Kailan masasabing may high blood pressure o hypertension ang isang tao?

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 6, 2020

Dear Doc. Shane,

Kapag ba sumasakit ang batok at nahihilo, ibig sabihin ay mataas ang presyon? Huling kuha ng presyon ko ay bago pa mag-lockdown at medyo mataas ito. Wala akong maintenance na iniinom dahil nawala ang aking reseta at hindi pa ako nakabalik sa health center. Ako ay edad 54 na bagama’t naninigarilyo ay minsan lang naman ito. – Elmer

Sagot

Ang high blood pressure o kilala rin sa tawag na hypertension. Ang saklaw ng normal na presyon ng dugo ay 120/80 pababa. Kapag ang presyon ay nasa pagitan ng 121/81 at 139/89, ito ay maituturing na high normal o mataas, ngunit hindi pa rin kaaba-abala.

Subalit, kapag ang presyon ay umabot ng 140/90 pataas, ito ay maituturing ng alta-presyon o high blood pressure.

Tinaguriang “silent killer” ang pagkakaroon nito sapagkat hindi lahat ay nakararanas ng mga sintomas. Ngunit kadalasan, kapag naapektuhan ng kondisyong ito, ang pasyente ay maaaring makaramdam ng pananakit ng batok, pagkahilo, pagbigat ng ulo at marami pang iba.

Wala rin itong pinipiling edad—kahit ang mga 18-anyos lamang ay maaaring magkaroon nito. Kadalasan, nagkakaroon ng mataas na presyon ng dugo kapag hindi malusog ang paraan ng pamumuhay ng tao. Ilan sa maaaring magdulot ng kondisyong ito ay ang labis na pag-inom ng alak, paninigarilyo, hindi pag-eehersisyo at labis na pagkain ng maaalat at matataba, pagiging overweight o labis ang timbang, katandaan at iba pang karamdaman. Bukod pa sa mga ito, ang posibilidad na magkaroon ng alta-presyon ay mamana mula sa mga magulang.

Karaniwang sintomas ng altapresyon o high blood pressure ang mga sumusunod:

• Pananakit ng batok

• Pagkahilo

• Pagbigat o pananakit ng ulo

• Panlalabo ng paningin

• Paninikip ng dibdib

• Hirap sa paghinga

• Iregular na pagtibok ng puso

• Pag-ihi na may kasamang dugo

• Parang may pumipintig sa dibdib, leeg o mga tainga

Pag-iwas:

• Mag-ehersisyo araw-araw upang mapanatili ang tamang timbang.

• Iwasan ang pagkain ng maaalat at matatabang pagkain.

• Kumain ng pagkain na mayaman sa potassium tulad ng saging upang mabawasan ang sobrang asin sa katawan.

• Bawasan ang pag-inom ng alak at itigil ang paninigarilyo.

• Iwasan ang mga bagay na makapagdudulot ng stress.

• Ugaliing magpahinga at matulog ng walo hanggang 10-oras.

Kapag ang altapresyon ay ipinagsawalang-bahala, maaaring magkaroon ng iba’t ibang sakit tulad ng atake sa puso, stroke at sakit sa bato. Upang hindi na humantong pa sa ganitong kalagayan, magpasuri agad sa doktor upang mabigyan ng karampatang lunas.

Iba’t ibang dahilan kung bakit kinakabag ang tao

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 5, 2020

Dear Doc. Shane,

May kaugnayan ba sa uri ng pagkain kaya kinakabag ang tao, o isa itong sintomas ng mas malalang sakit? – Alita

Sagot

Sa kondisyon na kabag, na kilala rin bilang gas pain, ang tiyan ay napupuno ng hangin. Kaya, nakapagdudulot ito ng pananakit sa bahaging ito ng katawan. Dagdag pa rito, karaniwan ding nairereklamo ng mga pasyente na tila palagi silang busog o wala nang lugar pa upang malamnan ng bagong pagkain ang kanilang tiyan.

Kadalasang naituturo ang mga sumusunod bilang mga sanhi ng pagkakaroon ng kondisyong ito:

• Pagkaing mayaman sa carbohydrate. May ilang pagkain na mayaman sa carbohydrate na hindi madaling matunaw sa tiyan na tulad ng fermentable oligo-di-monosaccharides and polyols o FODMAPs. Halimbawa: artichoke, pea, asparagus, koliplor, kabute, bawang, sibuyas, barley, rye at wheat.

