Pagpapaalis sa umookupa ng lupa, ‘di maaaring gamitan ng dahas at karahasan

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | May 13, 2025

Dear Chief Acosta,

Nalaman at nakumpirma namin na may umookupa sa aming lupa, ngunit ayaw umalis at iginigiit pa nila na sila diumano ang may karapatan dito. May titulo kaming hawak. Kung kaya, maaari ba namin silang puwersahang paalisin dito? Ano ang puwede naming gawin para mapaalis sila? — Clarita

---

Dear Clarita,

Walang awtoridad kahit pa ang may-ari ng isang ari-arian na gumamit ng dahas at karahasan upang paalisin ang mga diumano ay usurpers o mga nag-ookupa/nakatira rito. Dapat maghain ng naaangkop na aksyon sa korte, at hindi dapat ilagay ang batas sa sariling mga kamay.

Tinalakay ito ng ating Korte Suprema sa kasong Heirs of Pedro Laurora and Leonora Laurora vs. Sterling Technopark III and S.P. Properties, Inc., G.R. No. 146815, ika-09 ng Abril 2003, sa panulat ni Honorable Chief Justice Artemio V. Panganiban:  

“Notwithstanding the actual condition of the title to the property, a person in possession cannot be ejected by force, violence or terror -- not even by the owners. If such illegal manner of ejectment is employed, as it was in the present case, the party who proves prior possession -- in this case, petitioners -- can recover possession even from the owners themselves.

Granting arguendo that petitioners illegally entered into and occupied the property in question, respondents had no right to take the law into their own hands and summarily or forcibly eject the occupants therefrom.

Verily, even if petitioners were mere usurpers of the land owned by respondents, still they are entitled to remain on it until they are lawfully ejected therefrom. Under appropriate circumstances, respondents may file, other than an ejectment suit, an accion publiciana -- a plenary action intended to recover the better right to possess; or an accion reivindicatoria -- an action to recover ownership of real property.”

Alinsunod dito, sa kabila ng aktuwal na kondisyon ng titulo sa ari-arian, hindi maaaring paalisin ang taong nakatira (in possession) rito sa pamamagitan ng puwersa, karahasan o takot – kahit pa ng tunay na may-ari. Ito ang legal na alternatibo upang maiwasan ang mga paglabag sa kapayapaan at kriminal na kaguluhan na maaaring magresulta sa paggamit ng puwersa ng mga naghahabol na mabawi ang pag-aari o possession ng isang ari-arian. Ang tuntunin ng ating batas ay hindi nagpapahintulot sa mga makapangyarihan at may pribilehiyo na ilagay ang batas sa sarili nilang mga kamay upang ipatupad ang kanilang mga iginigiit na karapatan.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Batas ukol sa pagsusuot ng helmet

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | May 12, 2025

Dear Chief Acosta,

Diskresyonaryo lang ba ang pagsusuot ng helmet ng mga nagmamaneho ng motorsiklo kapag nasa probinsya? Pansin ko kasi na hindi tulad sa kalakhang Maynila na karamihan, kung hindi lahat, ay naka-helmet, kabaliktaran naman kapag nasa mga pamprobinsyang kalsada o daan na. — Coby

---

Dear Coby, 

Ang sagot sa iyong mga katanungan ay binigyang linaw ng ating batas, partikular ang Republic Act (R.A.) No. 10054, o mas kilala sa tawag na “Motorcycle Helmet Act of 2009.” Kaugnay sa nabanggit, nakasaad sa Seksyon 3 ng nasabing batas:

“Section 3. Mandatory Use of Motorcycle Helmets. - All motorcycle riders, including drivers and back riders, shall at all times wear standard protective motorcycle helmets while driving, whether long or short drives, in any type of road and highway.

Standard protective motorcycle helmets are appropriate types of helmets for motorcycle riders that comply with the specifications issued by the Department of Trade and Industry (DTI).

The DTI shall issue guidelines, which should include the specifications regarding standard protective motorcycle helmets.” 

