Kasunduan ng co-owners na lampas 10 taon

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | June 30, 2025

Dear Chief Acosta,

Tatlo kaming magkakapatid na nagmana ng isang gusaling may 10 palapag mula sa aming mga magulang. Lahat kaming tatlo ay nagkasundo at gumawa ng kasunduan na kami ay mananatiling co-owners ng nasabing ari-arian sa loob ng 20 taon dahil ito ay ipapaupa namin at ang kikitain mula rito ay paghahatian namin. Ang nasabing kasuduan ay epektibo simula 01 Agosto 2012 hanggang 01 Agosto 2032. Ngunit ngayong taong 2025, gusto nang humiwalay ng panganay naming kapatid sa pagiging co-owner. Gusto na niyang kunin ang kanyang bahagi na 1/3 ng ari-arian. Kami ay tutol dito dahil siya ay pumirma sa aming kasunduan. Maaari ko bang pigilang humiwalay ang panganay naming kapatid sa pagiging co-owner? Maraming salamat sa inyong kasagutan! — Summer

---

Dear Summer,

Ang co-ownership ay isang estado kung saan ang isang hindi nahahati na bagay o karapatan ay pagmamay-ari ng dalawa o higit pang mga tao. Madalas itong nangyayari sa mga mana, lalo na kapag walang malinaw na hatian ang mga tagapagmana. Sa Artikulo 484 ng New Civil Code ng ating bansa, partikular na nakasaad na:

“Article 484. There is co-ownership whenever the ownership of an undivided thing or right belongs to different persons.”

Karaniwan sa co-ownership na walang indibidwal ang minamandato o pinipilit ng batas na manatili bilang co-owner. Ang bawat co-owner ay maaaring bumukod at hingin ang kanyang bahagi sa kahit anong oras o panahon. Ngunit, kung mayroong kasunduan sa pagitan ng lahat ng co-owners na hindi nila ito hahatiin, kailangan itong sundin dahil ang kontrata ay batas sa pagitan ng mga partido. Ganoon pa man, ang gayong kasunduan na manatili sa co-ownership ay hindi dapat lumampas ng 10 taon. Nakasaad sa Artikulo 494 ng New Civil Code na:

“Article 494. No co-owner shall be obliged to remain in the co- ownership. Each co-owner may demand at any time the partition of the thing owned in common, insofar as his share is concerned. 

Nevertheless, an agreement to keep the thing undivided for a certain period of time, not exceeding ten years, shall be valid. This term may be extended by a new agreement. 

A donor or testator may prohibit partition for a period which shall not exceed twenty years. Neither shall there be any partition when it is prohibited by law.

No prescription shall run in favor of a co-owner or co-heir against his co-owners or co-heirs so long as he expressly or impliedly recognizes the co- ownership.” 

Ayon sa nabanggit, ang kasunduan na panatilihin ang co-ownership sa isang bagay o ari-arian ay hindi maaaring humigit sa 10 taon. Kaya naman sa inyong sitwasyon, hindi mo maaaring pigilan ang iyong panganay na kapatid na humiwalay sa pagiging co-owner sa gusaling namana ninyong magkakapatid mula sa inyong magulang, sapagkat ang nasabing kasunduan na umiral ng 20 taon ay walang bisa. Dahil dito, hindi niya kailangang hintayin na matapos ang 20 taon o hanggang 01 Agosto 2032 upang humiwalay sa pagiging co-owner.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Pagtatama sa ginawang “simulation of birth”

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | June 29, 2025

Hindi lingid sa ating kaalaman na mayroong mga taong mabubuti ang loob na nag-aampon ng mga bata at itinuturing nilang anak. Ibig sabihin, hindi dumaan sa legal na proseso ng “adoption” o pag-aampon. Isa sa malimit na ginagawa ay ang tinatawag na “simulation of birth.” Ang simulation of birth ay pagkukunwaring ariing anak ang isang bata at itala itong sariling anak sa lista ng kapanganakan (birth certificate) ng bata, kahit na ang nasabing bata ay hindi nanggaling sa kanyang sinapupunan at ito ay anak ng ibang tao. 

