Mga dahilan ng pagtaba at paraan upang maiwasan ito

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | January 4, 2023

Dear Doc Erwin,

Ako ay isang overseas Filipino worker (OFW) na kasalukuyang nagtatrabaho sa Middle East. Sa paglipas ng panahon ay patuloy na bumibigat ang aking timbang, at nitong huling taon ay na-diagnose ako na Obese Class 1. Ano ba ang ibig sabihin nito? 

Pinayuhan ako ng aming company physician na bawasan ang pagkain ng marami nitong nakaraan na holiday season dahil ayon sa kanya lalong lalala ang aking obesity at mahihirapan ako na maibalik ang aking timbang sa normal. Gaano man ang aking pagpigil ay hindi ko naiwasan ang kumain ng marami. Ano ba ang dahilan nito? Ano ang dapat kong gawin upang maiwasan ko ang pagkain ng marami tuwing holiday season?

Sana ay masagot n’yo ang aking mga katanungan. Nais kong maunawaan ang aking kalagayan. - Luis Brando

Maraming salamat, Luis Brando sa iyong pagliham at pagtangkilik sa Sabi ni Dok column at sa BULGAR newspaper. Sisikapin namin na masagot ang iyong mga katanungan ayon sa mga research ng mga dalubhasa sa larangan ng obesity.

Ang obesity o pagtaba ng higit sa normal na timbang ay itinuturing ng World Health Organization (WHO) na isang epidemya dahil sa dami ng tao na apektado nito sa buong mundo. Ayon sa pinakahuling pag-aaral mahigit 38 porsyento ng edad 20 hanggang 59 sa Pilipinas ay overweight o obese. Ayon sa Global Obesity Observatory ang bansang Nauru, isang bansa na kabilang sa mga Pacific islands, ang may pinakamataas na obesity rate sa adult population – mahigit sa 59 porsyento. 

Ibinabase ng WHO ang classification ng obesity sa Body Mass Index o BMI. Ang normal na BMI ay mula 18.5 hanggang 24.9. Ang BMI na 25 at pataas ay itinuturing na overweight hanggang obese. Ayon sa inyo kayo ay na-diagnose na Obese Class 1. Ibig sabihin nito ay may BMI kayo na 30 to 34.9. Ang may BMI na 40 o higit pa ay may very severe obesity. Kinakailangan na pababain n’yo ang inyong timbang hanggang ang BMI ay mas bumaba sa 25.

Marami ang dahilan kung bakit nagiging obese ang maraming tao. Ayon sa National Health Services ng Great Britain ang mga dahilan ng pagtaba ay ang pagkain ng higit sa kinakailangan ng ating katawan, kakulangan sa physical activity, mga medical conditions katulad ng Cushing’s Syndrome at hypothyroidism, at mga genetic conditions.

Tungkol sa pagkain ng marami tuwing holiday season, katulad ng Pasko at Bagong Taon, may mga kadahilanan ito ayon sa mga dalubhasa. Dahil ang holiday season ay stressful sa atin, tumataas ang release ng ating katawan ng cortisol hormone. Dahil sa pagtaas ng cortisol ay mas lumalakas ang ating gana na kumain (appetite). Ang pagpupuyat tuwing holiday season ay isa ring dahilan sa pagtaas ng cortisol level. Ang huling nabanggit ay dahilan kung bakit ang mahilig magpuyat ay mas tumataba at nagiging obese. Ang isa pang dahilan ay tuwing holiday season marami ang pagkain at inumin na mataas ang calorie at sugar content kaya’t mas madali ang pagtaba. Ito ang mga dahilan kung bakit nahihirapan tayo na pigilan ang pagkain ng marami tuwing holiday season. 

Ayon sa isang pag-aaral na inilathala noong 1987 sa scientific journal na Human Biology ang tao ay karaniwang bumibigat ang timbang mula 0.2 hanggang 0.8 kilogram taun-taon. Ito ang dahilan kung bakit sa paglipas ng panahon ay tumataas ang ating timbang at tayo ay tumataba.

Sa isang research study sa bansang Amerika na inilathala noong March 2000 sa New England Journal of Medicine, karaniwang tumataba ang tao ng humigit-kumulang sa 2 kilograms tuwing holiday season. Batay din sa pag-aaral na ito, nahihirapan ang mga taong mabawas ang itinaas na timbang na matapos ang holiday season, lalo na ang mga obese. 

