Bakit kailangang ng Selenium sa katawan?

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | August 2, 2022

Dear Doc Erwin,

Ako ay dating overseas Filipino workers (OFW) sa Europe, kung saan nagtrabaho ako sa loob ng 20-taon. Sa lugar na aking tinitirhan ay pinapayuhan ang mga residente na uminom ng Selenium supplement. Dahil dito ay naging ugali ko na ang uminom nito araw-araw.

Sa pag-uwi ko sa Pilipinas, iniisip ko na itigil na ang pag-inom ng Selenium supplement.

Tama ba na itigil ko na ito? Ano ang epekto kung magkulang sa Selenium? - Josephine

Sagot

Maraming salamat Josephine sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc.

Ayon sa systematic review ng mga pag-aaral tungkol sa Selenium intake sa iba’t ibang bansa na nailathala sa scientific journal na Nutrients noong March 2015 ay may kakulangan sa Selenium ang diet ng mga populasyon sa Europe, United Kingdom o UK at sa Middle East.

Ang Selenium, ayon sa Harvard School of Public Health ay isang trace mineral na kinakailangan ng katawan upang makagawa ng mga enzymes at proteins na ginagamit nito upang makagawa ng genetic material (DNA) at maprotektahan ang ating katawan laban sa cell damage at infection.

Tumutulong din ang Selenium upang makagawa ang katawan ng thyroid hormone na gamit upang mapanatili ang tamang metabolism. Makikita ang mataas na concentration ng Selenium sa ating muscles at sa ating thyroid gland.

Kinakailangan natin ng 55 micrograms ng Selenium araw-araw. Mas mataas ng bahagya ang pangangailangan sa Selenium ng mga buntis at nagpapasuso ng bata, 60 hanggang 70 micrograms araw-araw. Makukuha ang Selenium mula sa pagkain, tulad ng isda, karneng baka, turkey at manok. Mayaman din sa Selenium ang Brazil nuts, beans at lentils. Kung ang ilan sa mga nabanggit ay kasama sa iyong kinakain sa araw-araw ay maaaring napupunan mo na ang Recommended Daily Allowance (RDA) na nabanggit natin at maaaring itigil ang iyong Selenium supplement.

Kung ikaw ay vegetarian o vegan at hindi nakakakain ng mga pagkain na mayaman sa Selenium ay maaaring ipagpatuloy ang pag-inom ng Selenium supplement. Tandaan, kailangan natin ang hindi bababa sa 55 micrograms sa araw-araw upang hindi magkaroon ng Selenium deficiency, kung saan maaaring magkasakit sa puso (cardiomyopathy) at magkaroon osteoarthritis. Ayon sa pag-aaral sa New Zealand noong 2014, maaaring din magkaroon ng depression kung kulang sa Selenium. Ang mga sintomas na nagkukulang ka sa Selenium ay ang pagsusuka, pagsakit ng ulo, panghihina, seizure at coma.

Makakasama rin ang sobrang Selenium. Ayon sa scientific article, hanggang 800 micrograms ng Selenium ang maaaring inumin araw-araw na hindi magkakaroon ng adverse effect. Kung sosobra ang iinumin na Selenium araw-araw ay maaaring makaranas ng side-effects sa katagalan, tulad ng pagkalagas ng buhok at unti-unting pagtanggal ng mga kuko sa kamay at paa.

Ang kondisyon kung saan nasa toxic level na ang Selenium ay tinatawag na “selenosis”, kung saan maaaring magkaroon ng atake sa puso, kidney failure at acute respiratory distress failure.

Magkakaiba ang resulta ng mga pag-aaral tungkol sa Selenium. Bagama’t ang iba ay nagpapakita ng pagbaba ng risk para sa cancer at pagkamatay dahil dito, ang iba namang pagaaral ay hindi nagpapakita ng ganitong epekto. Iba’t iba rin ang resulta ng mga pag-aaral tungkol sa Selenium supplementation at epekto nito sa sakit sa thyroid at sa puso.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Sintomas, sanhi at lunas sa migraine

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | July 28, 2022

Dear Doc Erwin,

Kamakailan ay na-diagnose ako ng aming company physician na ako ay may “migraine”. Nagreseta siya ng gamot at ito ay iniinom ko tuwing sasakit ang aking ulo. Ano ba ang migraine? Ano ang dapat kong gawin upang maiwasan ang atake nito? - Alma

Sagot

Maraming salamat Alma sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc.

