Paano pagkakatiwalaan ang MIF kung ang mga lumikha nito ay mahirap pagkatiwalaan?

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | June 4, 2023

Okey na sa Kongreso ang Maharlika Investment Fund (MIF). Okey ba talaga ito? Ang instrumento ba ang okey o ang gagamit ng instrumento? Anong klaseng instrumento ba ang MIF? Ito raw ay paraan para palakihin ang pondo ng pamahalaan. Paano? Paano papalakihin ang maliit? At ang mas mahirap at mas kumplikado pa, paano palalakihin ang wala?

Ang naturang “Sovereign Fund” ng ibang bansa ay hindi nagmumula sa anumang pondong ginagamit at kinakailangan para tustusan ang pangangailangan ng mga karaniwang mamamayan. Tulad ng karaniwang mga “investment", ito ay pera o pondong labis at hindi ginagamit at tiyak na hindi gagamitin sa mga darating na panahon. Dahil hindi gagamitin, maaaring i-invest o itaya, ipagsapalaran sa iba’t ibang “investment products” sa loob o maging sa labas ng bansa.

Nangako naman ang Presidente na hindi gagamitin ang pondo ng Social Security System (SSS), Government Service Insurance System (GSIS), Philippine Health Insurance Corp.; Home Development Mutual Fund, Overseas Workers Welfare Administration at ang Philippine Veterans Affairs Office. Ngunit hinirit naman ng mga mambabatas sa Senado na dahil pinagbabawal gamitin ang mga pondo ng mga nabanggit na institusyon para pondohan ang MIF, wala namang nagbabawal na itaya o i-invest ng mga nabanggit na institusyon ang kani-kanilang pondo sa MIF.

Kung inyong tatalasan ang inyong pang-unawa, maaari nating itanong kung ano ang pagkakaiba ng hindi maaaring gamiting pondo ng MIF ang mga nabanggit na institusyon ngunit maaaring itaya o i-invest ng mga nabanggit na institusyon ang kanilang pondo sa MIF.

Naglagay din ang mga mambabatas ng mga parusa o “penal provisions” kung mahuling sangkot sa katiwalian ang sinumang opisyal na may kinalaman sa MIF. Magagamit ang umiiral na “Graft and Corrupt Practices Act". Maganda nga kung merong mga tinatawag na “control, check and balance” na hahadlang sa anumang abuso. Ngunit, mas maganda kung susundin at ipatutupad ang mga nabanggit na parusa at kontrol sa katiwalian at anumang abuso.

Kausap ko noong isang araw ang isang Pinay na may asawang Koreano. Madalas debatihin ng Koreano ang kanyang asawa pagdating sa korupsiyon at ang parusa dito.

Pinagmamalaki ng Koreano kung paanong nakapagpakulong na sila ng dalawang presidente. Kulong sa preso at hind sa ospital (hospital arrest) tulad ni Gloria o sa bahay (house arrest) tulad ni Erap.

Maaalala kung paano at bakit pinakulong ng South Korea sina dating Pangulong Lee Myung bak at Park Geu-hye. Nagsilbi ng ilang araw hanggang naging taon ang dalawang presidenteng Koreano. Iba sa atin, hindi ang malalaki ang nakukulong kundi ang mga maliliit.

Iba sa atin, dahil parang laro o Zarzuela ang mga kaso ng mga malalaki, makapangyarihan at mayayaman.

Mayroong paglilitis, ngunit maraming paraan para hindi na humarap sa korte ang mga nasasakdal. Marami ring paraan para hindi na lumaki pa ang kaso. Maaaring pabagalin ng mga abogado hanggang sa tuluyan nang matulog ang kaso o gamitin ang kumbinyenteng “fall-guy” approach.

Agad kong naalala ang mga “fall guys” o “fall girls” style ng mga malalaking opisyal.

Nakilala ko pa nga noong araw ang isang babaeng 'ika nga ay may “pleasing personality” at presentableng-presentable.