Ang mga nabanggit ang dahilan kung bakit pinayuhan ka ng iyong doktor na huwag kumain ng marami tuwing holiday season. Ngunit paano nga ba maiiwasan na kumain ng marami at tumaba tuwing holiday season? 

Ayon sa mga dalubhasa may mga paraan upang hindi gaanong tumaas ang cortisol level sa ating katawan katulad ng meditation, relaxation techniques, at pag-iwas sa pagpupuyat. Ipinapayo rin ng mga nutritionist na umiwas sa matatamis na inumin at uminom na lang ng tsaa, kape o tubig. Kung madalas ang pagkain sa isang araw, maaaring bawasan ang dami ng kinakain tuwing kakain at palitan ang dessert ng salad.

Ayon sa research studies nababawasan din ang ating physical activity tuwing holiday season. Ito ay isa sa mga kadahilanan ng weight gain sa panahong ito, kaya’t ipinapayo rin ng mga dalubhasa na mag-exercise ng regular during holiday season upang mapanatili ang ating timbang o mabawasan ang pagbigat sa timbang.

Sana ay nasagot namin ang iyong mga katanungan. Tandaan lamang na ang obesity ay maraming kadahilanan at kinakailangan ang paggamit ng iba’t ibang pamamaraan upang maiwasan ito o mapababa ang timbang.

Maraming salamat sa inyong patuloy na pagsubaybay sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. 

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Pagkabingi, maaaring mauwi sa Dementia

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | December 8, 2023

Dear Doc Erwin,

Ang aking ina ay isang retired teacher. Sa kanyang huling konsultasyon sa isang doktor ay nadiskubre ang unti-unting panghihina ng kanyang pandinig at ang kanyang pagiging malilimutin.

Ayon sa doktor ang pagiging malilimutin ng aking ina ay maaaring senyales ng umpisa ng dementia. Maaari rin daw makaapekto ang humihinang pandinig ng aking ina sa kanyang posibleng dementia sa pag-umpisa ng naturang sakit. Dahil dito inirekomenda ng doktor ang paggamit ng hearing aid. Ayon sa kanya, makakatulong ito.

Maaari ba ninyong ipaliwanag ang koneksyon ng panghihina ng pandinig at posibleng epekto nito sa pagkakaroon ng dementia, o sa paglala ng huli. Makatutulong ba sa dementia ang paggamit ng hearing aid? - Jose Miguel

Maraming salamat Jose Miguel sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at pagbabasa ng BULGAR newspaper.

Ayon sa 2020 Report ng the Lancet Commission on Dementia prevention, intervention and care, may 12 risk factors sa dementia. Ang mga ito ay ang kakulangan sa pag-aaral, hypertension, mahina na pandinig (hearing impairment), paninigarilyo, obesity, depresyon, physical inactivity, diabetes, kakulangan sa social contact, sobrang pag-inom ng alak, traumatic brain injury at air pollution. Ang mga nabanggit ay mga kondisyon na maaaring magpataas ng posibilidad na magkaroon ng dementia. Ang magandang balita ay maaaring mapababa ang posibilidad na ma-develop ang dementia sa pamamagitan ng lifestyle change at pag-iwas o pagbawas ng mga nabanggit na mga risk factor.

Kaugnay ng nabanggit na Lancet Commission report, nakita sa isa sa mga pag-aaral na kasama sa tinatawag na Rancho Bernardino Study of Healthy Aging na isinagawa ng University of California, na ang mga indibidwal na may hearing impairment ay mga brain changes. Ang mga pagbabago sa utak ay nakita sa mga area na nagko-control ng pagdinig, pagsasalita at atensyon. Bagama’t hindi apektado ang medial temporal lobe ng brain kung saan matatagpuan ang hippocampus, ang parte ng ating brain na nagko-control ng memory, ang paggamit ng hearing ay makatutulong upang bumagal ang mga pagbabago na nakikita sa mga parte ng brain na may kinalaman sa pagdinig, pagsasalita at atensyon. Dahil sa paggamit ng hearing aid ng mga may hearing impairment maaaring makaiwas ang maagang pagkakaroon ng dementia o ang paglala ng dementia.

