsity athlete sa isang university. Dahil dito ay nakatatanggap ako ng college scholarship upang makapag-aral sa isang tanyag na private school. Ngunit kaakibat ng scholarship na ito ay ang aming responsibilidad na mag-practice araw-araw at maglaro para sa university basketball team. Madalas ay nakakapag-aral na lamang kami para sa aming mga exams at recitation sa gabi o madaling-araw.

Bagama’t mahigpit na bilin sa amin ng aming coach na umiwas na magpuyat at matulog ng sapat gabi-gabi ay madalas kaming napupuyat dahil sa kinakailangan naming magbasa at mag-aral gabi-gabi upang maipasa namin ang aming mga subjects. Ito ay kabilang sa mga kondisyon upang patuloy na makatanggap ng scholarship.

May epekto ba ang aming pagpupuyat sa aming athletic performance? Kung ito ay nakakaapekto sa aming kalusugan ano ang epekto nito? May mga pag-aaral na ba sa larangan na ito? Sana ay mapaliwanagan ninyo at masagot ang aking mga katanungan.

-- Johnvee

Maraming salamat Johnvee sa iyong pagsulat at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper.

Isa sa mga dalubhasa na nag-aral sa epekto ng pagtulog (sleep) sa athletic performance ay si Dr. Peter Attia, isang prominenteng longevity expert mula sa bansang Amerika. Sa kanyang aklat na may title na Outlive: The Science & Art of Longevity ay inihayag niya ang mga pag-aaral tungkol sa masamang epekto ng kakulangan ng tulog sa physical at cognitive performance. Ayon sa mga scientific research na kanyang binanggit, ang kakulangan ng tulog ay nagpapahina ng performance ng mga atleta. Ang kanilang endurance, lakas at kapasidad na gumamit ng oxygen ay bumababa. Apektado rin ang abilidad ng mga atleta na pawisan.

Sa isang observational study, ayon kay Dr. Attia, ang mga batang atleta na natulog ng mas mababa sa anim na oras ay mas madalas na makaranas ng injury kaysa sa mga atleta na natulog ng walong oras o mahigit pa.

Sa isang pag-aaral sa mga basketball players ng Stanford University, ang mga manlalaro na natulog ng 10 oras sa isang araw (kasama ang pag-idlip sa maghapon) ay tumaas ang shooting accuracy at mas bumilis ang kanilang pagtakbo. Isang halimbawa na ibinigay ni Dr. Attia ay ang tanyag na manlalaro sa NBA na si LeBron James na natutulog ng 10 oras kada araw para sa kanyang physical recovery at upang mapanatili ang kanyang top performance.

Sa mga hindi atleta, ang kakulangan sa sapat na tulog ay may epekto rin. Ayon kay Dr. Attia, ang mga professional drivers na kulang ng tulog ay bumagal ang kanilang reaction time, katulad ng pagbagal ng pag-break upang umiwas sa aksidente. Sa survey na isinagawa ng American Automobile Association, ang kakulangan ng tulog ay nagdulot ng pagkaantok (drowsiness) sa 32 porsyento ng mga drivers.

Sa pag-aaral ni Dr. Kirk Parsley sa mga sundalo ng U.S. Navy Seals, ayon kay Dr. Attia, bagama’t sila ay physical fit, ang kanilang mga blood tests ay nagpapakita ng mataas na stress hormones at inflammatory markers katulad ng nakikita sa mga nakakatanda. Tinawag itong “old-man blood” ng mga dalubhasa na bagama’t bata pa ang resulta ng mga diagnostic examinations ay maihahalintulad sa resulta na makikita sa mga indibidwal na matanda na.

Ayon naman sa mga sleep researchers ng University of Chicago sa bansang Amerika, ang mga study participants na natulog lamang ng 4.5 hours gabi-gabi sa loob ng 4 na araw ay tumaas ng kanilang insulin level at insulin resistance. Sa mga malalaking meta-analysis studies na isinagawa, nakita ang close relationship ng kakulangan ng tulog at mataas na risk sa type 2 diabetes. Tumaas din ang risk na magkaroon ng hypertension, mga sakit sa puso at obesity.