Ang simulation of birth ay isang uri ng krimen sa ilalim ng Act No. 3815, na mas kilala bilang “Revised Penal Code of the Philippines,” kung saan nakasaad ang mga sumusunod:

“Article 347. Simulation of births, substitution of one child for another and concealment or abandonment of a legitimate child. - The simulation of births and the substitution of one child for another shall be punished by prision mayor and a fine of not exceeding 1,000 pesos.

xxx

Any physician or surgeon or public officer who, in violation of the duties of his profession or office, shall cooperate in the execution of any of the crimes mentioned in the two next preceding paragraphs, shall suffer the penalties therein prescribed and also the penalty of temporary special disqualification.”

Upang bigyan ng pagkakataon ang mga taong nakagawa ng pagkakamaling ito ay ipinasa ang Republic Act (R.A) No. 11222, na pinamagatang “Simulated Birth Rectification Act,” na pinirmahan noong February 21, 2019. Layon nito na maitama ang pagkakamaling nagawa ng mga taong nagsagawa nito, maging ng lahat ng mga taong may kinalaman sa simulation of birth, at hindi na makakasuhan pa ng kasong administratibo, sibil, o kriminal.

 Ang mga layunin ng batas na ito ay ang mga sumusunod:

1. Upang magbigay ng amnestiya at payagan ang pagwasto sa simulated birth ng isang bata kung saan ginawa ang simulation para sa pinakamahusay na interes ng bata, at ang naturang bata ay patuloy na itinuturing na anak ng taong nag-simulate ng kanyang kapanganakan.

2. Upang ayusin ang katayuan at pagkapili ng isang bata, na ang kapanganakan ay simulated, sa pamamagitan ng pagbibigay sa naturang bata ng lahat ng mga benepisyo ng pag-aampon at pagtiyak na ang bata ay may karapatan sa lahat ng mga karapatang itinatadhana ng batas sa mga legal na inampon, nang walang anumang uri ng diskriminasyon, gayundin sa pagmamahal, patnubay, at suporta mula sa pamilya ng umampon sa bata.

3. Upang hindi masampahan ng kasong kriminal, sibil, at administratibong pananagutan ang mga nag-simulate sa rekord ng kapanganakan ng isang bata bago ang bisa ng batas na ito: Sa kondisyon, na ang isang petisyon para sa pag-ampon na may aplikasyon para sa pagwasto ng simulated na rekord ng kapanganakan ay ihahain sa loob ng 10 taon mula sa bisa ng batas;

4. Upang maglaan at payagan ang isang mas simple at mas murang administratibong pag-ampon, kung saan ang bata ay nakatira kasama ng tao o mga taong nag-simulate ng kanyang kapanganakan nang hindi bababa sa tatlong taon bago nagkaroon ng bisa ang batas; at

5. Upang turuan at ipaalam sa publiko ang tungkol sa pagwasto sa mga simulated birth, at hikayatin ang mga tao na gamitin ang mga benepisyo ng batas na ito.

Makikita sa mga nabanggit na probisyon na binibigyan ng estado ng pagkakataon ang mga nagsagawa ng simulation of birth na itama ang kanilang kamalian, kung ang nasabing simulation of birth ay para sa pinakamabuting interes ng bata at ang huli ay itinuring ng mga taong nagsagawa ng simulation of birth bilang kanilang anak. Kinakailangan lamang na sila ay maghain ng petition for adoption with an application for the rectification of the simulated birth record sa loob ng 10 taon mula nang naging epektibo ang batas. 

Ang administrative adoption and rectification ay maaaring ihain kapag ang bata ay may tatlong taon nang nakatira sa poder ng taong nagsagawa ng simulation of birth bago naging epektibo ang batas na ito at mayroong certificate declaring the child legally available for adoption na inilabas ng Department of Social Welfare and Development.

