Pagpapawalang-bisa ng kasal base sa psychological incapacity

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | June 27, 2025

Dear Chief Acosta,

Nais ko sanang mapawalang-bisa ang kasal namin ng asawa ko. May nakapagpayo sa akin na isa sa posibleng gamiting basehan upang mapawalang-bisa ang kasal namin ay ang tinatawag na psychological incapacity. Wala kaming sapat na pera upang magpatingin sa espesyalista kaya’t maaari bang ang kanyang magulang at mga kaibigan namin ang tumayong testigo para magpatunay nito? — Oshin

---

Dear Oshin,

Ang kasal ay isang sagradong bagay na siyang pundasyon ng pamilya kaya’t ito ay pinoprotektahan ng ating Konstitusyon at ng mga umiiral na batas. Sa kasalukuyan, ang isang kasal ay maaari lamang mapawalang-bisa kung ito ay depektibo bago o sa punto pa lamang ng kasal at hindi pagkatapos nito. Isa sa mga basehan na pinahihintulutan ng batas ay iyong nabanggit na psychological incapacity. Sang-ayon sa Artikulo 36 ng The Family Code of the Philippines:

“Art. 36. A marriage contracted by any party who, at the time of the celebration, was psychologically incapacitated to comply with the essential marital obligations of marriage, shall likewise be void even if such incapacity becomes manifest only after its solemnization.”

Sa kaso na Rowena Manlutac Green vs. Jeffery A. Green and the Republic of the Philippines, G.R. No. 255706, February 17, 2025, sa panulat ni Honorable Senior Associate Justice Marvic M.V.F Leonen, ay ipinaliwanag ng Kataas-taasang Hukuman na:

“Psychological assessments based on testimonies of petitioner, respondent, respondent’s mother, and the spouses’ mutual friend may be given credence, unless there are reasons to believe that the testimonies are fabricated. As long as the totality of evidence establishes petitioner’s psychological incapacity, the declaration of nullity of marriage is warranted. x x x

To summarize, Psychological incapacity consists of clear acts of dysfunctionality that show a lack of understanding and concomitant compliance with one’s essential marital obligations due to psychic causes. It is not a medical illness that has to be medically or clinically identified; hence, expert opinion is not required.”

Sang-ayon sa nabanggit, upang maging sapat na basehan para mapawalang-bisa ang inyong kasal, kailangan mapatunayan na ikaw o ang iyong asawa ay walang kakayahan na tugunan ang mga obligasyon o pananagutan ninyo sa isa’t isa bilang mag-asawa. Gayundin ay muling pinaalala ng Korte Suprema na ang psychological incapacity ay hindi isang sakit na nangangailangan ng ekspertong testimonya. Pinahihintulutan gamitin kahit ang testimonya ay manggaling sa mga kamag-anak o kaibigan, basta ang mga ito ay hindi gawa-gawa lamang. Dapat din maipakita ang kalagayan ninyo bago pa lamang kayo ikasal at ang kawalan ng sapat na kakayahan ninyo, o kahit isa sa inyo, upang tugunan ang mga responsibilidad bilang mag-asawa.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Special Leave Benefit para sa mga manggagawang kababaihan

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | June 26, 2025

Dear Chief Acosta,

Nag-apply ako ng dalawang buwang special leave dahil sasailalim ako sa hysterectomy. Subalit, 15 araw lamang ang inaprubahan ng kumpanya. Sang-ayon ba ito sa ating batas? — Alina

---

Dear Alina,

Kinikilala ng Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW) ang pangangailangan na tiyakin ang mga karapatang pantao at kalayaan ng kababaihan sa pamamagitan ng pagpapatibay ng mga naaangkop na hakbang sa mga larangan ng pampulitika, panlipunan, pang-ekonomiya, at kultura. Naaayon dito, tungkulin ng ating Estado na protektahan ang mga manggagawang kababaihan sa pamamagitan ng pagbibigay ng ligtas at malusog na mga kondisyon sa pagtatrabaho, gayundin ng mga pasilidad at pagkakataon upang pahusayin ang kanilang kapakanan, at bigyang-daan na matamo ang kanilang buong potensyal sa paglilingkod sa bansa.