Lumilinaw sa mga pag-uulat kung paanong nakulong ang kilalang personal assistant ng makapangyarihan at matandang opisyal samantalang hanggang hospital arrest lang si lolo. At hindi rin makakalimutan ang babaeng pinakinabangan ng maraming kongresista at senador para magamit ang sari-saring pondo maliban pa sa kani-kanilang mga pork barrel. Nasaan ang babaeng ito? Noong simula, mayroong ilang opisyal na nakulong dahil sa pagbubulsa ng perang mula sa mga pekeng NGO na kayang-kaya ni ateng likhain. Malaya at absuwelto na ang mga opisyal ngunit, kulong sa babae?

Parusa? Kulong? “What are we in power for?”mula sa mapanglait na labi ng mga korup na malayang-malaya kuno.

Okey ba ang Maharlika? Madali nang ipinakita sa atin kung paano at bakit kailangang maipasa at maging batas ang Maharlika. Hindi ang Maharlika ang problema kundi ang mga taong lumikha nito. Paano mo mapagkakatiwalaan ang Maharlika kung marami sa mga may-akda nito ay mga opisyal na mahirap pagkatiwalaan?

Manila Central Post Office, nasunog o sinunog?

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | May 29, 2023

Pumasok ang bagyong Mawar sa bansa noong nakaraang Sabado. ‘Betty’ ang naging pangalan nito sa pagpasok sa Philippine Area of Responsibility (PAR). Ilang araw pa lang ang nakararaan nang masunog ang isang kilalang landmark – ang Manila Central Post Office, at ang bumabalandra na sa mga pahayagan ay ang minamadali nang ipasang panukalang-batas na kilala bilang Maharlika Investment Fund.

May koneksyon ba ang bagyo, ang sunog at ang Maharlika?

Malinaw ang unang pagkakaiba ng tatlo. Una, ang bagyo ay natural, ang sunog ay hindi dahil hangga’t hindi natitiyak kung saan at paano nagsimula ito, mananatiling dalawa ang posibleng dahilan – nasunog o sinunog; kapabayaan o krimen. Ang Maharlika ay hindi rin natural. Isa itong batas na nilikha ng mga mambabatas. At malinaw na sa kabila ng mga pagtutol dito, binging-bingi ang maraming mambabatas sa mga ito. Ang tanong, bakit at ano ang nagpapabingi? Ang mas malinaw na tanong, ano ang nagpapabulag sa mga ito?

Parating, ngunit lilipas din ang bagyo. Ngunit ayon sa maraming dalubhasa, dumadalas at tumitindi ang mga bagyo dahil sa paglala ng climate change o pagbabago ng klima na dulot ng global warming o pag-init ng mundo, at dahil sa paliwanag na ito, malinaw din na hindi rin ganu’n ka-natural ang bagyo. Noong araw, supertyphoon ang pinakamatinding kategorya ng bagyo. Ngayon, mayroon pang higit dito. Salamat sa Ondoy at Yolanda, nakilala ang mabangis at mapanirang “Category 5 Storm.” Medyo nakakabahala ang ‘Mawar’ o ‘Betty’ dahil ito ay tinuturing na Category 5 Storm o super storm. Nagdadasal na naman ang lahat na lumihis ang ‘Mawar’ at tila nakikinig ang Panginoon, ngunit nakikinig ba ang mga tao?

Talaga bang natural ang bagyo? Oo, malakas na hangin at labis-labis na tubig ang mga sangkap ng bagyo, ngunit bakit palakas nang palakas at palubha nang palubha ang epekto ng mga kasalukuyang bagyo?

Ayon sa mga matagal nang nag-aaral ng Environmental Science o agham ng kapaligiran o ekolohiya, lumalala ang mga bagyo dahil lalong nagiging ganid at walang kabusugan ang malalaking negosyo. Ang lahat ng malalaking negosyo ay nangangailangan ng enerhiya mula sa langis hanggang sa enerhiyang nukleyar. Ang karaniwang proseso ng paggawa ng enerhiya ay ang pagsusunog, tulad ng pagsusunog ng krudo o gasoline ng mga makina o ang paglikha ng init mula sa nuclear reactors na higit na mapanganib.

Samakatuwid, malaki ang kontribusyon ng malalaking negosyo sa problema ng kapaligiran, partikular sa pagdami at patuloy na paglakas ng mga bagyo.

