top of page
Search

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | July 14, 2025



Photo: FP


Dear Doc Erwin, 


Ako ay isang ama ng tahanan, 45 years old, at may tatlong anak. Sa nakaraang dalawang taon ay regular akong nagpapa-check ng aking blood sugar, at ayon sa doktor ito ay unti-unting tumataas. Pinayuhan ako ng doktor na mag-exercise, iwasan o bawasan ang mga pagkain at inumin na mataas ang sugar content katulad ng softdrinks, at matatamis na pagkain. 


Kumonsulta rin ako sa isang eksperto sa alternative medicine tungkol sa pagtaas ng aking blood sugar. Dahil ako ay palaging puyat, pinayuhan ako ng doktor na gawing regular ang pagtulog ng maaga. Ayon sa kanya, nakakataas ng blood sugar ang pagpupuyat. Iminungkahi rin niya na ako ay regular na uminom ng Berberine supplement. Makakatulong daw ito upang bumaba ang aking blood sugar.


Nais ko sanang malaman kung ano ang Berberine at kung ito ba ay makakatulong na pababain ang aking blood sugar? May mga research studies na ba na nagpapakita ng bisa ng Berberine laban sa mataas na blood sugar o diabetes? May iba pa bang health benefits ang Berberine? 


Sa aking pagbabasa ng regular ng BULGAR newspaper at ng inyong column na Sabi ni Doc ay natutunan ko ang mga bagong kaalaman tungkol sa mga natural remedies at ang pag-iwas sa sakit. Sana ay matugunan n’yo ang aking mga katanungan. — Napoleon



Maraming salamat Napoleon sa iyong pagsulat at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 


Malaki ang maitutulong ng mga payo ng inyong doktor upang bumaba ang inyong blood sugar. Ang pag-e-exercise at pagkain ng tama, katulad ng pag-iwas sa mga pagkain at inumin na mataas ang sugar content ay magpapababa ng inyong blood sugar.


Makakababa rin ng blood sugar ang pagtulog ng maaga at sapat na oras ng pagtulog. Ayon sa isang research article sa Journal of Applied Physiology na nailathala noong November 2005, ang kakulangan ng pagtulog o pagpupuyat ay risk factor sa pagtaas ng insulin resistance at Type 2 diabetes. Konektado rin ito sa pag-develop ng obesity, ayon sa study na ito na pinangunahan ni Dr. Karine Spiegel mula sa Université Libre de Bruxelles sa bansang Belgium.


Sa isang review article sa scientific journal Biomedicine & Pharmacotherapy na nailathala noong January 2021, kinilala ang Berberine bilang isang uri ng natural chemical compound na makikita sa ilang mga medicinal plants katulad ng Coptis chinensis, Berberis vulgaris at Berberis aristata. Sa loob ng nakaraang 3,000 taon ginagamit bilang gamot ang Berberine ng Ayurvedic medicine ng India at ng traditional Chinese medicine. Ginagamit itong gamot sa impeksyon ng tenga, mata at bibig, sa iba’t ibang uri ng sugat, hemorrhoids, indigestion, dysentery, at mga intestinal parasites. Ngunit sa mga bagong research studies, ang Berberine ay nakitaan na epektibo bilang nagpapababa ng blood sugar, panlaban sa obesity, proteksyon sa atay (liver) at may anti-inflammatory activities din ito.


Sa review article na nabanggit ay idinetalye nito ang epekto ng Berberine laban sa blood sugar. Sa iba’t ibang mga research studies, napag-alaman na ang Berberine ay nagpapalakas ng secretion ng insulin at pinapababa nito ang insulin resistance. Ang dalawang epekto na nabanggit ay parehong nakakababa ng blood sugar.


May iba pang mekanismo ang Berberine upang pababain ang blood sugar. Pinapababa rin ng Berberine ang kapasidad ng ating katawan na bumuo ng glucose (gluconeogenesis) at pinapalakas ang kakayanan ng ating katawan na gamitin ang blood sugar (glucose uptake).  


Bukod sa mga epekto ng Berberine na nabanggit, may iba pang health benefits ito. Inilahad din ng nabanggit na review article kung paano nilalabanan ng Berberine ang obesity, gout, fatty liver at hyperlipidemia. 