Maliwanag sa mga nabanggit na mga pag-aaral na hindi lamang athletic at cognitive performance ang naapektuhan ng kakulangan ng pagtulog. Pati ang ating kalusugan ay apektado rin. Mas malapit din tayo sa pagkakasakit ng diabetes, obesity at sakit sa puso.

Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa'y ipagpatuloy ninyo ang pag aalaga sa inyong kalusugan.

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Olive oil para sa fatty liver

BULGAR
Nov 18

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | November 18, 2025

Photo File

Dear Doc Erwin,

Ako ay isang dating elementary school teacher at ngayon ay manggagawa sa isang government agency na tumutulong sa mahihirap. Kamakailan ay nalaman ko na ako ay may fatty liver. Walang inireseta sa ‘kin na gamot ang doktor ngunit pinayuhan ako na kumain ng balanced diet. Bagama’t bihira naman akong uminom ng alak, pinayuhan ako na iwasan ang pag-inom ng alak. Tinawag ng doktor na non-alcoholic fatty liver ang aking kalagayan.

Mataas daw ng kaunti ang aking blood sugar level at ang aking timbang ay nasa kategorya ng obese kaya’t pinayuhan din akong magbawas ng timbang at pinapaiwas din ako sa pagkain ng matatamis na pagkain.

May nagpayo sa ‘kin na isang kamanggagawa na ang olive oil ay makakatulong sa aking fatty liver. Ayon sa kanya, ito ang ipinayo sa kanya ng kanyang doktor na dalubhasa sa alternative medicine bukod sa pagkain ng tama at katamtaman lamang.

Nais ko sanang malaman kung makakatulong ang olive oil sa aking fatty liver, at kung may mga pag-aaral na rito. May specific na uri ba ng olive oil na mabisa at maaari kong gamitin? Sana ay masagot ninyo ang aking mga katanungan.

Masugid akong tagasubaybay ng BULGAR at ng Sabi ni Doc column. -- Maria Fe

Maraming salamat Maria Fe sa iyong pagsulat at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper.

Ang fatty liver ay nangyayari dahil sa naiipon na taba (fat) sa ating atay (liver). Kung umabot na sa 5 porsyento at pataas ng timbang ng ating liver ang naipon na taba, matatawag na itong “fatty liver”. Maaaring lumala ang fatty liver at mapunta ito sa liver metabolic dysfunction, inflammation, fibrosis at cirrhosis ng liver.

Ayon kay Leoni et al (2018), dahil walang lisensyadong gamot para sa paggamot ng fatty liver, ang mga maysakit ay pinapayuhan na kumain ng healthy diet, mag-exercise at magbawas ng timbang.

Sa mga pag-aaral sa non-alcoholic fatty liver ay madalas itong nakikita sa mga taong obese at may diabetes. Dahil dito, maaaring ang iyong obesity at pagtaas ng iyong blood sugar ang dahilan ng iyong fatty liver.

Sa pag-aaral ni Chalasani at kanyang mga kasamang dalubhasa noong 2018 at mga scientist sa pangunguna ni Romero-Gomez noong 2017 ang pagkain ng healthy diet ay makakatulong laban sa fatty liver.

Nabanggit sa itaas na kinakailangang kumain ng healthy diet ang indibidwal na may fatty liver. Ayon kina Berna at Romero-Gomez (2020), ang pagkain ng Mediterranean diet ang pinaka-effective na dietary option sa mga may fatty liver. Isa sa mga main component ng Mediterranean diet ay ang olive oil. Sinasabi ng mga dalubhasa na ang dietary fatty acid composition ng olive oil pati na ang mga bioactive compounds na sangkap nito katulad ng hytroxytyrosol na may anti-oxidant at anti-inflammatory effects ang dahilan kung bakit ito epektibo laban sa fatty liver disease.

Ayon sa pag-aaral nina Nigam et al noong 2014 at ng mga dalubhasa sa pangunguna ni Rezai noong 2019, nag-improve ang fatty liver ng mga indibidwal na kasama ang olive oil sa kanilang diet.

