top of page
Search

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | September 13, 2022



ree

Dear Doc Erwin,

Kamakailan ay dumating ang aking matalik na kaibigan mula sa Europe at nalaman ko sa kanya ang makabagong diet na makatutulong upang maiwasan ang maraming sakit, tulad ng sakit sa puso, diabetes at high blood pressure. Ayon sa kanya, maaari ring maiwasan ang cancer at depression sa pagkain ng tinatawag na “anti-inflammatory diet”.


Nais ko sanang malaman kung ano ang anti-inflammatory diet, kung ito ba ay makatutulong sa aking kalusugan at kung may mga pag aaral na tungkol dito. - Maria Josephine


Sagot


Maraming salamat Maria Josephine sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc.


Ang “inflammation” ay pamamaraan ng ating katawan upang malabanan ang mga bacteria, virus, toxins at infections. Ina-activate ng inflammation ang ating immune system upang ma-eliminate ang mga nabanggit at tinutulungan nito ang ating katawan na maghilom at gumaling mula sa sakit. Ang ganitong uri ng inflammation ay panandalian lamang hanggang sa maibalik ang ating katawan sa healthy state nito. Ngunit kung ang inflammation ay maging “chronic” o pang-matagalan, ito ay magiging dahilan ng maraming sakit, tulad ng diabetes, sakit sa puso, hypertension, cancer at Alzheimer’s disease. Ang tawag sa ganitong masamang uri ng inflammation ay Systemic Chronic Inflammation o SCI.


Sa pag-aaral na nailathala sa peer-reviewed journal na Nature Medicine noong December 2019, ang chronic inflammation o SCI ay unti-unti sumisira sa ating mga organs na dahilan ng maraming sakit, tulad ng diabetes, sakit sa puso, cancer at Alzheimer’s disease, depression at osteoporosis. Ayon pa rin sa pag-aaral na ito, habang tayo ay tumatanda ay tumataas ang levels ng mga inflammatory markers sa ating katawan, tulad ng cytokines, chemokines at acute phase proteins. Sa pag-aaral na inilathala sa scientific journal na Lancet noong 2010, ang mataas na level ng inflammatory marker na CRP sa ating katawan ay nangangahulugan ng pagtaas ng ating risk na magkaroon ng sakit sa puso at stroke.


Dahil sa mga nabanggit at mga pag-aaral tungkol sa anti-inflammatory effects ng mga antioxidants at polyphenols na makikita sa mga sari saring pagkain ay binuo ng mga eksperto ang “anti-inflammatory diet”. Ang diet na ito ay pagkain ng mga pagkain na mayaman sa antioxidants at polyphenols na nakatutulong sa ating kalusugan at lumalaban sa masamang uri ng inflammation sa ating katawan. Ang mga ito ay ang mga prutas na papaya, mangga pineapple at berries; mga gulay, tulad ng carrots, kalabasa at madahon na gulay; mga beans at lentils; isda na mayaman sa omega-3, tulad ng salmon, sardines at mackerel; yoghurt; at mga whole grains, tulad ng brown, red o black rice. Ang mga herbs at spices na turmeric, ginger, garlic, cinnamon at rosemary ay may anti-inflammatory properties din.


Kasama ng diet na ito ang pag-iwas sa mga pagkain na maaaring maging dahilan ng inflammation sa ating katawan, tulad ng asukal at mga refined carbohydrates, karne, pagkaing mayaman sa trans at saturated fats, at maalat na pagkain.


Bukod sa nabanggit na health benefits ng anti-inflammatory diet ay makatutulong ang diet sa mga indibidwal na may psoriasis, asthma at depression. Makababawas din ito ng pananakit ng katawan, pamamaga ng joints, pangangati at madaling pagkapagod.


