Paggamit ng apelyido ng ina sa pagkadalaga

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | September 12, 2025

Dear Chief Acosta,

May tanong ako patungkol sa posibilidad na paggamit ng apelyido ng aking nanay. Ginagamit ko ang apelyido ng aking nanay noong siya ay dalaga pa, simula sa aking pagkabata hanggang sa kasalukuyan. Ito rin ang ginamit kong apelyido sa talaan ng mga naging paaralan ko. Gusto kong gamitin ang apelyido ng aking nanay dahil siya ang nagpalaki at nagpaaral sa aming magkakapatid. Maaari ko bang ipabago ang apelyido ko sa aking birth certificate at gamitin ang apelyido ng aking nanay noong siya ay dalaga pa?

-- Vic

---

Dear Vic,

Ayon sa New Civil Code of the Philippines, ang mga lehitimo at naging lehitimo na anak ay pangunahing dapat gumamit ng apelyido ng kanilang ama. Ito ay alinsunod sa Artikulo 364 ng Civil Code of the Philippines:

“Art. 364. Legitimate and legitimated children shall principally use the surname of the father.”

Ang apelyido ng isang anak ay mahalaga sa pagkakakilanlan ng kanyang mga ninuno. Kaya naman para makasiguro na patas ang ating batas, ang apelyido ng ama o ina ay maaaring gamitin ng kanilang magiging anak. Karapatan ng bawat anak na gumamit ng apelyido ng sinuman sa kanyang mga magulang. Ayon sa batas, ang apelyido ng ama ay dapat pangunahing gamitin ng anak, ngunit hindi nangangahulugang tanging ito lamang ang puwedeng gamitin. 

Para sa iyong kaalaman, mayroong kasong napagdesisyunan ang ating Korte Suprema na nakasasaklaw sa iyong katanungan. Ayon sa Alanis III vs. Court of Appeals (G.R. No. 216425, November 11, 2020, isinulat ni Kagalang-galang na Kasamang Mahistrado Marvic Mario Victor F. Leonen):

“Article 364 states that legitimate children shall ‘principally’ use the surname of the father, but ‘principally’ does not mean ‘exclusively.’ This gives ample room to incorporate into Article 364 the State policy of ensuring the fundamental equality of women and men before the law, and no discernible reason to ignore it.”

Isinasaad sa Artikulo 364 ng New Civil Code of the Philippines na ang paggamit ng apelyido ng ama ay pangunahin lamang at hindi nangangahulugang eksklusibo. Nagbibigay ito ng sapat na puwang upang isama sa Artikulo 364 ng nasabing Code ang patakaran ng Estado na tiyakin ang pangunahing pagkakapantay-pantay ng kababaihan at kalalakihan sa mata ng ating batas, at walang nakikitang dahilan upang balewalain ito.

Sa iyong sitwasyon, bilang lehitimong anak, maaari mong ipabago ang apelyido ng iyong ama sa iyong birth certificate at gamitin ang apelyido ng iyong ina. Ito ay iyong karapatan dahil, ayon sa batas, hindi ipinagbabawal ang paggamit ng apelyido ng ina at hindi rin minamandato ng ating batas ang paggamit sa apelyido ng ama.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Pagkuha ng DSWD Travel Clearance ng mag-a-abroad

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | September 11, 2025

Dear Chief Acosta,

Ang anak ko na 17 taong gulang ay may planong mag-aral sa ibang bansa. Siya ay isang dual citizen at siya ay may banyagang pasaporte. Ito ang kanyang unang beses na pag-alis na hindi kami kasama. May nakapagsabi sa amin na kakailanganin niya ng DSWD Travel Clearance upang makaalis mag-isa. Totoo ba ito, kahit kasama naman niya sa pag-alis ang kanyang nakatatandang kapatid na nasa legal na edad na? Nais ko sanang maliwanagan. Maraming salamat. -- Mardy R

---

Dear Mardy R,

Kinikilala ng ating pamahalaan ang pangangailangan na protektahan ang mga kabataan laban sa trafficking at iba pang mga krimen. Bilang kabilang sa mahinang sektor ng lipunan, itinakda ng ating pamahalaan ang mga panuntunan para sa pag-alis ng mga menor-de-edad sa bansa kung hindi nila kasama ang kanilang mga magulang.

Ang Administrative Order (AO) No. 12 Series of 2017 na inilabas ng Department of Social Welfare and Development (DSWD) noong 10 Nobyembre 2017 o at mas kilala bilang “Omnibus Guidelines for Minors Travelling Abroad,” ang naglalahad ng kung sino ang mga kailangan at hindi kailangang kumuha ng sertipikasyon mula sa DSWD. Ayon sa Item No. 6(a), Part VI ng nasabing Order:

“VI. General Policies x x x

3. Issuance of travel clearance covers only the Filipino minor as defined in this guideline using Philippine passport for their travel outside the Philippines with a person other than his/her parent/s, legal guardian or person exercising parental authority/legal custody over him/her.”