Sa mga susunod na artikulo ng Sabi ni Doc ay ibabahagi natin kung paano pa makakatulong ang Berberine laban sa ibang mga sakit.


Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y patuloy na bumuti ang iyong kalusugan.



Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | July 7, 2025



Photo: FP


Dear Doc Erwin, 


Regular akong nagbabasa BULGAR newspaper at ng inyong column na Sabi ni Doc. Bukod na ito’y nakakatulong sa aking kalusugan ay ibinabahagi ninyo ang mga bagong kaalaman tungkol sa mga mga natural na pagkain at kung paano ito nakakagaling o paano ito ginagamit para makaiwas sa sakit.


Ako ay isang maybahay at mahigit 35 ang edad. Madalas akong may urinary tract infection (UTI). Dahil dito ay madalas akong nagkokonsulta sa aking doktor at uminom ng antibiotic upang malunasan ang aking infection. 


Nabasa ko sa isang magazine na maaaring makatulong ang cranberry juice upang makaiwas sa UTI. May mga scientific research na ba tungkol sa cranberry juice at epekto nito sa UTI? Epektibo kaya ang cranberry juice upang makaiwas sa UTI? Nawa’y mabigyan niyo ng pansin ang aking mga katanungan. Maraming salamat po. — Josephine



Maraming salamat Josephine sa iyong pagsulat at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 


May mga health benefits ang regular na pag-inom ng cranberry juice ayon sa mga pag-aaral. Isa na rito ang significant na pagbaba ng diastolic blood pressure. Ito ang resulta ng pag-aaral na inilathala sa journal na Nutrients noong July 29, 2021. Pinangunahan ni Dr. Chesney Richter ng Department of Nutritional Sciences ng University of Arizona ang pag-aaral na ito.


Bukod sa epekto ng cranberry juice sa pagbaba ng blood pressure ay nakakatulong din ito sa ating digestive health sa pamamagitan ng pag-inhibit ng pagdami H. pylori bacteria sa ating sikmura. Ang H. pylori bacteria ay maaaring maging sanhi ng pagsakit ng tiyan, bloating, at ulcer.


Nakakatulong din ang cranberry juice upang maiwasan ang pagkasira ng ngipin (tooth decay), gum disease at oral cancer. Naniniwala ang mga dalubhasa na ito ay dahil sa a-type proanthocyanidins na isa sa mga sangkap ng cranberry juice. 


Ang a-type proanthocyanidins din ang pinaniniwalaan ng mga health experts na makakatulong upang makaiwas sa UTI. Dahil ito sa kakayanan ng a-type proanthocyanidins na pigilan ang pagkapit ng E. coli bacteria sa urinary bladder.


Ang E. coli bacteria ang pangunahing dahilan ng pagkakaroon ng UTI. Pinatunayan ito sa research study ng mga scientists mula sa State University of New Jersey Marucci Center for Blueberry and Cranberry Research and Extension. Maaaring basahin ang kabuuan ng research na ito sa journal na British Medical Journal Infectious Diseases na na-publish noong April 14, 2010.


Ang nabanggit na study ay isa lamang sa mga pag-aaral na nagpapatunay na tumutulong ang cranberry juice at sangkap nito na a-type proanthocyanidins upang maiwasan ang pagkakaroon ng UTI. Tandaan lamang na hindi epektibo ang cranberry juice kung mayroon ng sakit na UTI. Makakatulong lamang ito sa pag-iwas sa sakit na UTI.

 

Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y patuloy na makaiwas kayo sa anumang sakit at mas bumuti ang inyong kalusugan.


Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | June 30, 2025



Photo BG: FP


Dear Doc Erwin, 


Ako ay isang manager sa isang pribadong company sa Quezon City. Dahil sa maraming face-to-face meetings sa aming opisina at mga zoom meetings ay madalas akong nakaupo sa maghapon. Ayon sa isang kaibigan ay maaaring makasama ang madalas at palagiang pag-upo sa aking kalusugan.