Tandaan, ang kakulangan sa tulog at exercise at ang stress ay dahilan din ng chronic inflammation, kaya makabubuting matulog ng 8 hanggang 9 na oras sa gabi, mag-exercise ng 30 minuto limang beses isang linggo at umiwas sa stress. Lahat ng ito ay makatutulong sa pag-iwas sa sakit habang tayo ay tumatanda.

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | September 3, 2022



ree

Dear Doc Erwin,


Ako ay 26 years old, may asawa, ngunit walang anak. Ipinayo ng nutritionist sa aking pinagtatrabahuan na dahil sa ako ay overweight at mataas ang blood sugar ay makabubuting subukan ko na idagdag sa aking diet ang chia seeds. Nais kong malaman kung ang chia seeds ay maganda sa kalusugan, mapapababa ba nito ang aking timbang at blood sugar? Ano ang posibleng adverse effect nito sa aking katawan? - Maria Elena


Sagot


Maraming salamat Maria Elena sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc. Ang chia seeds ay galing sa halamang Salvia hispanica na makikita sa Mexico. Makikita rin sa Amerika at Mexico at kahalintulad nito na tinatawag na Salvia columbariae. Ang chia seeds ay laganap din sa Guatemala at sa ibang parte ng Central at South Amerika. Ayon sa mga archeological evidence ang chia seeds ay kinakain na noon pang taon 3500 BC at ginagamit upang ialay sa mga Aztec gods sa mga religious ceremonies.


Ayon sa Harvard School of Public Health ay mayaman sa omega-3 fatty acids, fiber, protein, calcium, phosphorous at zinc ang chia seeds. Ang dalawang kutsara o 28 grams ng chia seeds ay naglalaman ng 140 calories, 4 grams ng protina, 11 grams ng fiber, 7 grams ng unsaturated fat, 18% ng RDA ng calcium at trace minerals na zinc at copper. Ayon pa sa Harvard School of Public Health, ang chia seeds ang pinakamayaman na halaman na naglalaman ng omega-3 fatty acids. Ito ay naglalaman ng complete protein dahil kumpleto ito ng 9 na essential amino acids na hindi ginagawa ng ating katawan.


ree

Matatandang, ayon sa mga animal at human studies na nakatutulong ang omega-3 fatty acids sa ating cardiovascular health dahil pinapababa nito ang ating cholesterol, blood pressure at inflammation. Tumutulong dito ito na ma-regulate ang normal na tibok ng puso at maiwasan ang abnormal na pamumuo ng dugo.


Makatutulong ba ang chia seeds upang bumaba ang inyong blood sugar level? Ayon sa randomized clinical trial na ang resulta ay inilathala sa European Journal of Clinical Nutrition noong 2017 ay napatunayang makatutulong ang chia seeds upang maiwasan ang biglaang pagtaas ng blood sugar level matapos kumain kaya ito ay makakatulong sa mga taong may Type 2 diabetes. Ngunit may kakulangan pa ang mga research studies upang malaman kung makatutulong ang chia seeds upang mapanatili na mababa ang blood sugar level.


Bagama’t hindi pa napatutunayang ito nga ay epektibo na nagpapababa ng timbang at ng blood sugar level ay makatutulong pa rin ang chia seeds sa iyong kalusugan dahil sa mga nabanggit na epekto nito sa good and bad cholesterol, pagbaba ng blood pressure at inflammation sa ating katawan, pagpapanatili ng maayos na pagtibok ng ating puso at makaiiwas tayo sa abnormal na pamumuo ng ating dugo.


Tandaan, tulad ng sesame seeds at hazelnuts ay maaaring may allergy sa chia seeds kaya’t makabubuti na mag-ingat kung may allergy sa sesame seeds at hazelnuts at pinaplano na idagdag ang chia seeds sa iyong diet. Mas makabubuti rin na ibabad muna ang chia seeds sa tubig o juice bago ito kainin. Maaaring mag-expand ang chia seeds dahil kaya nitong mag-absorb ng tubig up to 12 times ng bigat nito kaya’t maaaring magbara ito sa iyong lalamunan kung kakainin ng tuyo at hindi pa naibabad sa likido.

