Pagkain ng brown, black at red rice, iwas-diabetes

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | Pebrero 13, 2024

Dear Doc Erwin,

Ako ay 26-anyos, may asawa at isang anak na nagtatrabaho sa isang pribadong unibersidad sa Maynila.

May family history kami ng diabetes. Ang aking ama at ina ay parehong may diabetes mellitus type 2. Dahil dito, bata pa ako ay maingat na ako sa pagpili sa aking kinakain.

Sa isang artikulo sa magasin na aking nabasa ay sinabi na makakatulong daw ang pagkain ng whole grains katulad ng brown rice at black rice upang makaiwas sa diabetes.

Totoo ba ito? May mga pag-aaral na ba ang mga dalubhasa tungkol sa pagkain ng brown rice at black rice at epekto nito sa pagkakaroon ng diabetes? Ano ang kaibahan ng whole grains sa refined grains? Dapat ba akong umiwas sa refined grains? Sana ay matugunan ninyo ang aking mga katanungan. Maraming salamat. -- Johnny

Maraming salamat Johnny sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc column. Ganu’n din sa iyong pagbabasa ng column natin at BULGAR newspaper. 

Sisikapin namin na masagot ang iyong mga katanungan, ayon sa mga pananaliksik ng mga dalubhasa sa pag-aaral ng epekto ng pagkain ng whole grains sa diabetes.

Ang “whole grains” at “refined grains” ay parehong uri ng bigas o rice na may scientific name na Oryza sativa. Ang brown rice, black rice, purple at red rice ay mga uri ng whole grains. Ang mga nabanggit ay kumpleto ang 3 edible components na bran, germ at endosperm. Dahil dito ay mayaman ang whole grains sa fiber, vitamin B1 at B6, sa minerals na selenium, manganese, phosphorus at magnesium. 

Ang whole grains na dumaan sa processing (milling at polishing) kung saan ang mga parte na bran at germ ay tinatanggal at nagiging “refined grains”. Dahil ang natitira na lamang ay ang endosperm na kulay puti, ang refined grains ay karaniwan ng tinatawag na white rice. Dahil sa processing, nawawala ang mga B vitamins, minerals at phytochemicals sa white rice. 

Sa iyong katanungan, kung may pananaliksik na ba ang mga dalubhasa sa epekto ng pagkain ng whole grains katulad ng brown rice sa pagkakaroon ng diabetes? Sa isang prospective cohort study at systematic review, kung saan pinag-aralan ang mahigit sa 160,000 na kababaihan, ang kumakain ng whole grains ay bumaba ng 30 porsyento ang posibilidad na magkaroon ng diabetes kumpara sa hindi o madalang kumain ng whole grains. Inilathala ang resulta ng pag-aaral na ito sa scientific journal na PLOS Medicine noong 2007.

Ano naman ang epekto ng pagkain ng refined grains o white rice sa pagkakaroon ng diabetes? Ayon sa resulta ng Nurses’ Health Studies I and II at ng Health Professionals Follow-Up Study, mas tumataas ng 17 porsyento ang risk na magkaroon ng diabetes ang kumakain ng white rice. Inilathala ang pag-aaral na ito noong 2010 sa Archives of Internal Medicine. 

Dahil sa mga nabanggit na mga pananaliksik, makakatulong upang makaiwas sa diabetes ang pagkain ng whole grains katulad ng brown rice, black at red rice, at ang pag-iwas sa pagkain ng white rice.

Sana ay nasagot namin ang iyong mga katanungan. Maraming salamat sa inyong patuloy na pagtangkilik sa BULGAR newspaper at sa Sabi ni Doc column.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Mga dahilan ng pagkakaroon ng Dementia

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | January 23, 2024

Dear Doc Erwin,

Ako ay isang teacher na nakatira sa Kalookan City, 45 years old at may asawa at mga anak.

Ang aking ina ay nagkaroon ng dementia sa maagang edad na 59 years old. Ayon sa doktor na tumingin sa kanya may mga dahilan kung bakit nagiging ulyanin ang isang tao sa maagang edad. Pinainom ng doktor ng mga gamot para sa dementia ang aking ina. 