• Pagkaing mayaman sa fiber, tulad ng cereal, bawang, sibuyas, wheat, saging at iba pa.

• Matatamis na pagkain at inumin. Halimbawa nito ay ang corn syrup, mansanas, mangga, pakwan, cherry, peras, softdrink at iba pa.

• Dairy product tulad ng gatas ng baka, yogurt, keso, krema, sorbetes, butter, custard at pudding.

• Bean o legume tulad ng sitaw, bataw at patani.

• Mamantikang pagkain. Isa sa mga sanhi ng kabag ay ang mga pagkaing mamantika, tulad ng pritong manok, hamburger, French fries at anumang pagkain na ipiniprito o ginagamitan ng mantika.

• Maaalat na pagkain sapagkat ito ay sanhi ng pagkaipon ng tubig sa ilang mga bahagi ng katawan, kasama na ang tiyan. Ang kondisyong ito ay tinatawag na fluid retention. Dahil dito, ang tiyan ay maaaring lumobo o lumaki sapagkat hindi nailalabas ang sobrang tubig sa katawan.

• Labis na pag-inom ng alak. Ito ay nagdudulot ng pangangasim sa sikmura. Dahil dito, ang mga lining ng bituka ng tiyan ay maaaring mapinsala at makaranas ng pamamaga. At ang pamamaga ng mga bituka ay maaaring pamahayan ng bakterya, magdulot ng impeksiyon sa tiyan at magresulta sa kabag.

• Paninigarilyo. Ang paghithit ng sigarilyo ay nagiging sanhi upang makahigop ng labis na hangin sa tiyan.

• Ibang karamdaman. May ilang mga karamdaman sa gastrointestinal tract, na maaari ring magdulot ng kabag. Halimbawa nito ay ang pagkakaroon ng impeksyon sa tiyan, irritable bowel syndrome (IBS), inflammatory bowel disease, Celiac disease, gastroparesis, kanser sa tiyan, at iba pa.

Upang malunasan ang kondisyong ito, maaaring gamutin lamang ito sa bahay sa pamamagitan ng pag-inom ng mga gamot, paglalagay ng heat pad sa tiyan, pag-inom ng tubig at pag-iwas sa mga pagkaing nakapagpapalaki ng tiyan. Subalit kung ang kabag ay dulot ng ibang karamdaman, iminumungkahi na magpakonsulta sa doktor upang malapatan ito ng tamang lunas.

Sanhi at lunas sa kulugo sa ari o genital wart

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 4, 2020

Dear Doc. Shane,

Mayroon akong nakakapang maliit na butlig sa pisngi ng aking ari. Makati ito at sa katagal ay tila mas dumarami na mukhang cauliflower. May nabasa ako dati sa inyong column na ito ay sintomas ng genital wart. Ano ba ang dapat kong gawin o ipahid upang hindi ito lumala o tuluyan nang mawala? – Marie

Sagot

Ang pagkakaroon ng mga kulugo sa ari (genital wart) ay isang uri ng sakit na nakukuha sa pakikipagtalik. Lumilitaw ang mga ito sa ari at maging sa puwit ng taong nahawahan, anim hanggang 12 buwan pagkalipas na mahawa.

Ito ay dulot ng impeksiyon mula sa condylomata acuminate o human papilloma virus (HPV).

Kabilang sa mga sintomas ng sakit na ito ang pangangati ng mga kulugong natatagpuan sa loob at labas ng ari ng lalaki at babae. Nagsisimula lamang ang mga kulugo bilang maliliit na butlig na lumalaking tila “cauliflower” sa katagalan.

Naililipat sa ibang tao ang mga kulugo sa ari sa pamamagitan ng pakikipagtalik, partikular kung mayroon nang kulugo ang taong kasiping.

Paano ito ginagamot?

Sa ganitong uri ng sakit, binibigyang lunas lamang ang kulugo. Hindi nagagamot ang virus sapagkat kahit ipagamot ito ay nagpapatuloy pa rin ang pagiging nakakahawa nito.

Nangyayari ang pagkahawa at pagsalin kahit walang napapansing mga palatandaan.

Samantala, isinasagawa ang pagsusuring Papanicolau (pap smear o pap test) para sa kababaihan.

Mainam na magpakonsulta sa OB- Gyne para makita ang kulugo sa ari at kung sakaling gamutin ‘yan kailangan din magamot ang iyong partner.