Kung imbestigasyon ng ICI open sa public, ‘di mag-iisip ang taumbayan sino ang nagsasabi ng totoo at sinungaling

ni Pablo Hernandez @Prangkahan | October 12, 2025

SI EX-SPEAKER, REP. ROMUALDEZ ANG ITINUTURO NINA VP SARA, SEN. ESCUDERO AT CONG. TIANGCO NA MASTERMIND DAW SA FLOOD CONTROL PROJECT SCAM KAYA DAPAT ISAPUBLIKO NG ICI ANG ISASAGAWANG IMBESTIGASYON SA KANYA -- Pinadalhan na ng subpoena ng Independent Commission for Infrastructure (ICI) si former Speaker, Leyte 1st District Rep. Martin Romualdez para maimbestigahan sa darating na October 14, 2025 kaugnay sa pagkakasangkot nito sa flood control projects scam.

Dapat ay gawing open sa publiko ang imbestigasyon ng ICI kay Romualdez para malaman ng taumbayan ang mga isasagot niya sa mga katanungan ng ICI dahil siya ang itinuturo nina Vice Pres. Sara Duterte, ex-Senate Pres., Sen. Chiz Escudero at Navotas Rep. Toby Tiangco na pinaka-mastermind daw sa flood control projects scam.

Hindi kasi pupuwede na basta iaanunsyo na lang ng ICI na itinanggi ni Romualdez ang pagkakasangkot niya sa pang-i-scam sa kaban ng bayan, dahil natanim na sa isipan ng mamamayan na siya ang mastermind sa mga anomalya, dahil siya ang nasa likod ng pagkakatalaga kay resigned Ako Bicol Partylist Rep. Zaldy Co para maging chairman noon ng House Committee on Appropriations, at siya rin ang nag-aprub ng travel authority para makalabas ito ng bansa matapos mabulgar na sangkatutak na flood control projects ang isiningit nito sa 2022 hanggang 2025 national budgets, period!

XXX

FOR DELICADEZA, HINDI DAPAT TANGGAPIN NI SEN. PIA CAYETANO ANG PAGIGING CHAIRPERSON NG SENATE BLUE RIBBON COMMITTEE -- Pinag-iisipan daw ngayon ni Sen. Pia Cayetano kung tatanggapin niya ang alok na maging chairperson ng Senate Blue Ribbon Committee.

For delicadeza ay dapat huwag na niyang hawakan pa ang komiteng nagsasagawa ng imbestigasyon sa flood control projects dahil ang utos ni Pres. Bongbong Marcos (PBBM) sa ICI, ang imbestigahan ay ang 2016 onwards na katiwalian sa mga proyektong pangontra sa baha, ibig sabihin kung si Sen. Pia ang mamumuno sa Senate Blue Ribbon Committee ay baka hindi ng mga ito imbestigahan ang mula year 2016 hanggang 2022 sa pangamba na tamaan ang kapatid niyang si Sen. Alan Cayetano na noong kongresista pa ito ay naging House Speaker din mula July 2019 hanggang October 2020, boom!

XXX

KUNG OPEN SA PUBLIC ANG IMBESTIGASYON NG ICI HINDI SANA MAG-IISIP ANG TAUMBAYAN KUNG SINO KINA RAMON TULFO AT ICI SPOKESMAN BRIAN HOSAKA ANG SINUNGALING AT NAGSASABI NG TOTOO -- Matapos ibulgar ni veteran journalist Ramon Tulfo na nagwala raw si former secretary ng Dept. of Public Works and Highways (DPWH) Sen. Mark Villar sa harap ng mga ICI member, ay agad naman itong pinabulaanan ni ICI Brian Hosaka na kesyo wala raw ganu’n na nangyari sa tanggapan ng ICI.

Kung sana naka-open sa publiko ang imbestigasyon ng ICI sa flood control projects ay hindi ngayon nag-iisip ang publiko kung sino kina Mon Tulfo at ICI spokesman Hosaka ang liar at nagsasabi ng totoo, period !

XXX

KAYA PALA NI-REJECT NG ICC ANG INTERIM RELEASE KAY FPRRD DAHIL SA PAGIGING TAKLESA NI VP SARA -- Isa sa idinahilan ng International Criminal Court (ICC) sa pag-reject nila sa hirit na interim release o pansamantalang kalayaan kay former Pres. Rodrigo Roa Duterte (FPRRD) ay ang mga statement ni VP Sara Duterte-Carpio sa harap ng mga Duterte Diehard Supporters (DDS) sa The Hague na samahan siya sa gagawin niyang pagsira sa detention cell ng kanyang ama, pagsasabing peke ang mga complainant at kapag nakalaya raw ay sa Davao City nila dadalhin si FPRRD, na taliwas umano sa nakasaad sa mosyon ng defense counsel na sa isang bansa na ICC member dadalhin ang dating presidente.

Kung ganu’n, ang pagiging taklesa pala ni VP Sara ang dahilan kaya na-reject ang hirit na interim release kay FPRRD, tsk!