Sana ay nasagot namin ang iyong mga katanungan at nadagdagan ang iyong kaalaman tungkol sa epekto ng hearing impairment sa dementia at kung papaano makatutulong ang paggamit ng hearing aid laban sa dementia.

Maraming salamat sa inyong patuloy na pagsubaybay sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Mga pagkaing mayaman sa Plasmalogen para iwas Alzheimer’s Disease

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | November 21, 2023

Dear Doc Erwin,

Sa isang conference na aking pinalad na mapuntahan ay nabanggit ng isang speaker ang “plasmalogen” at ang kaugnayan nito sa iba’t ibang uri ng sakit. Isa sa mga sakit na binanggit ay ang Alzheimer’s disease.

Maaari bang ipaliwanag n’yo kung ano ang plasmalogen at ano ang kaugnayan nito sa maraming mga sakit lalo na sa Alzheimer’s disease. Makakatulong ba ang plasmalogen sa may mga sakit ng Alzheimer o kaya ay upang makaiwas na magkaroon ng dementia? - John Matthew

Maraming salamat John Matthew sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at pagbabasa ng Bulgar newspaper.

Ang plasmalogen ay isang uri ng phospholipids na makikita sa membranes na bumabalot sa mga cells ng ating katawan. Karamihan ng plasmalogen sa ating katawan ay makikita sa ating utak, puso at sa ating immune system.

Nadiskubre ang plasmalogen noong 1924 ng mga researcher sa pangunguna ni Robert Feulgen. Ayon sa mga pag-aaral, tumataas ang level ng plasmalogen sa ating katawan sa edad na 30 hanggang 40 at sa edad na 70 ay bumababa na ito. Dahil dito maaaring may kinalaman ang pagbaba ng plasmalogen sa aging o sa ating pagtanda.

Bagama’t sa ngayon ay pinag-aaralan pa rin ang mechanism of action ng plasmalogen, naging interesado dito ang mga scientist dahil sa pagbaba ng level nito sa ating katawan sa iba’t ibang uri ng sakit katulad ng Alzheimer’s disease, Parkinson’s disease, Multiple Sclerosis, Down syndrome, mga sakit sa puso at cancer.

Ang isang halimbawa ay ang pagbaba ng 40 porsyento ng level ng plasmalogen sa dugo ng mga may sakit na Alzheimer, isang disease na pangunahing dahilan ng dementia sa mga may edad na. Dahil dito pinag-aaralan na ng mga dalubhasa ang pagbaba ng plasmalogen level para sa early detection ng Alzheimer’s disease o dementia bago pa magkaroon ng mga sintomas. Magagamit din ang plasmalogen para sa early intervention sa sakit na ito upang maiwasan ang paglala ng sintomas ng Alzheimer’s disease o dementia.

Sa isang clinical trial na isinagawa sa Japan, kung saan 328 pasyente na may mild Alzheimer’s disease na may edad 60 hanggang 85, ay nagkaroon ng significant cognitive improvement ang mga ito matapos bigyan ng plasmalogen concentrate na galing sa scallops (kabibi). Ang resulta ng pag-aaral na ito ay inilathala noong 2017 sa scientific journal na eBioMedicine.

Dahil nakita ng mga scientist na ang pagbaba ng plasmalogen level sa ating katawan ay maaaring maging dahilan ng iba’t ibang uri ng sakit na nabanggit, pinag-aralan nila kung anong uri ng mga pagkain ang mayaman sa plasmalogen. Ayon sa isang artikulo sa scientific journal na Lipids noong 2016, ang mga pagkain na ito ay ang scallops (kabibi), mussels (tahong) at mga sea squirts. Marami ring plasmalogen ang karne ng baboy at baka.

Sana ay nasagot namin ang iyong mga katanungan at nadagdagan ang iyong kaalaman tungkol sa plasmalogen, mga sakit na maaaring maging resulta ng pagbaba nito sa ating katawan, at mga pagkain na puwede nating kainin upang tumaas ang plasmalogen level na maaaring makatulong sa mga pasyente na may mild dementia.

Maraming salamat sa inyong patuloy na pagsubaybay sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com