Dahil sa aking kasalukuyang edad na 45, ako ay nag-aalala na magkaroon ng dementia sa maagang edad. Dahil sa aking madalas na pag-aalala, minabuti namin ng aking asawa na sumangguni sa isang doktor. Matapos ang konsultasyon ay pinayuhan ako ng doktor na uminom ng Vitamin D supplement.

Ayon sa kanya ay makakatulong ang bitamina na ito laban sa dementia.

Maaari bang makatulong ang bitamina na ito upang makaiwas ako sa dementia?

May mga pananaliksik ba na nagpapatunay na ito ay mabisa laban sa dementia?

Ano ang mga dahilan ng maagang pagkakaroon dementia?

Maraming salamat at sana’y masagot n’yo ang aking mga katanungan. -- Maria Elisa

Maraming salamat Maria Elisa sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc column. Ganu’n din sa iyong pagbabasa ng BULGAR newspaper. Sisikapin namin na masagot ang iyong mga katanungan ayon sa mga pananaliksik ng mga dalubhasa sa dementia.

Ang pagkakaroon ng dementia (o pagiging ulyanin) bago sa edad na 65 ay tinatawag na Young Onset Dementia. Tinatawag din itong Early Onset Dementia ng mga dalubhasa. 

Ayon sa World Alzheimer Report 2021: Journey Through the Diagnosis of Dementia  kasalukuyang may 50 milyong tao sa buong mundo ang may dementia at ito ay magiging triple pa sa taon na 2050.

Sa isang pinakabagong pag-aaral na isinagawa ng mga dalubhasa na pinangunahan ni Dr. Stevie Hendriks ng Department of Psychiatry and Neuropsychology ng Maastricht University sa bansang The Netherlands, ang mga taong malakas uminom ng alak, may sakit na diabetes, sakit sa puso at may depresyon ay malaki ang posibilidad na magkaroon ng Young Onset Dementia. Mataas din ang risk ng mga indibidwal na may hearing impairment at may Vitamin D deficiency. Ang pag-aaral na ito ay isinagawa sa England, Scotland at Wales at inilathala ang resulta ng pananaliksik noong December 26, 2023 sa Journal of American Medical Association-Neurology. 

Ang nabanggit na makabagong pananaliksik tungkol sa dementia marahil, ang dahilan kung bakit minabuti ng inyong doktor na bigyan kayo ng Vitamin D supplementation – upang makaiwas sa Vitamin D deficiency, na isa sa mga madalas na dahilan ng maagang pagkakaroon ng dementia. 

Sa isang pananaliksik sa bansang Canada, kung saan pinag-aralan nila ang epekto ng Vitamin D supplementation sa pagkakaroon ng dementia sa mahigit na 12,000 na mga study participants. Ayon sa research study na ito mas mababa ng 40 porsyento ang nagkakaroon ng dementia sa mga indibidwal na uminom ng Vitamin D supplement.

Inilathala ang resulta ng pananaliksik na ito noong March 1, 2023 sa scientific journal na Alzheimer’s and Dementia Diagnosis, Assessment & Disease Monitoring.

Ayon sa pag-aaral na nabanggit, mas mababa ang chance na ikaw ay magka-dementia kung ikaw ay iinom ng Vitamin D supplement. Upang makaiwas sa maagang dementia, marapat din na sumangguni sa doktor kung ikaw ay may diabetes, sakit sa puso, hearing impairment at depresyon upang ang mga sakit na ito ay mabigyan ng lunas.

Sana ay nasagot namin ang iyong mga katanungan. Maraming salamat sa inyong patuloy na pagtangkilik sa BULGAR newspaper at sa Sabi ni Doc column, at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Kamatis, epektib sa high blood pressure

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | January 15, 2024

Dear Dr. Erwin,

Regular akong tagasubaybay ng BULGAR newspaper at ng inyong Sabi ni Doc column.

Ako ay 35 years old, may asawa at may dalawang anak, at isang empleyado sa isang private company. Five years ago ay na-diagnose ako na may hypertension at simula noon ay pinapainom ako ng aking doktor ng maintenance na gamot laban sa high blood. 