Sa systematic review na isinagawa ng mga siyentipiko mula sa Wilmar Biotechnology Research and Development Center sa Shanghai, China, ang olive oil ay makakatulong laban sa fatty liver at nakakababa rin ng liver enzymes. Iminumungkahi nila ang paggamit ng extra-virgin olive oil dahil sa mataas ito sa monounsaturated fatty acids (MUFA) at mga bioactive polyphenols. Isinapubliko ang resulta ng pag-aaral na ito noong October 2023 sa Journal of Functional Foods.

Sumangguni sa iyong doktor kung paano maisasama sa iyong diet ang olive oil upang makatulong ito sa iyong sakit na fatty liver disease.

Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y ipagpatuloy ninyo ang pag-aalaga sa inyong kalusugan.

Benefits ng Nattokinase sa kalusugan

BULGAR
Nov 3

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | October 3, 2025

Photo File

Dear Doc Erwin,

Ako ay isang empleyado ng gobyerno, mahigit na 50 years old at may pamilya. Isa akong masugid na tagasubaybay ng Sabi ni Doc column at ng BULGAR newspaper.

Sa aking edad na ito ay may mga kaibigan ako at kakilala na nagkaroon na ng atake sa puso at na-stroke. Dahil dito ay nababahala ako sa aking kalusugan. Bagama’t maingat ako sa aking katawan at regular na nag-e-exercise, nais ko sanang makaiwas o kahit papaano ay mabawasan ang aking risk na magkaroon ng atake sa puso o ma-stroke.

Sa isang TV show ay napanood ko na maaaring makatulong ang Nattokinase bilang supplement upang makaiwas sa atake sa puso at stroke. May katotohanan ba ito? May mga pag-aaral ba na nagpakita ng bisa ng Nattokinase upang makaiwas sa atake sa puso o stroke?

Sana ay matugunan ninyo ang aking mga katanungan. -- Anastacio

Maraming salamat Anastacio sa iyong pagsulat at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper.

Ang Nattokinase ay isang uri ng protein enzyme na makikita sa pagkaing Natto sa bansang Japan. Ayon sa mga naunang pag-aaral ang Nattokinase ay may antihypertensive, lipid lowering, anti-platelet at neuroprotective effect. Bukod dito ayon sa isang scientific article na na-publish noong 2018 sa journal na Biomark Insights, ang Nattokinase ay may anti-atherosclerotic effect at isang promising alternative sa prevention at treatment ng mga iba’t ibang uri ng sakit sa puso. Naniniwala ang mga scientists na ang pagkain ng Natto ay may significant na contribution sa mahabang buhay ng mga Hapon at dahilan kung bakit mababa ang cardiovascular mortality sa Japanese population.

Ayon sa tatlong published na mga scientific studies may iba’t ibang mekanismo ang Nattokinase kung paano ito nakakatulong sa ating kalusugan sa pamamagitan ng pagbawas ng paglala ng atherosclerosis o pagbabara ng ugat. Sa isang randomized controlled trial na pag-aaral sa bansang Taiwan na nailathala sa Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition noong 2009, ang Nattokinase ay epektibo sa dose na 6,000 to 7,000 FU sa pagpapababa ng level ng cholesterol at pagliit ng bara sa ugat.

Sa isang pananaliksik na na-publish noong August 2022 sa journal ng Frontiers in Cardiovascular Medicine ay pinag-aralan ng mga dalubhasa kung epektibo ang Nattokinase laban sa pagbabara ng ugat (atherosclerosis) at pagpapababa ng lipids sa 1,062 study participants.

Ayon sa pag-aaral na nabanggit naging epektibo ang Nattokinase laban sa progression ng atherosclerosis at nagpababa ito ng lipid profile kasama ang cholesterol at triglycerides ng mga study participants. Nakatulong din ang pag-inom ng Vitamin K2 at aspirin dahil sa naobserbahang synergistic effect nito kasama ng Nattokinase.

Kung ninanais na uminom ng Nattokinase supplement ay makakabuti na kumonsulta sa inyong doktor kung paano ito maisasama sa inyong health regimen.

Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y ipagpatuloy ninyo ang pag-aalaga sa inyong kalusugan.

. .

Epekto ng pagpupuyat sa mga atleta at kalusugan

Olive oil para sa fatty liver

Benefits ng Nattokinase sa kalusugan

RECOMMENDED