Nais ko sanang isangguni sa inyo ang payo na ito ng aking kaibigan. Makakasama ba ang palagiang pag-upo sa maghapon? Regular akong nag-e-exercise. Maraming salamat at nawa’y mabigyan n‘yo ng pansin ang aking liham at mga katanungan.  — Maria Imelda



Maraming salamat Maria Imelda sa iyong pagliham at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 


Ayon sa research article na isinulat nina Eric Shiroma at I-Min Lee, mga epidemiologists mula sa Harvard School of Public Health sa medical journal na Circulation noong August 17, 2010, ang physical activity ay nakakababa ng risk ng all-cause mortality, sakit sa puso, diabetes, stroke at ilang uri ng cancer. Ayon sa kanila ang mga physically active na indibidwal ay may 30% to 40% na risk reduction kung ikukumpara sa mga hindi physically active.


Inirerekomenda sa 2008 Physical Activity Guidelines for Americans ng federal government ng Amerika na magkaroon ng minimum na 150 minutes kada linggo na moderate intensity na aerobic physical activity o kaya ay 75 minutes na vigorous intensity aerobic physical activity. Ayon sa guidelines na nabanggit, may mga additional health benefits hanggang 300 minutes ng moderate intensity physical activity o kaya ay 150 minutes of vigorous intensity na physical activity. 


Ano kaya ang maaaring epekto sa ating kalusugan kung hindi natin maabot ang minimum na physical activity na kinakailangan? Ayon sa dalawang scientific articles na na-publish sa tanyag na medical journal na Lancet noong taong 2012, ang physical inactivity ay itinuturing na pang-apat na leading cause of death at estimated na 6 na porsyento ng sakit sa puso, 7 porsyento ng Type 2 diabetes, 10 porsyento ng breast cancer at colon cancer ay dahil sa physical inactivity.


Kung kayo ay regular na nag-e-exercise at nasusunod ninyo ang rekomendasyon sa nabanggit na 2008 Physical Activity Guidelines ay mas mababa ang risk ninyo na magkaroon ng mga sakit na nabanggit. Mas mababa rin ang risk ninyo sa all-cause mortality.


Ang madalas na pag-upo na inyong nabanggit ay kabilang sa tinatawag na sedentary behavior. Ito ay kakaibang konsepto sa physical inactivity. Ayon sa artikulong Compendium of Physical Activities na nailathala noong 2011, kasama ng mga sedentary behavior, bukod sa pag-upo, pag-recline at paghiga, ang panonood ng TV, pakikinig sa musika, pagbabasa at pagsusulat, pananahi, paglalaro ng video at computer games at pagsakay sa kotse.


Ang pag-upo ng matagal at kakulangan ng physical activity ay may mga kaukulang independent physiological effects at biological consequences, ayon sa mga scientist sa pangunguna ni Dr. Marc Hamilton ng Dalton Cardiovascular Research Center ng University of Missouri-Columbia sa Ohio, USA. Lumalabas sa mga makabagong pag-aaral na ang sedentary behavior katulad ng madalas na pag-upo na iyong binanggit ay maaaring makataas ng total cholesterol, triglycerides, at blood sugar level. Nagiging dahilan din ito ng paglaki ng tiyan o waist circumference.


Sa isang pag-aaral na isinagawa ng mga scientist mula sa Indiana University School of Medicine, ang matagalang pag-upo ay nagreresulta sa pagtaas ng cardiovascular disease risk factors. Ayon sa kanila, ang matagal na pag-upo (tatlong oras at higit pa) ay nagiging dahilan ng endothelial dysfunction na maaaring magresulta sa iba’t ibang uri ng sakit sa puso (cardiovascular diseases). Mababasa ang pag-aaral na ito sa Medicine & Science in Sports and Exercise na nailathala noong April 2015.


Makikita natin sa mga binanggit na pag-aaral ang koneksyon ng matagal na pag-upo sa ating lipid profile, pagtaas ng blood sugar level at sa iba’t ibang uri ng sakit sa puso. Ayon kay Dr. Saurabh Thosar at iba pang dalubhasa mula sa Indiana University School of Public Health, maiiwasan ang mga masasamang epekto na ito ng matagalang pag-upo sa pamamagitan ng pagtayo at paglalakad, at iba pang light exercise kada isang oras. 


Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y patuloy na bumuti ang iyong kalusugan.



Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 
RECOMMENDED
bottom of page