Kaugnay sa nasabing probisyon ng batas, ang lahat ng mga sakay ng motorsiklo, kabilang ang mga driver at back riders, sa lahat ng oras, ay nararapat na magsuot ng standard protective helmet ng motorsiklo habang nagmamaneho, mahaba man o maikling biyahe, at sa anumang uri ng kalsada at highway. Sa madaling salita, hindi namimili ang batas sa uri ng daan, sa kalakhang Maynila man o probinsya, para sa pagpapatupad ng mandato na pagsusuot ng standard protective helmet ng sino man na sakay ng motorsiklo. 

Alinsunod sa mga nabanggit, hindi diskresyonaryo lamang ang pagsusuot ng helmet sa ating mga lansangan. Bukod pa rito, ang aplikasyon nito ay hindi rin limitado lamang sa Kamaynilaan sapagkat mapaprobinsya man ay nararapat pa rin ipatupad ang nasabing mandato ng batas na ang layunin ay upang panatilihin ang kaligtasan sa ating mga daan.   

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Karapatan at insentibo ng mga nangangalaga sa mga PWD

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | May 12, 2025

Malimit nating nakikita ang mga karapatan na iginagawad ng ating batas sa ating mga kapwa mamamayan na mayroong kapansanan o ang mga tinatawag nating mga persons with disability (PWDs). Ngunit paano naman ang mga taong nangangalaga sa kanila? May mga karapatan din kaya sila na ibinabahagi ng batas?

Ayon sa Republic Act (R.A) No. 7277, na inamyendahan ng R.A No. 10754 o mas kilala sa titulong “An Act Expanding the Benefits and Privileges of Persons with Disability (PWD)”, ang mga taong nangangalaga sa isang PWD o gumagastos para sa funeral o burial expenses ng isang namatay na PWD ay may karapatan katulad ng mga sumusunod:

“SEC. 32. Persons with disability shall be entitled to:

(a) At least twenty percent (20%) discount and exemption from the value-added tax (VAT), if applicable, on the following sale of goods and services for the exclusive use and enjoyment or availment of the PWD: xxx

(8) On funeral and burial services for the death of the PWD: Provided, that the beneficiary or any person who shall shoulder the funeral and burial expenses of the deceased PWD shall claim the discount under this rule for the deceased PWD upon presentation of the death certificate. Such expenses shall cover the purchase of casket or urn, embalming, hospital morgue, transport of the body to intended burial site in the place of origin, but shall exclude obituary publication and the cost of the memorial lot. xxx

SEC. 33. Incentives. – Those caring for and living with a PWD shall be granted the following incentives:

(a) PWD, who are within the fourth civil degree of consanguinity or affinity to the taxpayer, regardless of age, who are not gainfully employed and chiefly dependent upon the taxpayer, shall be treated as dependents under Section 35(b) of the NIRC of 1997, as amended, and as such, individual taxpayers caring for them shall be accorded the privileges granted by the Code insofar as having dependents under the same section are concerned;”

Kung ating pagninilayan ang mga nabanggit na probisyon ng batas, ang taong nagbayad para sa funeral services at burial expenses ng isang namayapang PWD ay maaaring makakuha ng 20% discount na para sa namatay na PWD.  Kinakailangan lamang na maipresenta nito ang death certificate ng huli para mabigyan siya ng nabanggit na 20% na diskwento. Kasama sa diskwentong ito ang ibinayad sa ataul o (urn), pang-embalsamo, hospital morgue at pagbiyahe ng katawan ng namatay na PWD patungo sa lugar na paglalagakan nito. Hindi nga lang kasali sa diskwento ang obituary publication at ang presyo ng memorial lot.

Malinaw rin sa mga nabanggit na probisyon na mayroong insentibo na ipinagkakaloob ang estado sa mga nangangalaga ng mga PWDs, sapagkat ikinokonsiderang dependent ng isang taxpayer ang isang walang trabahong PWD at lubos na umaasa sa suporta ng nangangalagang taxpayer. Kinakailangan lamang na ang PWD ay kaanak hanggang sa ikaapat (4th) na antas ng pagkakamag-anak (consanguinity) o pagkakaugnay (affinity) ng taxpayer.