Trauma ng mga mag-aaral sa lindol, agad solusyunan

ni Leonida Sison @Boses | October 12, 2025

Nararamdaman muli ng taumbayan ang tila kakulangan sa paghahanda ng bansa sa pagdating ng kalamidad o sakuna, gaya ng malakas na lindol na yumanig sa Davao Region, kamakailan. 

Ang lindol na tumama sa Manay, Davao Oriental noong Biyernes, October 10, bandang alas-9:43 ng umaga, ay isa sa pinakamalalakas ngayong taon. Sa magnitude 7.4, hindi maikakaila ang malalim nitong epekto sa mga paaralan sa Mindanao at ilang bahagi ng Visayas. 

Ayon sa Department of Education (DepEd), halos 10,000 mag-aaral at 490 guro ang apektado, kabilang dito ang ilang learners at guro na nasugatan. 

Agad na kumilos ang DepEd Disaster Risk Reduction and Management Service (DRRMS) at Rapid Assessment of Damages Report (RADaR) system upang tukuyin ang lawak ng pinsala. 

Anila, sa 12,399 na paaralan sa rehiyon na naapektuhan ng lindol, 202 silid-aralan ang nasira, kung saan 29 dito ang seryosong napinsala, habang umabot sa 559 ang nagsuspinde ng klase, kabilang ang mga lalawigan ng Bukidnon, Misamis Oriental, Camiguin, at Lanao del Norte. Kasunod nito, sinuspinde na rin ang mga klase sa Davao Region, Northern Mindanao at maging sa CARAGA Region.

Ang paggalaw ng local fault ang sanhi ng lindol na batay sa Phivolcs, tumama ito na may lalim na 10 kilometro sa timog-silangan ng Davao Oriental. Naitala ang Intensity 5 sa ilang bahagi ng Davao de Oro, Cotabato, Southern Leyte, at Misamis Oriental. Naglabas din ng tsunami warning ang Phivolcs sa ilang baybayin, habang binawi rin bago mag-alas-2 ng hapon ng naturang araw.

Nakapagtala rin ng damaged facilities ang Ateneo de Davao at ang Makua Malayan Colleges sa Davao City. Naiulat naman ang isang chemical spill sa ika-6 na palapag ng San Pedro College sa Davao City. 

Maliban sa mga eskwelahan, naapektuhan din ang ibang imprastruktura gaya ng Francisco Bangoy International Airport na nagtamo ng minor cracks pero nanatiling operational.

Agad namang rumesponde  ang Bureau of Fire Protection (BFP) upang tiyakin ang kaligtasan ng lugar. 

Sa kabila ng mga report ng ilang nasaktan -- mga mag-aaral at guro -- wala namang naitalang namatay. Gayunpaman, ang pangyayaring ito ay muling nagpapaalala kung gaano kahalaga ang paghahanda sa sakuna, lalo na sa mga lugar na madalas tamaan ng pagyanig.

Sa kabila ng agarang aksyon ng DepEd at ng mga lokal na pamahalaan, malinaw na kulang pa rin ang tibay ng mga paaralan pagdating sa kahandaan sa lindol. 

Ang dami ng nasirang silid-aralan at mga apektadong mag-aaral, guro, ay patunay na dapat bigyang prayoridad ng gobyerno ang pagpapatatag ng mga pampublikong eskwelahan, lalo na sa mga high-risk zones. 

Masaklap isipin na ang mga estudyanteng nais lamang mag-aral at mga gurong gustong magturo ay nawawalan ng ligtas na espasyo dahil sa tila kapabayaan sa mga imprastraktura at pasilidad na itinatayo. 

Marahil, kailangan ng mga mag-aaral na dumaan o humingi ng psychological first aid at magpatingin sa mga health expert upang makatulong na maibsan ang naramdamang trauma gaya ng anxiety at takot dahil sa lindol, lalo na ang mga bata na batid naman nating mas mahina. Dapat unahing gamutin at solusyunan ito dahil mabigat ang epekto nito sa kanilang mental health.

Panahon na rin upang gawing sentro ng plano para sa edukasyon ang kaligtasan at seguridad, hindi lang sa salita kundi sa konkretong aksyon at pondo. 

Hindi sapat ang mabilis na assessment kung hindi ito susundan agad ng tunay na rehabilitasyon at pagsasaayos. 

Ang pangyayaring ito ay dapat magsilbing wake-up call sa pambansang pamahalaan upang kumilos at gawing mas sistematiko at maagap ang disaster response, lalo na sa sektor ng edukasyon. 