Nasunog o sinunog ang Post Office, ano ba talaga ang nangyari? Wala pang lumalabas na anumang pag-uulat o panimulang paliwanag tungkol sa posibleng sanhi o dahilan ng sunog, ngunit hindi malayong kapabayaan o ang madilim na pagtatakip ng anumang tinatago na mas mabuting mawala, at kahit mawala ito na waring aksidente sa malaking sunog. Matagal ko na ring narinig ang planong ibebenta ito sa isang kumpanyang banyaga para gawing bahagi ng isang hotel.

Salamat naman at agad nag-usap ang mga senador at kongresista, at pinag-usapan ang dapat gawin hinggil sa kinabukasan ng Post Office. Kung mayroong itinatago o pinagtatakpan, hindi malayong pera ang dahilan nito. Kung mayroong negosyong tagong pinag-uusapan, pera at wala nang iba ang puno’t dulo ng naturang pag-uusap.

Maaari nating muling itanong, negosyo ba’t hindi serbisyo ang pinagmulan ng kapabayaan na nauwi sa sunog?

At umiinit na ang usaping Maharlika Investment Fund. Pipilitin daw ng Senado sa ilalim ng pamumuno ni Senate President ‘Migz’ Zubiri na isabatas na ang Maharlika Investment Fund bago mag-recess ang Senado at Kongreso sa ika-2 ng Hunyo, 2023.

Ano ba ang Maharlika Investment Fund o MIF? Hindi ba Negosyo rin ito? Negosyo raw ng pamahalaan? Marami pa silang sinasabi na maganda at protektado ang ating salapi na palalaguin sa iba’t ibang uri ng pagpapalago ng pera o investment. Hindi ko alam kung gaano kaganda at kaprotektado ang mga ito. Ang alam ko lang ay malayong-malayo tayo sa ginawa at ginagawa pa ng mauunlad na bansa sa gumagamit din ng kahawig na Investment Fund tulad ng GIC o Singaporean Sovereign Wealth Fund. Ito ay sinimulan ng pamahalaan ng Singapore noong ika-22 ng Mayo, 1981. Saan galing ang salaping pinalalago ng Singapore? Sa kanilang foreign reserve o surplus o labis na pera.

Negosyo pa rin ang Maharlika, subalit kailangang tanungin, saan galing ang kapital? Sino ang hahawak at magpapalago nito? Para kanino ba talaga ito? Paano matitiyak na hindi ito mapapakialaman ng mga nakapuwesto? Totoo bang makikinabang ang buong bansa at ang bawat mamamayan mula rito?

Bagyo? Sunog? Maharlika? Tila magkakaiba, ngunit kapag sinuri ang mga ito, mayroong kinalaman ang tatlo sa negosyo.

Hello Garci... naaalala niyo pa ba? Sino ang mananagot kung may anomalya ang halalan 2022?

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | May 27, 2023

Kahapon ay huling Biyernes ng buwan, at bantay Comelec na naman. Tatlong daan walumpu't dalawang (382) araw na ang nakaraan nang maganap ang Pambansang Halalan noong Mayo 9, 2022. Tumatakbo ang panahon na parang normal na ang lahat.

Tapos at maayos ba na natapos ang halalan sa isip ng karamihan?

Ilang buwan na rin ang nakaraan nang magsimulang magtanong ang nakilalang TNTrio na sina General Ely Rio, Gus Lagman at Franklin Ysaac. Simple lamang ang mga tanong nila, una, posible bang makapag-transmit na ng 21 milyong boto sa transparency server ng Comelec sa loob ng isang oras mula sa pagsara ng mga presinto? Pangalawa, mayroon bang maipapakita ang Comelec na batayan na pinanggalingan ng 21 milyong boto?

Sumulat ang TNTrio sa Comelec noong ika-14 ng Hulyo, 2022. Simple lang ang tanong nila: “Paano nakapag-transmit sa transparency server sa loob ng wala pang isang oras ang 21 milyong boto?” “Paano mangyayari ang ganitong transmission kung kakailanganin ang kulang-kulang na 30 minuto na tapusin ang mga “administrative functions” ng Comelec sa bawat presinto?”