Kaugnay nito, ang mga minors na kinikilala ng Order ay nakasaad sa Item No. 1, Part IV, nito:

“1. Minor (also referred to herein as “Child”) - as defined in RA 7610 refers to a person below eighteen (18) years of age or one who is over eighteen (18) but is unable to fully take care of or protect himself/herself from abuse, neglect, cruelty, exploitation, or discrimination because of physical or mental disability or condition.

1. Legitimate or marital Children - refers to children conceived or born during the marriage of the parents

2. Legitimated children- refers to children whose birth is legalized by legitimation defined as a remedy by means of which those who in fact were not born in wedlock and should, therefore, be considered illegitimate, are, by fiction, considered legitimate, it being supposed that they were born when their parents were already validly married. (1 Manresa 550, as cited on p. 251, Handbook on Family Code of the Philippines, Alicia V. Sempio-Diy). 

3. Foster child - refers to a child placed under foster care 

4. Illegitimate or non-marital children - refers to children conceived and born outside a valid marriage. 

5. Married minors - as operationally defined in this guideline, refers to persons below 18 years old who by virtue of their cultural and religious affiliations and other tribal or indigenous practices were considered married such as those children whose marriages were arranged at an early age.”

Malinaw sa nasabing Order na ang mga kinakailangan lamang na kumuha ng DSWD travel clearance ay ang mga batang aalis ng bansa na gumagamit ng Pilipinong pasaporte. Dagdag pa riyan, ito ay kinakailangan lamang kung ang mga bata ay aalis ng bansa nang hindi kasama ang kanilang mga magulang o taong mayroong parental authority o legal na kustodiya sa kanya.

Upang sagutin ang iyong katanungan, maaaring hindi na kumuha ng DSWD travel clearance ang iyong anak kung ang kanyang gagamiting pasaporte ay ang banyagang pasaporte na mayroon siya. Base sa nasabing Order sa itaas, ang DSWD travel clearance ay ibinibigay lamang sa mga batang gumagamit ng Pilipinong pasaporte na aalis ng bansa.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Hindi saklaw ng Animal Welfare Act ang aksidente sa daan

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | September 10, 2025

Dear Chief Acosta,

Ako ay kinakasuhan ng paglabag sa tinatawag na Animal Welfare Act matapos kong hindi sinasadyang masagi ang aso ng aking ka-barangay nang ito ay biglang tumawid sa kalsada. Kaugnay nito, nais kong malaman kung maaari ba akong makasuhan ng nasabing batas dahil lamang sa hindi sinasadyang pagkakabangga sa nasabing aso?

– Bena

---

Dear Bena, 

Ang sagot sa iyong katanungan ay hindi. Alinsunod sa Seksyon 6 ng Republic Act (R.A.) No. 8485, o mas kilala sa tawag na “The Animal Welfare Act of 1998”, as amended: 

“SEC. 6. It shall be unlawful for any person to torture any animal, to neglect to provide adequate care, sustenance of shelter, or maltreat any animal or to subject any dog or horse to dogfights or horsefights, kill or cause or procure to be tortured or deprived of adequate care, sustenance or shelter, or maltreat or use the same in research or experiments not expressly authorized by the Committee on Animal Welfare.

The killing of any animal other than cattle, pigs, goats, sheep, poultry, rabbits, carabaos and horses is likewise hereby declared unlawful except in the following instances: xxx” 

Ayon sa nabanggit, ang ipinagbabawal ng batas ay ang pagpatay, pag-torture, pagpapabaya, at pagmamaltrato ng mga hayop tulad ng aso. Ang mga aktong nabanggit ay nagpapakita ng intensyon na saktan o pagmalupitan ang mga hayop. Sa madaling salita, iba ang sitwasyon na saklaw ng nasabing batas at iba namang batas ang may saklaw sa mga aksidente sa daan.

Hinggil sa sitwasyon na iyong nailahad, malinaw na hindi mo sinasadya ang pinsalang natamo ng aso ng iyong kapitbahay sapagkat ito ay resulta ng aksidente sa kalsada. Sa madaling salita, hindi masasabi na may intensyon kang saktan o pagmalupitan ang nasabing hayop.

Ganoon pa man, depende sa karagdagang impormasyon na mapatutunayan at kung sino ang nagkaroon ng kapabayaan, maaaring pagbayarin ng danyos ang sino mang mapatutunayan na nagkaroon ng kapabayaan at nagdulot ng pinsala.   

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.