Alamin: Kaalaman tungkol sa pagpapatanggal ng obaryo

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | May 17, 2021

Dear Doc. Shane,

May ovarian cyst ang ate ko at pinayuhan siya ng kanyang doktor na ipaopera ito dahil nagdudulot ng kirot. Maaari ba ninyong talakayin ang tungkol sa ovarian cyst? Ano ang dahilan nito at magiging cancer ba ito kapag hindi naalis? – Eloisa

Sagot

Ang eksaktong sanhi ng ovarian cyst ay hindi tiyak dahil may ovarian cyst na kaugnay lamang ng mga pagbabagong nangyayari sa obaryo sa sandali ng menstrual cycle at puwede silang mabuo mula sa nabubuong ovum (graafian follicle) o sa isang lumang ovum (corpus luteum), na nawawala rin sa bawat cycle ng babae. Mayroon ding cyst na bunga ng developmental abnormalities sa mismong obaryo, halimbawa ay polycystic ovary at dermoid cyst.

Ang ovarian cyst ay naglalaman ng fluid at common ito sa kababaihang edad 30 hanggang 60. Ang cyst ay puwedeng lumabas sa isa o sa dalawang obaryo at puwedeng nag-iisa lang o maraming cyst. Karamihan sa kaso nitong ovarian cyst ay benign o nakaka-canser at tinatayang 15 % lamang ang malignant o cancerous.

Ang cyst ay puwedeng mauwi sa pagdurugo o pagsabog, kung ang cyst naman ay may tangkay, posible rin itong mapilipit at kung minsan ay napagkakamalan pang acute appendicitis o iba pang abdominal emergencies. May posibilidad din na maimpeksiyon ito at magdulot ng lagnat at kirot. May posibilidad din na lumaki ang cyst nang sobra at magdulot ng paglaki ng tiyan o puwede nitong mabarahan ang venous drainage at magdulot ng pamamanas ng hita.

Ang ovarian cyst ay inaalis sa pamamagitan ng operasyon at ito ay depende sa kaso, puwedeng alisin lang ang cyst sa obaryo o alisin ang buong obaryo. Kapag inalis ang parehong obaryo, ito ay mauuwi sa pagkabaog ng babae at pagme-menopause. Inaalis lamang ang buong obaryo kapag ito ay ovarian cancer o sa babaeng nagme-menopause na. Ikonsulta ito sa gynecologist para malaman kung ito ay kailangang operahan.

Kaalaman tungkol sa pharyngeal cancer

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | May 15, 2021

Dear Doc. Shane,

Nagkaroon ng cancer sa lalamunan ang tatay ko, naninigarilyo siya dati ngunit, itinigil na niya ito 2 yrs ago pa. Bukod sa paninigarilyo ano pa ang posibleng sanhi nito? Ano ba ang pharyngeal cancer? – Niña

Sagot

Ang pharynx ay isang kalamnang hugis tubo na nagsisilbing lagusan papunta sa oral at nasal cavities na nasa ulo papunta sa esophagus at larynx. Ito ay halos limang pulgada ang haba at malimit na tinatawag na lalamunan. Nagsisimula ito sa likuran ng ilong at ang kabilang dulo ay nasa trachea o windpipe.

Ang bawat bahagi ng pharynx ay may kani-kanyang gawain sa pagtunaw ng pagkain at sa paghinga. Dahil dito, ito ay nahahati sa tatlong pangkat:

Nasopharynx

Ang nasopharynx ay ang nasa likod ng nasal cavity sa likod ng ilong at ito ang itaas na bahagi ng lalamunan. Ito ay nakikipag-usap sa oropharynx sa pamamagitan ng pharyngeal isthmus na nakatabi sa soft palate, palatopharyngeal arches at likod ng pharynx. Ang isthmus ay naisasara kapag lumulunok. Sa lateral wall ng nasopharynx matatagpuan ang mga puwang papunta sa bukana ng auditory tube. At dahil dito, maaaring kumalat ang anumang impeksiyon sa nasopharynx sa tainga.

Oropharynx

Ang oropharynx ay nagmumula sa loob ng soft palate hanggang sa ibabaw ng epiglottis. Ito ay nasa kalagitnaan ng lalamunan. Konektado ito sa oral cavity sa pamamagitan ng isthmus, palatoglossal arches at ng dila. Ang tonsil ay bahagi rin nito.

