Maging liwanag sa gitna ng kadiliman sa ating lipunan

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | October 19, 2025

“Maikli at marupok ang buhay.” Ito ang tema ng omeliya natin noong nakaraang Huwebes ng gabi. 

Mabilis ang pangyayari, tinawagan tayo ng isang kaibigan kung maaaring basbasan natin ang bangkay ng isang lalaking namatay ilang araw pa lang ang nakararaan. 

Mabigat na mabigat para sa mga kaibigan ko na biglang nawala ang itinuturing nilang anak. Hindi simple ang kanyang pagkawala. Nagpakamatay ang kanilang mahal na ‘ampon na anak’. Hindi na natin babanggitin kung saan at paano nagpakamatay ang anak para maprotektahan ang kanyang integridad.

Bago nagsimula ang misa, dalawang pari kaming nasa harap ng crematorium sa tabi ng gurney na hinihigaan ng lalaking ipapasok sa crematorium. Nakapaligid din sa gurney ang mga kamag-anak at ilang kaibigan. Luhaan ang marami, mainit ang hangin na lalong pinabigat ng init na dulot ng crematorium na inihahanda nang abuhin ang bangkay na nasa harapan namin. 

Batang-bata ang mukha niya, at maraming mga tanong na nababakas sa mga mukha ng nagdadalamhati. “Bakit?” Walang sagot, tanong lang. 

Kinailangang tumawag ng pari, na kahit atubili ang tumawag sa akin ay nagtanong, “Binabasbasan at minimisahan na po ba ng simbahan ang nagpakamatay?” Sagot natin sa kanya, “Nagbago na po ang pananaw ng simbahan sa suicide. Nababawasan ang responsibilidad ng nagpakamatay dahil sa matinding hirap, takot at pagkalito dahil sa matinding pinagdaraanan. Hindi lamang ang kasalan ang tinitingnan bilang sanhi ng pagpapakamatay kundi ang pinagdaraanang matinding pagsubok, paghihirap at pagkawala ng pag-asa. Hindi ang mapagparusang ‘diyos’ ang humuhusga sa nagpakamatay kundi ang Diyos ng awa, kapatawaran at pag-ibig.”

Napakalaking panghihinayang ang ibinahagi sa atin ng mga matatalik na kaibigan ng lalaking nagpakamatay. Sabi nila, “Malaking kawalan siya sa pamayanang kinabibilangan niya. Napakagaling niya sa kanyang propesyon. Napakalaki ng nagawa at naiwanan niyang mga gawain.” 

Ito ang naging batayan ng ating mensahe sa omeliya. Ibinahagi kong malaking panghihinayang ang pagkawala ninuman tulad ng mahal nilang kamag-anak at kaibigan na unti-unting tinutunaw at inaabo ng apoy, anuman ang nagawa niya o nagawa ninuman ay madaling matutunaw, maaabo at makakalimutan. Parang kandila ang buhay. May saysay lang ang kandila kung nakasindi at nasusunog, at habang nakasindi, nasusunog unti-unting nauubos. Ang mahalaga ay sindihan at panatilihing nagliliwanag ang apoy ng kandila. Walang halaga o saysay ang anumang laki, ganda, amoy ng kandila kung ito ay nakatabi at hindi nakasindi. Ito ay ilalagay mo sa gitna ng madilim na lugar upang ikalat ang kanyang liwanag. Ganyan ang hamon sa bawat buhay, na ilagay sa gitna at hayaang mag-apoy, magbigay ng liwanag at init para paigtingin ang buhay ng lahat.

Nagpatuloy ang ating omeliya: “Nakapanghihinayang ang paglipas ng isa pang maningning na buhay. Ngunit lahat ng naririto na minahal at nagmahal sa kamag-anak at kaibigang ngayon ay wala na ay tumanggap ng kapirasong ningning mula sa kanya. Hayaan ninyong hamunin kayo ng kanyang ningning upang kayo rin ay maging liwanag sa gitna ng lumalaganap na kadiliman sa ating lipunan.”

Wala na tayong mahagilap na liwanag sa mga namumuno sa atin. Karamihan ay pinaghihinalaang nagnanakaw at nagsisinungaling. Tuluy-tuloy daw ang imbestigasyon ng Independent Commission for Infrastructure (ICI). Totoong tuluy-tuloy ngunit walang nakakakita, nakakarinig at nakakaalam ng tunay na nangyayari. Meron lang media report walang media coverage ng totoong nagaganap. Kaya tanong ng marami, “Niluluto ba ng ICI ang mga kaso ng sangkot sa matinding katiwalian ng ghost flood control projects?” 