Ang Migraine ay isang uri ng sakit na may iba’t ibang sintomas. Maaaring makaramdam kirot, pagkapagod, pagsuka, pamamanhid, pagiging irritable, pansamantalang pagkawala ng paningin at iba pa. Ang pangunahing sintomas nito ay matinding sakit ng ulo. Ang pagkilos, ilaw, tunog o anumang amoy ay maaaring makapag-trigger ng migraine. Maaaring tumagal ang migraine ng apat na oras hanggang ilang araw.

Ayon sa mga dalubhasa, may mahigit sa 150 uri ng sakit ng ulo at may iba’t iba uri rin ng migraine. Isang uri ng migraine ay may kasamang “aura”, kung saan maaaring makakita ng flashing lights o kaya’y blind spots bago sumakit ang ulo. Mayroon ding tinatawag na “common migraine”, kung saan sakit lamang ng ulo at walang aura na mararamdaman. Maaari rin magkaroon ng migraine na may aura ngunit hindi sumasakit ang ulo, ang tawag dito ay “silent migraine”. Isang matinding uri ng migraine ay ang tinatawag na “status migrainosus”, kung saan nakararanas ng matinding sakit ng ulo ng mahigit sa 72-oras.

Naniniwala ang mga scientists na ang kombinasyon ng genetic at environmental factors ang maaaring dahilan ng migraine. Sa scientific article na inilathala sa journal na Neuron noong May 2018, nadiskubre ng mga researchers na ang indibidwal na may migraine ay may mutations sa ilang genes.

Ayon sa mga pag-aaral, kung ang isa sa mga magulang mo ay may migraine, may 50% na probabilidad na ikaw ay magkaroon ng migraine. Kung ang iyong ama at ina ay parehong may migraine ay tataas sa 75% ang posibilidad na ikaw ay magkaroon ng migraine.

Mas madalas ang migraine sa kababaihan, lalo na sa edad ng 15 hanggang 55. Madalas din nagkakaroon ng migraine ang indibidwal na stressful ang trabaho at sa mga smokers.

Ayon sa mga neurologist na dalubhasa sa migraine, may mga dapat gawin upang makaiwas sa atake ng migraine. Ang emotional stress tulad ng anxiety, excitement at worry ay maaaring mag-trigger ng migraine attack, kaya’t pinapayuhang umiwas sa mga ito.

Umiwas din sa mga pagkain na cheese, chocolate, mga pagkain na may nitrates, tulad ng hotdog at luncheon meat, at mga fermented at pickled foods. Kailangang umiwas din sa sobrang exercise, kakulangan sa tulog at mag-ingat tuwing nagbabago ang panahon. Ang mga ito ay maaaring magdulot ng migraine.

Bagama’t ang coffee ay nakatutulong sa acute migraine attack, ang pag-inom ng maraming coffee o kaya ang biglang pagtigil ng pag-inom ng coffee ay maaaring mag-trigger ng migraine attack. Tandaan, ang madalas na pag-inom ng pain relievers, ang ilaw galing sa flashlight at computer ay maaaring mag-trigger ng atake ng migraine, ganun din sa panahon ng menstrual period.

May iba’t ibang uri ng gamot sa migraine, tulad ng sumatriptan, verapamil, atenolol, amitriptyline, valproic acid, steroids at phenothiazines. Makatutulong din ang pag-inom ng Vitamin B2, magnesium at Co-enzyme Q10.

Maaaring ilan dito ay inireseta ng inyong company physician at kasalukuyan mong iniinom. Makabubuti na sumangguni sa iyong doktor kung nais na uminom ng ilan sa mga nabanggit na gamot.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Epekto ng climate change sa kalusugan ng tao

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | July 26, 2022

Dear Doc Erwin,

Napanood ko sa news program ang balita tungkol sa climate change. Ayon sa eksperto na na-interview, may epekto ang climate change sa ating kalusugan.

Nag-alala ako sa balitang ito dahil may mga magulang ako na inaalagaan na nasa edad 70. Maysakit na hypertension at diabetes ang aking ama at dementia naman ang aking ina.