Sa isang bansang madalas bisitahin ng lindol, ang pagiging handa ay hindi na opsyon kundi isang obligasyon. Maging aral sana sa atin ito, na hindi natin masasabi kung kailan tatama ang kalamidad na sisira at kikitil ng buhay. Gawin sana natin ang nararapat at kapaki-pakinabang na paghahanda para sa oras na tumama ang anumang sakuna sa ating bansa, kahit paano ay malilimitahan natin ang epekto nito sa ating buhay, dahil mas maraming Pinoy ang maliligtas at mga hanapbuhay na ating masasagip.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Kahalagahan ng sapat na paghahanda bago dumating ang kalamidad at sakuna

ni Bong Go @Bisyo Magserbisyo | October 11, 2025

Nitong October 3, personal nating kinamusta ang mga kababayan natin sa Cebu na nasalanta ng 6.9-magnitude na lindol noong September 30. Habang nakikidalamhati tayo sa mga kapwa natin Bisaya, lalong naging malinaw ang kahalagahan ng sapat na paghahanda bago pa dumating ang kalamidad o sakuna.

Kaya gusto kong bigyang-diin ngayon ang dalawang bagay na matagal ko nang isinusulong — ang Republic Act No. 12076 o Ligtas Pinoy Centers Act, na tayo ang principal author at co-sponsor, at ang panukalang Department of Disaster Resilience (DDR) na nakapaloob sa Senate Bill No. 173, na muli nating inihain ngayong 20th Congress.

Dahil prone ang bansa natin sa kalamidad tulad ng bagyo, lindol, pagputok ng bulkan at iba pa, hinahangaan sa buong mundo ang tibay ng lahing Pilipino. Pero hindi katanggap-tanggap na lagi na lamang tayong sinusubok at nagtitiis sa harap ng sakuna. Kaya ipinaglalaban natin na maitatag ang DDR na kung maisasabatas ay tututok sa paghahanda, pagtugon, at rehabilitasyon. Napakahalaga ng “return to normalcy” sa lalong madaling panahon para sa kabuhayan ng napakaraming Pilipino.

Nakikiusap din tayo sa national government para sa full implementation ng Ligtas Pinoy Centers Law na mandatong magtayo ng evacuation centers sa bawat siyudad at munisipalidad. Kung maaari, unahin na ang pagtatayo nito sa strategic locations sa bansa. 

Habang nasa Cebu, masakit sa aking dibdib na makita at makasama ang maraming evacuees na sa tabing kalsada na lamang pansamantalang naninirahan. Imbes na mapunta ang pondo ng bayan sa flood control at ghost projects na ginagawang gatasan ng iilan, sana ay gawing prayoridad ang mandatory evacuation centers para maiangat natin ang dignidad ng mga Pilipinong nahaharap sa krisis.

Samantala, bago pa man ako personal na bumisita sa Cebu, noong October 1, personal din tayong nag-abot ng tulong sa 286 na biktima ng sunog sa Sampaloc, Maynila. Sa pakikipag-ugnayan sa pambansang pamahalaan, nakatanggap din ang mga benepisyaryo ng karagdagang tulong para makabili ng mga kailangang materyales sa muling pagpapatayo ng kanilang mga tahanan.

Nitong October 2 naman ay naghatid tayo ng tulong sa kapwa ko Dabawenyo na nasunugan din sa Brgy. 21-C, Davao City. 

Noong nakaraang linggo naman, nagpaabot din ng iba’t ibang tulong ang ating Malasakit Team sa mga kababayang nangangailangan — kasama rito ang 99 na biktima ng sunog sa Cebu City at pito sa Davao City.

Bukod pa rito, nagbigay din tayo ng karagdagang tulong sa 10 biktima ng sunog sa Lake Sebu, Surallah, at Koronadal City sa South Cotabato; 47 sa Maynila; at 70 sa Alabel, Sarangani. Sa tulong ng pambansang pamahalaan, nakatanggap din sila ng emergency housing assistance na ating sinuportahan upang makabili ng mga pako, kahoy, at iba pang materyales na kailangan para maayos nilang maipatayo muli ang kanilang mga bahay.

Nagpaabot din tayo ng karagdagang tulong, sa pamamagitan ng ating Malasakit Team, sa 375 na biktima ng pagbaha sa Zamboanga City.

Bukod dito, nagbigay din ng tulong ang Malasakit Team sa 100 mahihirap na estudyante sa Navotas City bilang educational assistance. Nakapagkaloob din tayo ng tulong sa 50 TESDA scholars sa ginanap na orientation sa Pambujan, Northern Samar.

Dahil sa dulo, mga kababayan, pareho lang naman ang dahilan ko sa bawat pagpunta sa mga lugar ng sakuna — ang magserbisyo nang may malasakit hangga’t kaya ng aking katawan at panahon. Tulad ng palagi kong sinasabi, bisyo ko na ang magserbisyo, dahil ang serbisyo sa tao ay serbisyo sa Diyos.

---

Kung mayroon kayong nais idulog o ipaabot sa inyong abang lingkod, maaari kayong sumulat sa BISYO MAGSERBISYO ni Bong Go, BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa bisyo.magserbisyoo@gmail.com.

Paalala lamang na sana ay isama ninyo sa inyong mga liham ang inyong contact number upang mas madali namin kayong mapaglingkuran.