Kung sinasabi nating maikli at marupok ang buhay hindi nakakatulong na maramdaman ng marami ang “nakakaumay” na kuwento ng ating bayan. Kaya’t lalong kailangan ang liwanag mula sa mga taong handang ialay ang buhay para sa pagbabago ng bulok na lipunan.

Parang crematorium din ang ating lipunan. Ang pagkakaiba lang, hindi mga patay ang sinusunog kundi ang kasalukuyan at kinabukasan ng mga buhay. Kailangang bantayan ang buong pamahalaan at baka malingat tayo’t mabilis nilang maisubo sa “crematorium ng maruming pulitika” ang laging nanganganib na katotohanan. 

Maikli at marupok ang buhay ng bawat isa, at ganoon din ang katotohanan, katarungan at kalayaan ng lahat. Malungkot at madalas nating nahahayaang sunugin ng mga makapangyarihan ang katotohanan kung kaya’t walang katarungan at kalayaan ang bansa.

Mabuti at magaling ang nagpakamatay, pero tila hindi na niya nakayanang tingnan ang nakagagalit at nakakaumay na lipunan. Naalala ko pa ang kaibigang si Ted Borlongan, dating presidente ng Urban Bank. Tinulungan natin si Ted upang ipagtanggol hindi lang ang sarili kundi ang katotohanan sa likod ng pagsara ng naturang bangko. Matagal-tagal din nating sinuportahan si Ted hanggang sa naorganisa natin ang “Bank Run” for Urban Bank. Sa kabila ng lahat ng pagkilos at pakiusap, hindi sinuportahan si Ted ng mga nasa taas. Noong Abril 1, 2005, sa harap ng puntod ng kanyang mga magulang, nagpakamatay ang kaibigan kong si Ted Borlongan. Sayang ang isang maningning na ilaw. Napaisip tayo, si Ted lang ba ang may kasalanan o ang lahat ng nagpabaya, hindi nakialam at ang ilan pa ay ginawa ang lahat para ‘patayin’ ang katotohanan (na isinusulong ni Ted)?

Nang matapos ang misa, hindi pa tapos ang cremation. Naisip lang natin sa pag-uwi, hahayaan ba nating sunugin ng pulitikang marumi ang katotohanan? Hahayaan ba nating patuloy na umiiral ang baluktot at bayarang hustisya ng makapangyarihang tiwali at korap? Hahayaan ba nating manatiling alipin ang lahat ng nagdidiyos-diyosang dinastiya?

I’mee ready sa lindol!

ni Imee Marcos @Imeesolusyon | October 19, 2025

Grabe na ‘to mga besh! Parang hindi pa tayo tapos sa baha at bagyo, heto na naman — sunud-sunod tayong niyayanig ng lindol sa iba’t ibang parte ng bansa! Galit na ang Mother Earth!

Mula noong Setyembre 30, nagsimula na ang mga malalakas na lindol sa Cebu at halos araw-araw na may aftershock. Sinundan pa ito ng mas malakas na magnitude sa Davao! Maraming bahay ang nasira, marami ring kababayan ang natatakot at nangangamba para sa kanilang mga pamilya at kabuhayan. 

Kaya ang sabi ko, panahon na para seryosohin ang paghahanda! Ang lindol, hindi inaabiso. Ang buhay, hindi puwedeng isugal! Kaya’t narito ang mga IMEE-PORTANTENG PAALALA para handa tayo sa lindol:

Una, alam niyo ba kung saan magtatago kapag nagsimula na ang lindol? Hanapin ang pinakamatatag na parte, kung saan nagsasalubong ang poste at beam. Diyan ka dapat magtago para may proteksyon.

Pangalawa, kung may abiso at may oras pa, tumakbo agad sa wide open space. Dapat malayo sa gusali, puno, o poste. Alamin din kung saan ang itinakdang evacuation area ng inyong LGU at kabisaduhin ang ruta papunta roon.

Pangatlo, magpraktis kasama ang pamilya. Dapat lahat ng nasa bahay ay kabisado kung paano mabilis at maayos mag-evacuate kung kakailanganin. Practice saves lives! Oh ‘di ba! Mabuti na ang maging maagap at handa.

At panghuli, ayusin na ang inyong go-bag. Lagyan ng gamot, pera, mahahalagang dokumento, flashlight, pagkain, tubig, at iba pang kailangan sa oras ng sakuna. 

Oras na ring ayusin natin ang sistema ng pagtugon sa sakuna, kaya isinusulong ko ang “National Resiliency and Disaster Management Authority Act” na may layuning tapusin ang mabagal at magulong koordinasyon tuwing may kalamidad. Sa panukalang ito, gagawing “all-hazards” Authority ang NRDMA na may command at control sa lahat ng ahensya ng gobyerno, kabilang ang AFP at PNP, at ilalagay ito direkta sa ilalim ng Office of the President para mas mabilis ang kilos, desisyon, at agarang aksyon tuwing may sakuna.