Sa mga nakaraang buwan ay napansin ko na kahit na patuloy ang pag-inom ko ng aking gamot sa high blood ay tumataas pa rin ang aking blood pressure. Ipinayo ng aking doktor na itaas ang dose ng aking gamot sa high blood. Bagama’t nagtitiwala ako sa aking doktor at gusto kong sundin ang kanyang payo at naniniwala ako na magiging epektibo ito, ay alam kong may ibang paraan pa upang mapababa ang aking blood pressure.

Mayroon bang natural na paraan upang mapababa ang blood pressure? May pagkain bang maaaring kainin upang makatulong sa pagbaba ng blood pressure?

May mga research studies na ba sa larangan na ito?

Maraming salamat at sana’y masagot n’yo ang aking mga katanungan. - Juan Miguel

Maraming salamat, Juan Miguel, sa iyong pagliham at pagtangkilik sa BULGAR newspaper at sa Sabi ni Doc column. 

Sisikapin namin na masagot ang iyong mga katanungan, ayon sa mga pananaliksik ng mga dalubhasa sa larangan ng hypertension.

Tungkol sa inyong katanungan kung mayroong mga alternatibong pamamaraan upang mapababa ang high blood pressure bukod sa pag-inom ng gamot ay may mga pag-aaral na ang meditation, yoga, tai chi, exercise (katulad ng resistance training at aerobic exercise), at iba’t ibang pamamaraan upang mapababa ang stress ay epektibo upang bumaba ang blood pressure.

Bukod sa mga nabanggit ay may mga pagkain din na napatunayan na makatutulong sa pagbaba ng blood pressure. Ang halimbawa ay mga pagkain na mayaman sa potassium at lycopene.

Ang mga pagkain na mayaman sa potassium, na makatutulong sa pagbaba ng blood pressure ay saging, orange, spinach, broccoli, patatas, mushroom, peas at cucumber, bok choy at beets. 

Ayon sa mga pananaliksik, ang potassium sa mga nabanggit na prutas at gulay ay nakatutulong upang ma-relax ang ating puso at mga ugat kung saan dumadaloy ang ating dugo. Nakatutulong din ang potassium para mabalanse ang sodium levels at level ng fluids sa ating katawan, kaya’t ito ay nakakababa ng blood pressure.

Ang lycopene naman ay sangkap ng kamatis, papaya, watermelon, grape at mga peaches. Ayon sa mga pananaliksik, ang lycopene ay nagpapababa ng level angiotensin 2 sa pamamagitan ng pagpapababa ng level angiotensin converting enzyme. Ang angiotensin 2 ay nagpapasikip ng ating mga ugat kung saan dumadaloy ang ating dugo.

Kaya’t dahil sa pagbaba ng level ng angiotensin 2 ay bumababa ang blood pressure. 

Nakatutulong din ang lycopene sa pagbuo ng nitric oxide sa endothelium ng blood vessels. Ang endothelium ay ang lining ng mga ugat o blood vessels. Ang nitric oxide ay nagpapa-dilate ng blood vessels kaya’t nakakatulong ito upang bumaba ang blood pressure.

Ang pinakabagong pananaliksik sa epekto ng pagkain ng kamatis (tomatoes) sa high blood pressure ay ginawa sa ibang bansa at inilathala sa European Journal of Preventive Cardiology noong November 24, 2023. 

Ayon sa pananaliksik na ito, kung saan pinag-aralan ang mahigit sa pitong libong mga pasyente at mahigit 80 porsyento sa kanila ay may high blood pressure, malaki ang naitutulong ng pagkain ng kamatis at mga produkto na gawa sa kamatis sa pagbaba ng blood pressure. Batay din sa pag-aaral na ito, bumababa ng 36 porsyento ang risk na magkaroon ng high blood pressure at napapababa ang blood pressure ng mga taong may moderate o grade 1 hypertension.

Makakaapekto sa inyong blood pressure at sa dose ng maintenance na gamot sa high blood pressure ang inyong pagkain ng mga prutas at gulay na mayaman sa potassium at lycopene. Kumonsulta sa inyong doktor kung may plano kayong isama ang mga nabanggit na mga pagkain o supplement upang pababain ang inyong blood pressure. 

Sana ay nasagot namin ang iyong mga katanungan. 

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com