Mga dekalidad na local universities at colleges, isinusulong

ni Kuya Win Gatchalian @Win Tayong Lahat | October 23, 2025

Sa ginanap na pagdinig ng Commission on Higher Education (CHED) kamakailan, binigyang-diin ng inyong lingkod na simula 2012, lumalago ng average na 10% ang enrollment sa mga local universities at colleges (LUCs). Noong Academic Year (AY) 2012-2013, meron lamang naitalang 201,124 na mga mag-aaral sa mga LUCs.

Pagdating ng AY 2023-2024, dumoble ang bilang at umabot sa 498,080. Kung susuriin natin ang datos, lumalabas na ang enrollment sa mga LUCs ang maituturing na pinakamabilis sa mga higher education institutions (HEIs) sa bansa.

Malaki ang paniniwala ng inyong lingkod sa mahalagang papel ng mga LUCs sa paghahatid ng abot-kaya at dekalidad na edukasyon. Natutulungan ng mga LUCs ang ating mga nangangailangang kababayan na makapag-aral sa kolehiyo. Mahalaga rin ang kanilang papel sa pagresolba ng jobs-skills mismatch. 

At dahil nag-uulat ang mga LUCs sa mga LGUs na nagtatag sa kanila, mas mabilis silang rumesponde sa mga lokal na sitwasyon at pangangailangan para sa mga skilled professionals na kailangan ng mga LGU.Nahihikayat din ang ating mga LGUs na magpatayo ng mga LUCs dahil sa programang libreng kolehiyo ng pamahalaan.

Upang maging benepisyaryo ang ating mga LUCs ng libreng kolehiyo, kinakailangang magkaroon sila ng ‘institutional recognition’ mula sa Commission on Higher Education (CHED).Ngunit lumalabas na 60% lamang ng 174 LUCs ang may ‘institutional recognition’ mula sa CHED. Hindi lang ito sagabal sa kanilang pagiging bahagi ng libreng kolehiyo ng pamahalaan.

Nangangahulugan din ito na hindi angkop sa mga pamantayan ng CHED ang mga kursong inaalok ng mga LUCs. Nakakabahala ito, lalo na para sa mga mag-aaral na kinakailangang kumuha ng licensure o board examinations.

Kung ang isang mag-aaral ay nagtapos sa isang LUC na walang ‘institutional recognition’ mula sa CHED, hindi siya maaaring kumuha ng board exams. Masasayang ang hindi bababa sa apat na taong kanyang ginugol upang magkaroon ng lisensya bilang isang propesyonal.Kaya naman hinimok natin ang CHED na maghigpit sa mga LUCs na nag-aalok ng mga programang walang certificate of program compliance.

Iminungkahi natin ang pagkakaroon ng negative list upang hindi mahikayat ang mga mag-aaral na mag-enroll sa mga programang ito.Bagama’t maaaring i-phase-out ng CHED ang mga programang hindi sumusunod sa kanilang mga pamantayan, iminumungkahi rin natin sa Komisyon na tulungan nila ang mga LUCs na iangat ang kalidad ng kanilang mga programa at magkaroon ng ‘institutional recognition.

’Upang lalo pa nating mapatatag ang ating mga LUCs, inihain din natin ang Local Colleges and Colleges Governance Act (Senate Bill No. 623). Layon ng panukalang batas ang pagkakaroon ng mga pamantayan para sa pagtatag, pagpapatakbo, at pamamahala ng mga LUCs.

Sa ilalim ng panukalang batas, nais din nating tiyakin na makikinabang ang ating mga LUCs sa programang libreng kolehiyo.Ito lamang ang ilan sa mga hakbang na isinusulong natin upang maiangat ang kalidad ng mga LUCs sa ating bansa. Kung matitiyak nating mahusay ang ating mga LUCs, maihahatid natin sa mas maraming mga kabataan ang abot-kaya at dekalidad na edukasyon. 

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

Romualdez, humirit ng postponement sa ICI hearing dahil sa ‘medical procedure’, expected na ‘yan!

ni Ka Ambo @Bistado | October 22, 2025

May bagong pulutan ang mga “marites”.

Hinahanap si “Yedda”.