Maging alerto at huwag maging kampante. Lahat tayo may papel sa kaligtasan ng ating pamilya! 

Hindi mapipigilan ang lindol, pero kaya nating iligtas ang ating sarili, pamilya, at komunidad.

‘Yan lang muna mga besh! Ingat kayo lagi at maging alerto! Babush!

Parusa sapaglabag sa Gift Check Act of 2017

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | October 19, 2025

Isa sa mga pangunahing patakaran ng Estado ay ang pagbibigay ng proteksyon sa interes ng mga mamimili, pagtataguyod ng pangkalahatang kapakanan, at pagtatakda ng mga pamantayan ng pag-uugali para sa negosyo at industriya. Kaya naman ipinasa ang Republic Act (R. A.) No. 10962 na may titulong Gift Check Act of 2017.

Alinsunod dito, ang Estado ay marapat na isulong at hikayatin ang patas at tapat na ugnayan sa pagitan ng mga partido sa transaksyon ng mga mamimili at protektahan ang mga ito laban sa mapanlinlang, hindi patas, at walang konsensyang mga gawain at gawi sa pagbebenta. Titiyakin din nito na ang pinakamahusay na interes ng mamimili ay isinasaalang-alang sa interpretasyon at pagpapatupad ng mga probisyon dito, kasama ang mga tuntunin at regulasyon sa pagpapatupad nito. 

Sa pagpapatupad ng layuning ito, kinikilala ng Estado, sa pamamagitan ng Department of Trade and Industry (DTI), na ang isang gift check ay kumakatawan sa halagang hawak ng pinagbigyan nito at na ang mga mamimili ay hindi dapat labis na pagkaitan ng halaga ng kanilang pera. Ang gift check, na tinutukoy din bilang gift certificate o gift card, ay anumang instrumento na ibinibigay sa sinumang tao, natural o juridical, na mayroong monetary consideration o halaga bilang pambayad para sa mga consumer goods o services.

Ito ay maaaring nasa anyo ng papel, card, code, o iba pang device, at mananatiling may bisa hanggang sa pagtigil ng negosyo ng nagbigay nito. Samantala ang coupon o voucher ay anumang instrumento na ibinibigay sa sinumang tao, natural o juridical, na mayroong monetary consideration at kung hindi man, ay nagbibigay ng karapatan sa may-ari nito ng diskwento sa isang partikular na produkto o serbisyo, o maaaring ipagpalit para sa isang paunang natukoy na produkto o serbisyong tinukoy sa nabanggit na coupon o voucher. 

Subalit hindi lahat ng gift check ay sinasakop ng batas na ito. Ang mga gift checks na ibinibigay para sa loyalty, rewards o promotional programs ay hindi sakop ng batas na ito. Hindi rin kasama ang mga coupons at vouchers sa probisyon ng batas. 

Ang mga promotional activities sa pagbebenta, loyalty programs at mga warranty, mga return policies para sa cash purchases, at maging ang mga diskwento na ibinibigay para sa mga senior citizen at persons with disability (PWD) alinsunod sa kaugnay na batas, mga tuntunin at regulasyon, ay dapat ding ibigay sa mga pagbili ng mga pangangailangan at serbisyo na ang ginamit na pambayad ay gift check.

Sang-ayon sa Gift Check Act, itinuturing na labag sa batas ang mga sumusunod na gawain:

(a) Pag-isyu ng gift check na may expiration date;

(b) Pagpapataw ng petsa ng pag-expire sa natitirang halaga, kredito, o balanse ng gift check; o

(c) Pagtanggi na igalang ang hindi nagamit na halaga, kredito, o balanseng natitira sa nasabing gift check.

Ang sinumang tao na mapatutunayang lumabag sa probisyon ng batas na ito ay mapapatawan ng kaparusahan sa ilalim ng batas na ito kung saan nakasaad sa Seksyon 11 nito na: 

“Any person, natural or juridical, who violates the provisions of this Act shall be obligated to return the unused balance of the gift check within ninety (90) days from the declaration of the violation by the DTI and shall be subject to a fine to be imposed by the Secretary of Trade and Industry, which shall in no case be less than five hundred thousand pesos (P500,000.00) nor more than one million pesos (P1,000,000.00): Provided, that for the second offense, in addition to the fine, the issuance of gift check by the offending issuer shall be suspended for three (3) months: Provided, further, that for the third offense, in addition to the fine, the issuance of gift check by the offending issuer shall be cancelled.”