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | August 18, 2022



ree

Dear Doc Erwin,


Ako ay isang ina na may anak na nag-aaral sa pampublikong eskwela. Sa darating na pasukan ay nasa Grade 3 na ang aking anak na lalaki.


Itong nakalipas na taon ay bumaba ang mga grades ng aking anak. Ayon sa doktor na nag-medical mission sa eskwelahan ay mahina ang pandinig ng aking anak at inirekomenda na siya ay mag-hearing aid. Inirekomenda rin na bawasan ang ingay sa aming bahay at kapaligiran dahil ito raw ay malaki ang epekto sa kalusugan ng bata.


May kinalaman ba ang ingay sa pagkabingi ng aking anak? May epekto ba ang ingay sa kapaligiran sa kalusugan ng aking anak? Sana ay mabigyan ninyo ng sagot ang aking mga katanungan. - Victoria


Sagot

Maraming salamat Victoria sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc.


Malaking bagay ang nagawa ng doktor na sumuri sa iyong anak. Ito ay dahil sa nakita niya na ang pagkabingi ng iyong anak ay maaaring dahil sa ingay sa kapaligiran o noise pollution.


Malaki ang epekto ng noise pollution sa kalusugan ng iyong anak. Ayon sa scientific article sa journal ng Environmental Health Perspectives na inilathala noong Marso 2000 ay sinabi ng mga siyentipiko sa Europa na may scientific evidence na ang noise pollution ay dahilan ng pagkabingi, high blood pressure, sakit sa puso, pagkainis, hindi makatulog at pagbaba ng school performance ng kabataan. Bagama’t mahina pa ang lumalabas na ebidensya, maaring may epekto rin ang noise pollution sa immune system at maaaring may kaugnayan din ito sa mga birth defects.


May epekto rin ang noise pollution sa mental health. Ang resulta ng mga pag-aaral ay nagpapakita na ang noise pollution ay lalong nagpapalakas ng ating stress response. Ang ibig sabihin nito ay lalo tayo nagiging sensitive sa stress. Malaki rin ang epekto nito sa ating pagtulog dahil nababawasan nito ang lalim at himbing ng ating pagtulog.


Sa pag-aaral sa India ng mga environmental engineers na inilatha noong 2018, ang noise pollution ay maaaring magpataas ng blood pressure at magpalapot ng dugo. Maaari rin maging dahilan ito ng pagkakasakit sa puso. Sa pag-aaral sa Canada ay nakita ng mga siyentipiko na mas madalas ang sakit na preeclampsia (ang pagtaas ng blood pressure habang nagbubuntis) sa mga indibidwal na maingay ang kapaligiran.


Ayon sa Harvard School of Public Health, ang noise pollution ang dahilan ng mahigit sa 48,000 na mga bagong kaso taon taon ng sakit sa puso sa europa. Sinabi ni Dr. Ahmed Tawakol, associate professor of medicine sa Massachusetts General Hospital, na may epekto ang noise pollution sa isang parte sa ating utak na maaaring mag-trigger ng stress at inflammation na magiging dahilan ng pagkakasakit sa puso at metabolic diseases, tulad ng diabetes.


Paano maiiwasan ang mga nabanggit na sakit dulot ng noise pollution? Ayon sa mga dalubhasa, maaaring mabawasan ang ingay sa kapaligiran sa pamamagitan ng pagbabawas ng ingay mula sa appliances tulad ng television at radyo. Maaari rin bawasan ang ingay mula sa mga video games at computers. Ang mga lumang gamit sa bahay, tulad ng lumang aircon, refrigerator at electric fan ay dahilan ng ingay sa kapaligiran na maaaring palitan ng bago at mas tahimik na mga appliances. Maaari mo rin pagamitin ang iyong anak ng ear plugs at ear muffs na mga panlaban sa ingay.

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

 
 
RECOMMENDED
bottom of page