Kailangan matapos muna ang paglabas ng 8 print out ng election returns ng mga national candidates at pagkaraan nito, kasunod ang paglabas din ng 8 print out the election returns ng mga local candidates, at saka pa lang makapag-tatransmit ng mga nabilang ng bawat presinto sa transmission server. Napaka-imposibleng makapag-transmit ng 21 milyong boto, hindi lang sa loob ng isang oras kundi sa kulang-kulang 30 minutong nalalabing oras sa loob ng unang oras ng bilangan.

Kaya ang sumunod na liham sa Comelec ng TNTrio na kasama si Colonel Odono ay ipakita sa publiko ang mga transmission logs ng pinadala ng mga vote counting machines (VCM) mula sa lahat ng mga presinto, ngunit walang sagot, at dedma lang ang Comelec. Kaya naman, napilitang sumulat muli si Colonel Odono at nagbantang maghahain ito ng impeachment complaint laban sa limang commissioner kung hindi kikilos nang maayos ang mga ito. Mabilis ding sumuporta sa kilos ni Colonel Odono ang mahigit 100 retiradong opisyal na gradweyt ng Philippine Military Academy (PMA).

Hindi nananatiling dedma ang Comelec, kaya noong ika-23 ng Marso, sinabihan ng komisyon si Colonel Odono na kunin ang kanilang hinihinging transmission logs.

Nagtungo naman si Odono sa Comelec at ibinigay sa retiradong opisyal ng army ang hinihingi nito. Ngunit nang pag-aralan nina Colonel Odono at General Ely Rio ang dokumentong ipinakuha sa kanila, nagulat at natawa na lamang ang dalawa. Hindi transmission logs kundi reception logs ang ibinigay sa kanila. Hindi ang record ng ipinadala mula sa mga VCM kundi ang record ng tinanggap ng transmission servers o reception logs ang ibinigay sa kanila. “Ano tingin ninyo sa amin?” Tanong ng mga makikisig nating sundalo. “Hindi ba kami nag-iisip at sumusuri? Sa tingin ninyo, laging maloloko at malilinlang ang mga Pilipino?”

Nagkakamali kayo, mga mahal na commissioner, hindi naloloko ang lahat ng Pilipino.

Marami na ring nag-iisip, kumikilatis at bumabatikos sa masama, marumi, mapagsamantala at mapang-api sa ating lipunan.

Maraming nakakaalam na may dayaan ang lahat ng halalan. Talamak na ito, kaya manhid na ang marami na sa halip na magreklamo, magprotesta, magkaso laban sa katiwalian, nasanay nang magwalang-bahala at sumuko na lang, at ang bukang bibig, “Lagi namang may dayaan at wala namang nagbabago. Wala namang nahuhuli at nakakasuhan.”

Nasaan na si Virgilio Garcillano? Ang sentro ng kilalang iskandalo ng “Hello Garci.” Kung maaalala ang nilalaman ng audio file na kumalat noong halalan ng 2004, nahuli sa isang audio recording ng tinig ni dating Pangulong Gloria Macapagal Arroyo at Virgilio Garcillano na nag-uusap tungkol sa nalalapit nang halalan. Malinaw sa usapan ng dalawa ang planong aregluhin ang bilangan na pabor sa kinakausap. Nang sumabog ang iskandalo, walang nagawa ang maliit na oposisyon sa kongreso. Mabilis na nagkampihan at nagprotekta kay GMA ang mas maraming kakampi nito sa Kongreso.

Pansamantalang nawala si Garcillano at lumitaw noong Disyembre 2006. Parang walang nangyari at basta pinawalang-sala ang diumanong pagkakasangkot ni Garcillano sa anomalya sa nagdaang eleksyon.

Ganundin ba ang nangyayari sa Comelec ngayon? Kumusta kaya ang bagong Chair? Kumusta na kaya si Chair Garcia? Opo, Comelec Chair Garcia? Kumusta na ang Comelec?

May dayaan noong 2004. Ito ang nasa alaala ng marami. Pinaghinalaan si Garci, ngunit hindi ito nanagot. Ngayon, wala bang anomalya ang nakaraang pambansang eleksyon? Wala bang mananagot?