Tikom ang bibig ng mga taga-Tingog.

----$$$--

MAY tsismis sa Kamara na nag-Amerika si Rep. Yedda Romualdez.

Wala pang opisyal na pahayag ang kanyang partylist group.

----$$$--

WALANG abiso, walang press release.

Walang paramdam.

Nagpiyesta tuloy ang mga “marites”.

----$$$--

SINASABING basta-basta na lang nag-alsa balutan at nawala.

May official business ba, o personal trip lang? May leave of absence kaya o travel authority mula sa Kamara?

----$$$--

TAMEME lang ang kanyang opisina, pero sa labas, maingay ang bulung-bulungan.

Sabi ng iba, may tampuhan daw sa pamilya. ‘Yung iba naman, baka may iniiwasan.

----$$$---

DAPAT lang natin unawain kung anuman ang kanyang dahilan.

Napapagitna kasi sa sunud-sunod na kontrobersiya ang kanyang partner na si dating House Speaker Martin Romualdez.

-----$$$--

ISINASABIT kasi ang kongresista sa anomalya sa flood control projects.

Idinadawit din sa alegasyon ng kickback at insertions sa budget.

----$$$--

PINAKAHULI, humiling ang dating speaker ng postponement sa ICI hearing dahil daw sa “medical procedure.”

As expected na iyan.

----$$$--

PERO huwag ka, may kumakalat din na tsismis tungkol sa isang “special friend” daw na isang alyas “Aya”.

Isang “social influencer” ang bida na BFF umano ng isang aktres na inili-link naman sa kongresistang “first son”.

-----$$$---

LALONG kinikilig sa tsismis ang mga hitad na nagbabantay sa social media post na makakadagdag pa ng sakit ng ulo ng pamilya Romualdez.

Pero, wala tayo dapat “paki” sa personal na buhay ng mga kongresista, ang isyu kung sakaling mapabayaan na ang responsibilidad sa Kamara dahil sa kaliwa’t kanang intriga at alingasngas.

----$$$--

MAHALAGANG linawin ng opisina ni Rep. Yedda ang tunay na sitwasyon upang makaiwas siya sa walang basehang tsismis.

Totoo bang nag-US ang misis ni Cong. Martin?Official business ba o isang simpleng bakasyon?

----$$$--

KAILANGANG magpakita sa publiko ang ating bida.

Dapat linawin kung kailan siya makakauwi, kung siya man ay nagpapalamig lang ng “ulo” at nag-i-staycation lamang.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Pagsasampa ng kasong murder

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | October 22, 2025

Dear Chief Acosta,

Biktima ang kababata ko ng hindi makatwirang pananalakay na naging sanhi ng kanyang kamatayan. Hindi pa nakapagsasampa ng reklamo ang kanyang pamilya dahil sa magkakaiba na payo na ibinigay sa kanila. Nais sana nilang maghain ng reklamo para sa krimeng murder, base sa payo ng isang law student na kapitbahay nila, dahil mayroon diumanong abuse of superior strength sa nangyari na pananalakay. Ayon diumano sa isang saksi, tatlo ang mga salarin. Maliban sa sunud-sunod na mga suntok na kanyang tinamo, ginamitan pa umano ang kababata ko ng sumpak na nagdulot ng matitinding pinsala sa kanyang ulo at leeg. Sa kabilang banda, mayroong nakapagsabi sa kapatid ng kababata ko na diumano ay hindi nangangahulugan na mayroong abuse of superior strength na agad dahil lamang sa tatlo ang mga salarin at mayroong sumpak na ginamit ang mga ito. Sana ay mabigyan ninyo ng linaw ang magkaiba na payo na ibinigay sa pamilya ng kababata ko upang magkaroon ng gabay sa kanilang pagnanais na makamit ang katarungan. -- Jordan

---

Dear Jordan,

Ang Murder ay isa sa mga ikinokonsidera bilang heinous o kasuklam-suklam na krimen. Karaniwan na makikita sa mga sirkumstansya na bumubuo sa malagim na insidente ng ganitong uri ng pamamaslang ay ang lubos na kawalan ng pagsasaalang-alang at pagpapahalaga ng salarin sa buhay ng biktima. Kaya rin naman napakabigat ng parusa na ipinapataw ng ating batas sa sinuman na mapatutunayan na gumawa ng krimen na ito.