Ang nasabing petition ay nararapat na umayon sa mga sumusunod na patakaran:

“Section 9. Petition. - The petition for adoption with an application for rectification of simulated birth record shall be in the form of an affidavit and shall be subscribed and sworn to by the petitioner or petitioners before any person authorized by law to administer affirmations and oaths. It shall state the facts necessary to establish the merits of the petition, and the circumstances surrounding the simulation of the birth of the child. The petition shall be supported by the following:

(a) A copy of simulated birth or foundling certificate of the child;

(b) Affidavit of admission if the simulation of birth was done by a third person;

(c) Certification issued and signed by the punong barangay attesting that the petitioner or petitioners is a resident or are residents of the barangay, and that the child has been living with the petitioner or petitioners for at least three (3) years prior to the effectivity of this Act;

(d) Affidavits of at least two (2) disinterested persons, who reside in the same barangay where the child resides, attesting that the child has been living with the petitioner for at least three (3) years prior to the effectivity of this Act;

(e) CDCLAA issued by the DSWD; and

(f) Photographs of the child and the petitioner or petitioners taken within the last three (3) months prior to the filing of the petition.”

Mga awtorisadong interior designer

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | June 27, 2025

Dear Chief Acosta,

Nalaman ko na may propesyon patungkol sa isang professional interior designer, kaya nais ko sanang malaman kung sino ang mga maaaring gumanap sa kanilang mga gawain. May maaari ba kaming tingnan para masigurado na ang gawang plano o disenyo ay nagmula sa isang professional interior designer? Salamat sa inyong tugon. — Paddy

---

Dear Paddy,

Matatagpuan ang kasagutan sa inyong katanungan sa Seksyon 26 ng Republic Act (R.A.) No. 10350 (R.A. No. 10350), o kilala sa tawag na “Philippine Interior Design Act of 2012,” kung saan nakasaad na:

“Section 26. Lawful Practitioners of Interior Design. – The following persons shall be authorized to practice the interior design profession:

1. Natural persons who are:

2. Duly registered and licensed as interior designers and holders of valid certificates of registration and valid professional identification cards issued by the Board and the Commission pursuant to this Act; and

3. Holders of valid temporary/special permits issued by the Board and the Commission to foreign licensed interior designers pursuant to this Act.

2. Juridical persons:

3. Single proprietorship owned by a registered and licensed interior designer;

4. General professional partnership duly registered with the Securities and Exchange Commission (SEC) as professional partnership pursuant to the Civil Code and composed of partners who are all duly registered and licensed interior designers; and

5. Corporation whose chief executive officer (CEO) and other key officers are all registered and licensed interior designers may be duly registered with the SEC as engaged in the practice of interior design.”

Bilang kasagutan sa iyong katanungan, nakalahad sa nabanggit na probisyon ng batas ang mga tao na maaaring gampanan o gawin ang mga trabaho ng isang professional interior designer. Isa na rito ay ang isang rehistradong interior designer, na napagkalooban ng lisensya at may pinanghahawakan na certificate of registration at professional identification cards na ipinagkaloob ng Professional Regulatory Board of Interior Design at Professional Regulation Commission.

Upang masigurado rin na ang isang trabaho, disenyo, o dokumento ay galing sa isang professional interior designer, maaari mong tingnan kung ang nasabing gawa ay may pirma at nalagyan ng selyo, katulad sa nabanggit sa Seksyon 27 ng R.A. No. 10350, na:

“Section 27. Issuance and Use of Seal. – A duly registered interior designer shall sign and affix the seal as approved and provided by the Board on all plans, specifications and contract documents prepared by him/her and/or under his/her direct supervision during the validity of his/her certificate of registration.

Officers and/or employees of the government, chartered cities, provinces, municipalities now or hereafter charged with the enforcement of the laws, ordinances or regulations relating to the construction or alteration of the interiors of buildings shall accept only those interior plans, specifications and contract documents which have been prepared by or under the supervision of a duly licensed interior designer and signed and sealed by him/her and submitted in full accord with the provisions of this Act.

Violation of the foregoing shall be ground for administrative and/or criminal action.”

Naging polisiya ng ating gobyerno ang pagkilala sa mahalagang papel ng propesyon ng interior design sa bansa. Kung kaya may mga batayan na itinalaga sa ating batas upang masigurado ang patuloy na pag-unlad ng mga professional interior designers, sa pamamagitan ng pagkakaroon ng tapat at kapani-paniwalang mga pagsusulit upang magkaroon ng lisensya, at mga pamantayan ng propesyonal na serbisyo at kasanayan na maaaring kilalanin sa buong mundo.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.