Bilang pagtupad sa nabanggit na obligasyon sa ilalim ng CEDAW, at ng ating Saligang Batas na isulong ang mga karapatan ng kababaihan, pinagtibay ang Republic Act (R.A.) No. 9710, o ang Magna Carta of Women. Kinikilala ng nasabing batas ang mga realidad sa aspeto ng ekonomiya, pulitika, at sosyo-kultural na nakakaapekto sa mga kondisyon sa trabaho ng mga kababaihan at pinagtitibay ang kanilang papel sa pagbuo ng bansa. Tinitiyak nito ang pagkakaroon ng mga pagkakataon, serbisyo, at mekanismo na magbibigay-daan sa mga kababaihan na aktibong gampanan ang kanilang mga tungkulin sa pamilya, komunidad, at lipunan. Bilang isang panlipunang batas, ang pinakamahalagang pagsasaalang-alang nito ay ang pagpapalakas ng kapangyarihan ng mga kababaihan. (House of Representatives Electoral Tribunal vs. Daisy B. Panga-Vega, G.R. No. 228236, 27 Enero 2021, sa panulat ni Kagalang-galang na Kasamang Mahistrado Mario V. Lopez.)

Alinsunod dito, ipinagkakaloob ng ating batas sa mga empleyadong babae, na sumailalim sa operasyon dahil sa gynecological disorder, ang benepisyong bayad na special leave hanggang dalawang buwan: 

“SECTION 18. Special Leave Benefits for Women. — A woman employee having rendered continuous aggregate employment service of at least six (6) months for the last twelve (12) months shall be entitled to a special leave benefit of two (2) months with full pay based on her gross monthly compensation following surgery caused by gynecological disorders.”

Kaya, kung ikaw ay nakapagtrabaho o nakapagbigay ng serbisyo sa kumpanya nang hindi bababa sa anim na buwan sa huling 12 buwan, may karapatan kang gamitin ang nasabing special leave benefit.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Pamantayan para maging Iskolar ng Bayan sa kolehiyo

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | June 25, 2025

Dear Chief Acosta,

May batas ba na maaaring makapagbigay ng libreng pangkolehiyong edukasyon para sa mga nakapagtapos na estudyante mula sa pampublikong eskwelahan na kasali sa Top 10? Malaki kasing tulong ito para sa anak ko na kasali sa Top 10 noong nagtapos siya ng high school sa isang pampublikong eskwelahan. Salamat sa inyo. — Cappy

---

Dear Cappy,

Matatagpuan ang kasagutan sa iyong katanungan sa Seksyon 3 ng Republic Act (R.A.) No. 10648, o kilala sa tawag na “Iskolar ng Bayan Act of 2014,” kung saan nakasaad na:

“Section 3. Coverage. – The academic scholarships provided under the ‘Iskolar ng Bayan Program’, hereinafter referred to as the Program, shall cover all public high school students belonging to the top ten (10) of the graduating class, based on the guidelines and criteria set by the Department of Education (DepED), who will enroll in SUCs as freshmen: Provided, That they meet the admission requirements of the SUCs where they intend to enroll in.

A public high school with more than five hundred (500) graduates shall be entitled to one (1) additional scholarship slot in SUCs for every five hundred (500) graduates. The additional slots shall be given to graduates whose ranks immediately follow the top ten (10) students and who will enroll in SUCs after meeting the admission requirements for freshmen.”

Bilang kasagutan sa iyong katanungan, nakalahad sa nabanggit na probisyon ng batas na ang academic scholarship na ibinibigay sa ilalim ng “Programang Iskolar ng Bayan,” ay sumasaklaw sa lahat ng mga mag-aaral sa pampublikong high school na kabilang sa Top Ten ng graduating class, batay sa mga alituntunin at pamantayan na itinakda ng Department of Education (DepEd), na papasok sa mga state universities and colleges (SUCs). 

Ang pampublikong paaralan na may higit sa 500 nagtapos na estudyante ay may karapatan sa isang karagdagang scholarship slot sa SUCs para sa bawat 500 graduate na estudyante. Ito ay ibibigay sa mga nagtapos na ang mga ranggo ay agad na sumusunod sa Top Ten at papasok sa isang SUC makaraang matugunan ang mga kinakailangan sa pagpasok sa kolehiyo.