Ano ba ang climate change? Paano ito makaaapekto sa kalusugan ng aking mga magulang? Ano ang mga dapat gawin upang maiwas ko ang aking mga magulang sa epekto ng climate change? - Maria Ruby

Sagot

Maraming salamat Maria Ruby sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc.

Ang climate change ay ang pagtaas ng temperatura sa ating kapaligiran, kasama na ang mga extreme weather events, tulad ng bagyo at tagtuyot. Ayon sa mga scientists, ang ating mundo ay mas mainit ng 1.2 degrees Celsius noong 2021 kumpara noong 1900. Ito ay lalo pang tumaas sa 1.5 degrees Celsius ngayong 2022.

Sa pag-aaral ng National Aeronautics and Space Administration (NASA), naganap ang mabilis na pag-init ng mundo sa nakaraang 40-taon. Dahil ito sa pagtaas ng level ng mga greenhouse gases, tulad ng carbon dioxide at methane. Ang mga greenhouse gases ay nag-a-absorb ng init galing sa araw at pinipigilan nitong bumalik ang init sa kalawakan. Dahil dito ay nanatili ang init sa ibabaw ng ating mundo, na nagdudulot ng pagtaas ng temperatura.

Ang pagtaas ng temperatura ang dahilan ng maraming pagbabago sa ating klima. Umiinit ang mga ilog at dagat, dahilan kung bakit apektado ang pangingisda at kabuhayan ng mga mangingisda. Dahil sa pag-init ng panahon, apektado rin ang irigasyon ng pagsasaka at ang produksyon ng bigas. Lahat ito ay nagdudulot ng water at food insecurity.

Natutunaw din ang mga yelo sa north pole na nagiging dahilan ng pagtaas ng 21 percent ng sea level natin, na nagdadala ng pagbaha sa mga coastal towns at paglubog sa tubig ng ilang mga lugar.

Isa sa mga importanteng epekto ng climate change ay ang mga epekto nito sa ating kalusugan. Ang pag-init ng panahon ay nagdadala ng iba’t ibang health risks.

Ayon sa pag-aaral ng Karolinska Institute sa bansang Sweden, dumarami ang mga nagkakaroon ng ‘hyponatremia’ o ang pagbaba ng level ng sodium sa katawan. Dahil ito sa pag-init ng kapaligiran at pagpapawis. Madalas na apektado nito ang mga bata at matatanda.

May pag-aaral din na nagpapakita na dahil sa climate change maaaring humina ang ating immune system laban sa mga sakit, tulad ng trangkaso. Humihina rin ang mga panlaban natin sa infection mula sa ating digestive system. Mayroon din link ang kidney disease at exposure sa matinding init.

Ayon sa pag-aaral sa University of Copenhagen na inilathala sa scientific journal na PeerJ noong August 2021, dahil sa pag-init ng kapaligiran ay maaaring lumala ang sintomas ng mga indibidwal na may sakit na epilepsy, Alzheimer’s Disease, Parkinson’s Disease at migraine. Nagkakaroon ng irritability, anxiety, depression at agitation ang mga indibidwal na may Alzheimer’s Disease at iba pang uri ng dementia. Maging alerto sa mga nasabing sintomas na maaaring maranasan ng iyong ina na may dementia.

Ayon sa Center for Disease Control (CDC) ng Amerika, nakakaapekto ang mainit na panahon sa mga indibidwal na may mental illness at depression. Tumataas ang suicide rates tuwing mainit ang panahon at maaari ring magkasakit ng hyperthermia ang mga may schizophrenia dahil sa pag-inom nila ng gamot na nakakaapekto sa thermal regulation ng kanilang katawan.

Dahil sa mga health risks ng climate change na ating nabanggit, makabubuti sa iyong mga magulang ang mga sumusunod na pamamaraan upang labanan ang init sa kapaligiran: gumamit ng manipis at maluwag na damit upang mapanatili ang lamig ng katawan, umiwas lumabas kung mainit ang panahon at bawasan ang exercise kung mainit ang panahon. Panatilihin ang adequate ventilation ng kuwarto ng iyong mga magulang.

Importante rin ang madalas na pag-inom ng tubig. Maaaring uminom ng sports drink upang mapanatili ang electrolyte balance ng katawan. Dahil ang iyong ama ay may diabetes at hypertension, magpakonsulta sa doktor kung maaaring uminom ng sports drink at kung anong uri ng inumin ang nararapat.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com