Laryngopharynx

Ang laryngopharynx ay umaabot sa ibabaw ng epiglottis hanggang cricoid cartilage at dumudugtong sa esophagus. Mayroon itong tinatawag na piriform recess kung saan puwedeng maipit ang mga kinakain na nagiging sanhi ng pagkabulon.

Mga sakit ng lalamunan o pharynx:

• Kanser sa lalamunan o pharyngeal cancer. Ito ang pagkakakumpul-kumpol ng mga tumor na lumalaki at tumutubo sa mismong lalamunan, sa larynx o tonsil. Ang kanser sa lalamunan ay nakaaapekto rin sa epiglottis. Madalas itong magdulot ng mga sintomas na tulad ng ubo, pag-iiba ng boses o pamamalat, kahirapan sa paglunok, sakit sa tainga, bukol na hindi gumagaling, pamamamaga at pagbawas ng timbang.

• Namamagang lalamunan o sore throat (pharyngitis). Ang sore throat ay nakaiirita at masakit. Ito ay maaaring hatid ng mga sakit mula sa virus na tulad ng sipon, impeksiyon sa larynx, mononucleosis, mumps o trangkaso. Maaari rin itong manggaling sa bacteria mula sa streptococcus o pamamaga ng tonsil o adenoid, epiglottis o uvula. Puwede rin itong manggaling sa STD tulad ng gonorrhea o chlamydia o aksidente sa lalamunan.

Malimit na ang dahilan ng sakit sa lalamunan ay dahil sa paninigarilyo at pagkairita nito dahil sa mga environmental factors; labis na pagsigaw. Ito ay gumagaling kahit walang medikasyon. Ang gamot sa pamamaga ng lalamunan ay nakadepende sa pinagmulan nito.

Babala sa madalas ma-ihi!

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | April 28, 2021

Dear Doc. Shane,

Maaari ba ninyong talakayin ang tungkol sa cystitis at sintomas nito? Ako ay limang buwang buntis ngayon at sabi ng doktor ay hindi raw ito UTI, kundi cystitis. Kailangan ko raw uminom ng maraming tubig at antibiotic dahil dito. – Menggay

Sagot

Ang cystitis o bladder infection ay sanhi ng bakterya. Pinaka-common na sintomas nito ay ang madalas na pag-ihi, nakararanas ng sakit o mainit na pakiramdam tuwing iihi.

Mas common ang cystitis sa kababaihan lalo na sa panahon na sila ay buntis. Mas prone ang babae sa cystitis dahil sa mga sumusunod:

• Malapit ang urethra patungong vagina sa anus

• Maaaring pagmulan nito ang sexual intercourse

• Ang pregnancy mismo ay nakai-interfere sa pag-e-empty ng bladder

• Ang pagkaunti ng estrogen sa menopausal period ay nakapagpapanipis ng vaginal at vulvar tissues sa paligid ng urethra (atrophic vaginitis and atrophic urethritis) na maaaring mag-expose sa babae sa paulit-ulit na cystitis

Narito ang ilang sintomas ng cystitis:

• Pakiramdam na palaging naiihi. Ang madalas na pag-ihi ay posibleng maging sanhi ng hindi makontrol na pag-ihi (uncontrollable loss of urine) lalo na sa matatanda

• Lagnat

• Nakararamdam ng sakit sa itaas na bahagi ng pubic bone at minsan ay masakit din sa lower back

• Madalas na pag-ihi sa gabi (nocturia)

• Cloudy ang ihi at maaaring mayroong dugo

Maaaring mawala ang cystitis kahit walang treatment. Minsan, ang cystitis ay walang sintomas, partikular na sa matatanda at nakikita lamang sa urinalysis o pagsusuri sa ihi.

Ang cystitis ay karaniwang nagagamot sa pamamagitan ng antibiotics subalit, mahalagang magpasuri muna bago uminom ng gamot. Kung may sumasakit na parte ng urinary tract, binibigyan din ng pain reliever ang pasyente. Ang pag-inom ng tubig ay nakatutulong ding ma-prevent ang cystitis. Sa pamamagitan nito, ang urine ay nakahuhugas sa bakterya palabas ng bladder.