Upang managot ang inaakusahan ng krimen na Murder ay kinakailangan na mapatunayan ng nag-uusig ang mga sumusunod na elemento: una, mayroong tao na napaslang; ikalawa, ang inaakusahan ang gumawa ng pamamaslang; ikatlo, mayroon ang alinman sa mga qualifying circumstances na nakasaad sa Artikulo 248 ng Revised Penal Code; at ikaapat, hindi Parricide o Infanticide ang naganap na pamamaslang.

Kaugnay ng ikatlong elemento na nabanggit, ang isa sa mga qualifying circumstances na magtataas ng krimen sa Murder ay ang paggamit ng salarin ng bentahe ng higit na lakas o ang tinatawag na “taking advantage of superior strength.” Mainam na maintindihan na ang sirkumstansya na ito ay hindi lamang nangangahulugan na higit na bilang ng mga salarin o ang kanilang paggamit ng armas o sandata. Bagkus, mahalaga na mapatunayan ang ganap at lubos na hindi pagkakapantay ng lakas o puwersa ng salarin sa kanyang biktima. 

Maliban sa higit na bilang ng salarin kumpara sa biktima, isinasaalang-alang din ang sama-sama o pangkalahatan na puwersa na ginamit ng salarin, ang kanyang/kanilang kasanayan at kakayahan, maging ang sandata, armas o iba pang bagay na kanyang/kanilang ginamit upang maisakatuparan ang pamamaslang sa biktima o ang pananakit sa biktima na naging sanhi ng kamatayan nito. Ipinaliwanag ng ating Korte Suprema, sa panulat ni Honorable Associate Justice Ramon Paul L. Hernando, sa kasong People of the Philippines vs. Orlando Padilla and Danilo Padilla (G.R. No. 247824, February 23, 2022):

“In Evasco, this Court held:

The determination of whether or not the aggravating circumstance of abuse of superior strength was attendant requires the arduous review of the acts of the accused in contrast with the diminished strength of the victim. There must be a showing of gross disproportionality between each of them. Mere numerical superiority on the part of the accused does not automatically equate to superior strength. The determination must take into account all the tools, skills and capabilities available to the accused and to the victim to justify a finding of disproportionality; otherwise, abuse of superior strength is not appreciated as an aggravating circumstance.

Here, this Court fully agrees with the findings of the CA that indeed abuse of superior strength was present in the commission of the crime. Indeed, to take advantage of superior strength means to use purposely excessive force that is out of proportion to the means of defense available to the person attacked. In the present case, the evidence gathered shows that the victim was unarmed when he was attacked by accused-appellants, who were not only superior in number but had access to, and in fact used, a weapon in form of a knife. Moreover, it was established that when the victim was already defenseless and weak from the stab wound and the mauling, he was unnecessarily hit with a big stone that ensured his death. Thus, the fact that the victim was outnumbered without means to put up a defense as he was taken to a place where rescue would be close to impossible and the fact that accused-appellants and Antonio used weapons out of proportion to the defense available to the victim, i.e. a knife and a big stone, fully establish the qualifying aggravating circumstance of abuse of superior strength.”

Sa sitwasyon na iyong naibahagi, kinakailangan na malinaw na maisalaysay ng nakasaksi sa pananalakay sa iyong kababata na siya ay naroon noong naganap ang insidente at positibo niyang maipahayag kung ano ang mga ginawa at/o partisipasyon ng bawat salarin sa panununtok, pambubugbog at/o paggamit ng sumpak sa biktima, kung may sandata o armado rin ba ang biktima o hindi, at ang iba pang mahahalagang impormasyon na maaari na magpatibay na sadyang higit ang lakas at puwersa ng mga salarin kung ikukumpara sa biktima. Mahalaga rin na mayroong katibayan na ang mga tinamo na pinsala ng iyong kababata ang naging sanhi ng kanyang pagkamatay at ang ibang mga rekisitong itinatakda ng batas para sa krimen na Murder.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.